Elektrik çarptı

Avrupa ülkeleri, yükselen elektrik ve doğal gaz faturalarına karşı hangi tedbirleri aldı?
Enerji fiyatları dünyada da artıyor, diğer ülkelerdeki durum nedir? Devlet bu durumu nasıl yönetiyor? Tasarruf nasıl teşvik ediliyor?
Elektrik ve ısınma ihtiyacını çoğunlukla doğal gazdan karşılayan Avrupa ülkeleri kış aylarının soğuk günlerinde yüksek elektrik ve doğal gaz faturalarıyla karşı karşıya. Düşük doğal gaz rezervleri ve arzda yaşanan sorunlar nedeniyle enerji maliyetlerine yansıyan yükseliş hane halkının gelirini daraltıyor.
Bank of America tarafından yapılan analizlere göre Avrupa’da geçen yıl 2020’ye kıyasla dört katına çıkan enerji fiyatları hane halkının enerji faturalarına ortalama yüzde 54’lük bir artışla yansıdı. Banka daha büyük artışların özellikle İtalya ve İngiltere’de hissedileceği uyarısında bulundu.
Avrupa’da hükümetler küresel enerji krizinin etkilerine karşı farklı tedbirlerle tüketicileri korumaya çalışıyor. Ülke ülke değişen tedbirler kapsamında faturalardan alınan vergilerin düşürülmesi, yenilenebilir enerji teşvik kesintisinin azaltılması, yüksek fiyatlardan elde edilen karın dengelenmesi ve düşük gelirli ailelere destek yer alıyor.
*
İngiltere:
İngiltere’de enerji kullanımında bir sonraki fiyat artışı 7 Şubat’ta açıklanacak ve 1 Nisan’da yürürlüğe girecek. Hane halkı hükümetin bu tarihe kadar yeni koruyucu tedbirler almasını bekliyor. Bu tedbirler arasında enerji faturalarında yüzde 5 olan KDV oranının azaltılması ya da enerji faturalarındaki vergilerin genel vergilendirmeye kaydırılması bulunuyor. Daha müdahaleci tedbirlerden biri enerji tedarik eden firmalara pazar fiyatına göre açığa çıkan farkın ödenmesini öngören bir “istikrar mekanizmasının” kurulması yönünde. Muhalefeteki İşçi Partisi ise faturaların desteklenmesini istiyor ve bunun için Kuzey Denizi’ndeki petrol ve doğal gaz üreticilerinin kriz döneminde edindiği karlara vergi getirilmesini öneriyor.
Hükümet ve maliye bakanlığı henüz hangi tedbirleri hayata geçirecekleri konusunda bir ipucu vermiş değil. Korumasız aileleri temsil eden baskı grupları, küçük işletmeler ve ekonomistler hükümetin bu sessizliğini eleştiriyor, fiyatların rekor düzeyde artma tehlikesinin enflasyonu ve hayat pahallılığını körükleyeceği uyarısında bulunuyor.
*
Fransa:
Artan akaryakıt fiyatlarının geçim maliyetlerini arttırdığı gerekçesiyle başlayan sarı yelekliler hareketine benzer bir tepkinin ortaya çıkmasından endişe eden hükümet yükselen enerji fiyatları karşısında derhal bir önlemler paketini hayata geçirdi ve düşük gelirli 5,8 milyon haneye 100 Euro tutarında yardım çekleri gönderdi. Bu paketin devlete yaklaşık 8 milyar Euro’luk bir maliyeti olduğu hesaplanıyor.
Hükümet ayrıca devlete bağlı enerji şirketi EDF’nin 2022 yılı içinde elektrik fiyatlarında yapacağı artışı yüzde 4 ile sınırlı tuttu. Bu durum EDF’nin ürettiği elektriği piyasa fiyatının altına satması anlamına geliyor. EDF bu planın yatırımcılara yaklaşık 8,4 milyar Euro’ya mal olacağını bildirdi.
*
Almanya:
Almanya’da hükümet yenilenebilir enerji projeleri için kesilen desteği azaltarak enerji faturalarını düşürmeyi planlıyor. Hükümet bu yıldan itibaren ev faturalarına yeşil enerji için kilovat başına 6,5 sent olan ek ücreti 3,7 sente düşürecek. Alman hükümeti aradaki vergi farkını hazine tarafından karbon vergilerinden toplanan 3,3 milyar Euro’dan ödemeyi planlıyor.
Hükümet ayrıca düşük gelirli hane halkı için 130 milyon Euro’luk bir paket önerdi. Paket kapsamında yapılacak bir kerelik ödemenin yaz aylarında geri ödenmesi planlanıyor.
*
Hollanda:
Hollanda hükümeti ekim ayında hane halkına yıllık ortalama 400 Euro tasarruf imkanı sağlamak üzere enerjiden alınan vergide indirime gitti. Buna ek olarak ev yalıtımı için 150 milyon Euro, küçük işletmelerin kullandığı enerjiden alınan verginin düşürülebilmesi içn de 500 milyon Euro’luk bütçe ayrıldı. Bir yıl sürmesi planlanan ve 3,2 milyar Euro’ya mal olması beklenen bu tedbirler 1 Ocak’tan itibaren yürürlüğe girdi.
*
İtalya:
İtalyan halkı hane başına Avrupa’da en yüksek enerji faturası ödeyen grupta yer alıyor ve küresel enerji krizi dolayısıyla en yüksek fiyat artışlarından birinin de yine bu ülkede yaşanması bekleniyor. İtalyan hükümeti bu durum karşısında hane halkının korunmasını öngören bir dizi plan hazırladı. Buna göre bütün tüketiciler için doğal gaz vergilerinde kesintiye gidilecek ve yenilenebilir enerji teşvikleri için yapılan ek kesintiler azaltılacak. Buna ek olarak düşük gelirli aileler için ek ödemeler planlanıyor. Hükümetin mart ayından itibaren bir yıl süreyle uygulayacağı tedbirlerin 8,5 milyar Euro’ya mal olması bekleniyor.
*
Ya Bizde durum ne?
Toplamda yüzde 4’lük bir indirime tekabül edecek bir tarife değişikliği yapıldı.
1 Ocak tarihinde yeni yılda elektrik fiyatları açıklandı. İki tane elektrik fiyatımız var. 1’inci kademe daha tasarruflu olan 1 KW için tükettiğiniz elektriğe 1.37 TL ödeme yapıyorsunuz.
İkinci kademenin fiyatı ise KW başına 2.06 TL. En son Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı toplantıda burada limitler değişti. Artık 210 KW’a kadar olan tüketiminiz yeni durumda 1.37 TL olan düşük fiyat ile çarpılıyor. Ne kadar yapıyor 287.7 TL. Eğer bir vatandaş 210 kw’lık faturayı geçmiyorsa fatura her şey dahil 287.7 TL gelecektir.
Diyelim ki siz biraz daha enerji harcıyorsunuz. 100 KW harcadığınızı düşünelim işte o zaman 2. kademe dediğimiz fiyattan çarparak 206 TL her 100 KW için ödemek durumunda kalıyorsunuz. 310 KW tüketimi olan vatandaş yeni durumda 493.7 TL fatura ödemiş olacak.
Başka teşvik ve düzenlemeler gelir mi?
İşletmelere bu yönde bir destek paketi uygulanır mı? Hep birlikte göreceğiz.