Yağmur bombası çözüm değil cahil ülkeleri sömürme aracı

Akılcı (rasyonel) değil, radikal (köktenci) yöntemlere meraklı bir millet olarak, bu dışa bağımlı, çok pahalı ve yararsız yönteme umut bağlıyoruz.

"Yağmur bombacıları"na göre herhangi bir anda dünya atmosferi 10 trilyon ton su içermekte ve bunu yer yüzeyine indirmenin tek yolu bulutları tohumlamak. Bununla beraber, yapay yağış firmaları bulut tohumlamayla "yağmurların artırılarak barajların doldurulamayacağını" söyler. Yani hiçbir gelişmiş ülke kuraklığa çare olarak bu yöntemi kullanmaz.

Bizde köşe yazarlarına "yağmur bombası ihale edilsin" diye mektuplar gönderen eski bir İSKİ Genel Müdürü ve bu konuyu gündeme getiren köşe yazarlarıyla birlikte, 22-24 Ekim 2007 tarihlerinde Antalya’da yapılacak olan uluslararası bir konferansa ilk defa ev sahipliği yapmaya hazırlanan Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürü gibi meteoroloji cahilleri aslında ne yaptığının ve ne söylediğininfakında değil!

*

Havayı kontrol altına almak çok uzun yıllardır insanlığın en büyük rüyalarından biri. Bu nedenle asırlardır yağmur yağdırdığını ve/veya havayı kontrol edebildiğini iddia eden kişiler ortaya çıkmış. Bunlar ellerindeki teknolojiyle sel, don ve buzlanmayı önlemekle birlikte havaalanlarındaki kötü hava şartlarını da ortadan kaldırabileceklerini, yağışı artırabileceklerini ve hatta yağışı istenilen bölgeye yönlendirebileceklerini iddia ederler.

Bu kişiler bu işin uzmanı olan şahıslarla hiçbir zaman temas kurmaz, daha çok konunun uzmanı olmayan STK, yazar ve bürokratları etkilemeye çalışır. Bunda başarılı olanlar da bulut tohumlama vb. işlemleri, başarıları veya başarısızlıkları yoğun bir şekilde tartışılan bir ortamda, milletin sırtından çok yüksek meblağlar kazanana kadar devam ettirirler.

"Bulut tohumlama deneyi" için öncelikle uygun atmosferik ve topografik şartların mevcut olması gerekir. Yağmur yağdırmak için yapılan bulut tohumlama işlemlerinde birinci problem tohumlamaya uygun bulutun bulunmasıdır (tohumlama bulut oluşturmaz!). Bulut tohumlama işlemindeki ikinci problem ise yoğuşma çekirdeği olarak hizmet edecek olan kimyasal maddelerin bulut içindeki en uygun yere zamanında ve doğru miktarda ulaştırılmasıdır. Ayrıca iyi bir sonuç almak için, bulut yeterince soğuk da olmalıdır.

Bugünlerde Türkiye cephesel yağış mevsimini geride bırakmıştır. Yani yağışı artırılacak "soğuk bulut" bulunmamaktadır. Yaz aylarındaki güzel hava cumuluslerinin tohumlanması ise kırk ikindi yağışlarının da azalmasına yol açabilir. (ABD’nin Missouri ve Arkansas eyaletlerinde yapılan "Whitetop Cloud Seeding Experiment" deneyi böyle sonuçlanmıştır.)

Görüldüğü gibi böyle bir projeye başlamadan önce fizibilite çalışmaları yapılmalı. Yani hemen bugünden yarına yağışı artırmak için "yağmur bombası" ihale edilemez. Fakat aşırı tohumlamayla bulutların dağıtılması sonucunda yağış ve sisi önlemek şu an mümkündür. Yani "yağmur bombası", birçok ülkede "yağış artırmakta" değil; "yağış önlemede" kullanılmaktadır.

Şüphesiz istenildiğinde Türk atmosfer bilimcileri de "bilimsel bulut tohumlama deneyleri" yapabilir. Bunun için ihale açmaya gerek yoktur. Proje, ülkemizdeki tek bölüm olduğu için direkt olarak İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü’ne verilebilir.

*

Bu tür hayali projeler nedeniyle ülkemizde kuraklığın etkilerini azaltmak için yapılması gerekenler yapılmayacak ve bir dahaki kuraklıkta da yine bulut tohumlamasına mecbur kalacağız. Bu, çok pahalı, her seferinde yabancı firmalara bağımlılık gerektiren çıkmaz bir yoldur. Böylece bu projenin tüm harcamaları ve bu proje nedeniyle uygulanamayan gerçek çözümler, uzun yıllar katlanarak artacak olan Türkiye’nin zararı olarak kabul edilmelidir.

Bütün bunları ben Türkiye’de "Bulut ve Yağış Fiziği" derslerini veren bir bilim insanı olarak yazdım. Bu konuda gazetelere mektup gönderenler, köşe yazıları yazanlar ve "bilimsel etkinlik" kisvesi altında toplantılar düzenleyenler hangi bilgi ve bilimsel birikimine göre hareket ediyor acaba? Hálbuki İstanbul’da çok basit su tasarrufu yöntemleriyle bile, iddia edileceği üzere "yağmur bombası"ndan artırılacak olan yüzde 14’lük, vb. yağış artışlarından çok daha fazla suyu bedava elde edilebiliriz. Ama önce bu tür akılcı bir yolu tercih etmek gerekiyor. Sonra da işi ehline verip kılavuzumuzu doğru seçmeliyiz.