Dumansız yangınlarda ağaçlar ayakta ölüyor

Böcekler hem çok eski, hem de çok ilginç yaratıklardır. Örneğin, mimar ve gardiyan arı. Asker, doktor, terzi, çiftçi karınca. Optik bilen, dört ay hiç bir şey yemeden uçabilen kelebek. Delme mekanizmasıyla palamut böceği. En iyi uzun atlamacı pire. En küçük emme ve depolama sistemine sahip sivrisinek. Dünyanın en iyi inşaat mühendisi termit. Havada asılı durabilen yusufçuk. İç mimar ve kimyager örümcek... Hepsi inanılmaz ve hayranlık verici. İnsanlar bu gezegende yokken de var olan böcekler belki de insanlardan sonra da dünyada varlığını sürdürecek.
Zararlı yaratıklar olarak gördüğümüz böceklerin bizlere sağladığı birçok fayda, sebep oldukları zarardan daha fazla. Örneğin, sayısız türler çiçekleri tozaklar. Böcekler olmasa, meyvelerimiz, sebzelerimizin ve bahçe çiçeklerimizin birçoğu olmazdı. Bazı böcekler, yaban otlarını da yer. Fakat küresel ısınma ile birlikte bu durum da değiştiriyor mu ne!
AĞAÇ ÖLÜMLERİ ARTTI
2007’de yayımlanan IPCC raporu, artan hava sıcaklıkları sonucu yazların uzayacağını, kuraklığın artacağını ve ağaçları öldüren böceklerin ömrünü, yüksek yerlerde yaşama sürelerini artıracağını öngörmüştü. Bu durumda bazı ergin böcekler ve larvaları daha önce ortaya çıkıp daha uzun yaşayabilmekte. Halbuki bazı böcekler ağaç ve ekinleri yerdi, bir başkası ise sadece onları yerdi. Bu durumda biri varsa diğeri yaşayamazdı. Böylece, ekin, ağaç yiyen böceklerle başka böceklerin beslenmesi ekin ve ağaçlarımızı kurtarırdı.
Şimdi bozulan bu dengeyi yeniden kurmak için “zararlıyı onun zararlısına kırdırmak” olarak özetlenen biyolojik mücadele için de büyük uğraşlar veriliyor. Örneğin, dev kabuk böceği ladin ağacını yiyor, yırtıcı adı verilen bir başkası ise sadece onu. Biri varsa diğeri yaşamıyor. Fakat zararlı böcekler “sıcak havalarda”, doğal düşmanı bölgede olmadığı için ladin ağaçlarını afiyetle yiyebiliyor. Bu durumda ağaçlar yangından çıkmış bir hal aldığı için “dumansız yangın” benzetmesi yapılıyor. Orman Mühendisleri Odası’na göre zararlı böcekler, ülkemiz ormanlarında son 5 yılda 1,5 milyon metreküp ağaca zarar vermiş!
Bilim (Science) dergisinde yayınlanan yeni bir bilimsel çalışmaya göre iklim değişimi ABD’nin batısındaki yaşlı ormanlarda ağaç ölümlerini iki kat artırmış. Özellikle son 30 yıldır yüksek hava sıcaklıklarının neden olduğu kuraklık ve böcek zararlıları, çam ağaçlarında ve diğer büyük ağaçlarda sürgün verme, filizlenme ve tomurcuklanmayı engelleyerek ormanların kendini yenilemesini engelliyor. Bugün sırf bu nedenle, örneğin California’daki Yosemite Ulusal Parkı’ndaki çam ağaçları kabuk böceği saldırısı sonucu ölüyor. Ağaçlardaki bu ölümler Alaska dahil her yerde artarak devam edecek!
KARADENİZ LADİNLERİ KAYBOLUYOR
Küresel iklim değişimi sadece kutuplardaki buzulları etkilemiyor, artık dağlarımızda da hissediliyor. Ben bunu Trabzon Maçka’da, Rize Ayder Yaylası’nda gözlerimle gördüm. Maçka Sümela Manastırı’nın etrafında Altındere Vadisi’ne bakan yüksek yamaçlarda Türkiye’nin en uzun ladinleri yetişir. Karadeniz orman fotoğraflarına koyu yeşil rengi bu ağaçlar verir. Maalesef bu eşsiz ladinler de dumansız yangında “ayakta ölüp” sessizce kül olmakta. “Büyük insanlar yıkılmaz” anlamında “Ağaçlar ayakta ölür” derdi orman mühendisi rahmetli hocamız Şükrü Öztepe. Fakat Karadeniz’in muhteşem ormanları yıkılıyor!
Fatih Kısaparmak ise “ağaçlar
ayakta ölür” adlı şiirinde “Şimdiki aklınla yeniden başlayabilseydin her şeye / Pişmanlıkların olmazdı
bugünkü kadar” mısrasını sanki iklim
değişimine neden olanlar için
söylemiş. Fatih Kısaparmak yine bu şiirde iklim değişimi ile ayakta ölen ağaçlardan dolayı intihar ettiğimizi
de mi söylüyor ne?
Ağlama seni vuran yar olsa da / Ağlama buraya kadar olsa da / Ağlama sonu intihar olsa da / AĞAÇLAR
AYAKTA ÖLÜR...