Çocuklarda özgüven nasıl geliştirilir?

Özgüveni yüksek olan çocuk, hayatın her alanında daha başarılı oluyor, ilişkileri daha sağlıklı ve daha mutlu oluyor.

(Tabii narsizm tehlikesi de var. Onu aşağıda anlatacağım.)

ÖZGÜVEN NEDİR?

Massachusetts Üniversitesinden Prof. Seymour Epstein, bir araştırmada deneklerden gün içinde özgüvenli hissettikleri anları kaydetmesini istiyor.

Verileri analiz ediyor ve iki bulgu ortaya çıkıyor.

Birincisi, bireylerin kendileri için önemli olan bir alanda başarı sağladıkları an.

İkincisi, bireylerin diğer insanlar tarafından kabul gördüğü an.

Bu bulgu, ilk psikolog kabul edilen William James’in 1890 yılında söyledikleri ile tamamen örtüşüyor.

Bir bireyin özgüvenli hissetmesi için hem bir alanda uzmanlık geliştirmesi gerekiyor hem de bir birey olarak kendisini değerli hissetmesi gerekiyor.

(Bana göre duyguların en yücesi ‘Ben, sadece ben olduğum için değerliyim’ duygusu. Çocuklar bunu kazandığı zaman ne mutlu.)

NARSİST YAPILAR

Temeli sağlam bir özgüven için her ikisi de şart.

İki tanesinden birisi olmayınca, özgüven kırılgan oluyor.

Kişi bir alanda çok başarılıysa, ama kendisini değerli hissetmiyorsa, işte o zaman narsist oluyor. Birçok sanatçı örneği var.

Kendisini değerli hissediyorsa, ama başarısı yoksa, o zaman hem kırılgan yapıda oluyor (özellikle erkekler için) hem de hayatın zorluklarıyla mücadele etmesi zorlaşıyor.

ÖZGÜVEN NASIL GELİŞTİRİLİR?

Bu durumda ailelerin ve öğretmenlerin çocuklar için yapabileceği iki şey var.

Birincisi, koşulsuz sevgi sunmak.

Bazı öğretmenlerde şunu gözlemliyorum. Tembel (!) öğrencilere çok ilgi göstermiyor ve dersleri, çalışkan öğrenciler ile işliyor. İşte bu koşullu sevgi oluyor. Çocuk başarısız olduğu için ilgi/sevgi görmediğini düşünüyor.

İkinci olarak yapılması gereken de çocuk için bir alan seçip orada onun uzmanlaşmasını ve başarılı olmasını sağlamak. Küçük yaşlarda bu problem çözme, proje üretme ve keşfetme etkinlikleri olabilir.

(Okul başarısı her zaman özgüven getirmiyor çünkü bu bir uzmanlık değil.)

YÜKSEK ETİK DEĞERLER

Koşulsuz sevgi ve başarı hissinin yanısıra, iki etken de özgüveni arttırıyor.

Birincisi yüksek etik değerler kazandırmak.

Etik değerleri yüksek olan çocuklar, bu etik değerlere uyum gösterdiği zaman, kendini değerli hissediyor.

Çünkü büyük bir değer sisteminin parçası oluyor ve kendi benliklerini ifade edebiliyor.

(Gerçek anlamda dini değerlere sahip insanlar için de aynı şeyleri söylemek mümkün.)

Aileler, çocuklara etik değerler kazandırarak onların hayatına büyük katkıda bulunabilir.

SEÇME HAKKI

Çocuklara seçme hakkı veren aile de özgüvene katkıda bulunuyor çünkü seçme hakkı kullanan çocuk, seçimleriyle kendini ifade etme hakkı kazanıyor.

Kendini ifade etme hakkı da çocuğa değerli hissettiriyor.

(Kullandığımız her şey aslında bizimle ilgili bir bilgi veriyor. Seçmek demek, kendini ifade etmek demek.)

Çocuk seçim yaparak etrafına etkide bulunmayı öğreniyor. Etki yapma ve değiştirmek de özgüveni arttırıyor.

Sonuç olarak aileler ve öğretmenler; koşulsuz sevgi sunarak, başarı hissi kazandırarak, etik değerleri öğreterek ve seçme hakkı vererek, özgüveni yüksek çocuklar yetiştirebilir.

www.facebook.com/bolatozgur
www.twitter.com/ozgurbolat