Harçlığıyla ne yapabilir?

Küçüklüğünden beri oğluma benim de babasının da çalıştığını ve yaşamamız için para kazandığımızı anlatıyorum. Çocukların paranın nereden ve nasıl geldiğini, emek ve çalışma karşılığında kazanıldığını anlamaları önemli. Para vererek alışveriş yaptığımızı ya da sinema, tiyatro bileti aldığımızı fark ettiği ilk zamanlarda paranın madeni ve kâğıt para olarak ikiye ayrıldığını ve parayı kaybetmemek için hep cüzdanda taşıdığımızı anlattım.

Sayıları öğrendikten sonra da market alışverişlerinde satın aldığımız meyve, sebze veya temizlik malzemelerinin kaç lira olduğunu ara ara oğluma da sordum. Bunu bir oyun haline bile getirdik. “Bir kilo elma kaç lira? Peki biz üç kilo alırsak ne kadar ödeyeceğiz?” diye sorarak hem parayı öğrenme hem de çarpım tablosu çalışma şansımız oldu. Kendi başına yaptığı alışverişlerde de (örneğin okuldaki kermesten alışveriş ya da kitapçıdan kitap alma) istediği şeyin fiyatına bakarak alıp alamayacağını hesaplamasını, parası almaya yetiyorsa para üstünü alıp kontrol etmesini söylüyoruz. 

Para konusunda doğruyu söyleyin

Çocuklar gördüklerini istemek konusunda özgürler. Alışveriş sırasında beğendiklerini gösterip “Bunu istiyorum, bunu alabilir miyiz?” diye sorduklarında tutturmalarının önüne geçmek için pek çok ebeveyn “Paramız yok, alamayız” demeyi tercih ediyor. Bu geçici çözümü oğlumla ilişkim için doğru bulmuyorum. Başka şeylere para harcadığımı görüp paramız olduğunu anlayabilir ve onun isteklerini önemsemediğimizi düşünüp kendini değersiz hissedebilir. Ben doğruyu söylemekten yanayım.

Evden ne alacağımızı kararlaştırarak çıkıyoruz, her zaman olmasa da bu yöntem son dakika isteklerinin önüne geçebiliyor. Eğer istediği şey bütçemi aşıyorsa bunu ona sessizce söyleyip alternatif sunmayı deniyorum. Daha uygun fiyatlı bir alternatif yoksa ve bütçemi aşıyorsam “Bunu alabiliriz, ancak bunu alırsak sonrasındaki yemek, sinema vb. programımızı ertelememiz gerekecek, tercih senin” diyorum. Çoğu zaman birlikte vakit geçirmeyi tercih ettiği için mutluyum.

Satın almak yerine birlikte üretin  

Bizler çocukken bu kadar çeşit oyuncak, kıyafet ya da teknolojik ürünler yoktu. Babamın yurtdışı iş seyahatlerinden getirdiği bebeklerle oynamaya kıyamazdım eskimesinler diye. Şimdi her şeye çok kolay ulaşabiliyoruz. Ailemizin küçükken bize alamadıklarını, özenip sahip olamadıklarımızı çocuklarımıza almak istiyoruz. Burada duruyorum, anne olarak kendime şu soruyu soruyorum: “Bu oğlumun isteği ya da ihtiyacı mı? Yoksa ben mi bunu istiyorum?” Soruya dürüstçe yanıt verdiğim pek çok zaman mağazadan hiçbir şey almadan, elim boş çıkabiliyorum.

‘Biriktir, destek olalım’ yöntemini uygulayınÇocukların isteklerinin hepsini satın almalı mıyız? Zaman zaman dondurma, kurabiye ya da oyun hamuru gibi evde de yapabileceğimiz şeyleri birlikte yapmayı teklif ediyorum. Bu şekilde paramızı harcamayıp çok istediği bir oyuncak, boya ya da giysi için kenara koyabileceğimizi söylüyorum. Üstelik birlikte üretmek ve paylaşmak da oğlumun yeni beceriler kazanmasını ve beraber çok keyifli vakit geçirmemizi sağlıyor.Oğlum bayramlarda aile büyüklerinden harçlık alıyor. Zaman zaman doğum günü ya da özel günlerde de hediye yerine büyüklerimiz ona para vermeyi tercih ediyor. İstediği şeyleri alabilmesi, yapabilmesi için bu parayı biriktirmesi gerektiğini söylüyoruz.

Ona bir banka hesabı açtık, çocukluğumun kumbaralarından da aldık. Bazen istediği şeyi almak için yeteri kadar parası olmayabileceğini ve sabredip biriktirirse parasının azar azar artacağını bilsin istiyoruz. İstediği şey bisiklet, PlayStation ya da tablet gibi tek başına alamayacağı kadar pahalı bir şeyse, parasını biriktirmesini ve kararlaştırdığımız zamanda, biriktirdiği paranın üzerini gerekirse bizim tamamlayacağımızı anlatıyoruz.

Başkalarına yardım etmeyi öğretin

Paranın sadece ihtiyaç ve isteklerimizi almak için olmadığını, başkalarına da fayda sağlayabileceğimizi anlatıyoruz. Ailece belirlediğimiz dernek ve vakıflara bağış yapıyoruz, birlikte kitap alıp ihtiyacı olan okul kütüphanelerine gönderiyoruz. TEMA ve WWF gibi organizasyonlara destek olarak dünyamızı korumak için de çalıştığımızı oğluma anlatıyorum.

İstek ve ihtiyaç listesi yapın

Birlikte bir istek ve ihtiyaç listesi hazırlıyoruz. İhtiyaçları (örneğin ayağı büyüdüğü için yeni spor ayakkabı, eskisinin yerine yeni diş fırçası ya da okuma kitabı) en kısa zamanda satın almaya çalışırken istekler için ne zaman alabileceğimizi konuşuyoruz.