TEDA’nın bozuk terazisi

Duymadınızsa duyun:

Yazarın Adı: Orhan Pamuk! Kitabın adı: Cevdet Bey ve Oğulları; Masumiyet Müzesi. Yayınevinin adı: Norstedts. Çevirmen: Mats Müllern.

* * *

TEDA Türk Kültür, Sanat ve Edebiyatı ile İlgili Eserlerin Türkçe Dışındaki Dillerde Yayımlanmasına Destek Projesi’dir.

TEDA, Türk kültür, sanat ve edebiyatının klasik ve çağdaş eserlerinin ilgili ülkelerin tanınmış yayınevlerince Türkçe dışındaki dillere çevrilmesi, o dilin konuşulduğu ülke veya ülkelerde yayınlanması, tanıtılması ve pazarlanması esasına dayalı özünde bir “çeviri ve yayım” destek projesidir.

Projenin esası; Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca belirlenen Yönerge ve Sözleşme çerçevesinde, yayınlanacak olan eserlere çeviri veya baskı desteği sağlanmasıdır.

TEDA Projesi’nin hedefi; Türk kültür, sanat ve edebiyatını yurtdışında entelektüel hedef kitle ile buluşturarak Türk kültür, sanat ve edebiyatının kaynaklarına yönlendirmektir.

Kültür Bakanlığı’nın TEDA Projesi ortaya atıldığı zaman (en eski editörlerden biri olmak sıfatıyla) bir-iki yazı yazarak böyle bir projenin sakıncalarını ve bu sakıncalardan kurtulmanın yollarını da yazmıştım. Projeyi hazırlayanlar benimle temasa geçmiş ve yayınlanmadan önce, incelemem için, yönetmelik metnini bana göndermişlerdi. Yönetmelik çıkarken benim tavsiyelerime büyük ölçüde uydular.

2005 yılında başlayan destek programının 2009 yılı ikinci dönem itibariyle 634 kitaba ulaşmış olduğunu öğrendiğim zaman mutlu oldum ve gurur duydum. Ancak, yayını devlet tarafından paraca desteklenen bu 634 kitabın 52 (elli iki)’sinin Orhan Pamuk imzası taşıdığını öğrendiğim zaman ağzım bir karış açık kaldı.

2005 yılında Orhan Pamuk’un dünyanın dört bir yanında yayınlandığını biliyor ve en yakın zamanda Nobel Edebiyat Ödülü alması için uluslararası bir tezgâh kurulduğunu duyuyorduk. Hedef 2006 yılında on ikiden vuruldu. Tezgâh muradına erdi!

TEDA’nın amacı türlü nedenlerle yurtdışında yayınlanma olanağı bulamamış eski ve yeni, değerli yazarları desteklemek değil miydi?

Nobel Ödülü sahibi Orhan Pamuk’un kitapları devlet desteği ile Slovakya, Güney Kore, Romanya, Brezilya, Estonya, Polonya, Ukrayna, Almanya, Çek Cumhuriyeti, Gürcistan, İspanya, Mısır, Bosna-Hersek, Hindistan, İsveç, Letonya, Norveç, İsrail memleketlerinde yayınlanmış. Bu ne biçim bir tanıtım politikası ki Nobelli yazar tanıtım için destekleniyor?

Bu nasıl bir Nobelli yazardır ki yurtdışında yayınlanmak için devlet desteğine muhtaç?

* * *

Beni şaşırtan bir başka konu: Gallimard (Fransa), Kedros (Yunanistan), Carl Hanser Verlag (Almanya), Norstedts (İsveç), Giulio Einaudi (İtalya) gibi zengin yayınevlerinin TEDA’dan yararlanmaya tenezzül etmeleri. Daha yazacak çok şey var ama ben son olarak TEDA’nın yazar+yayınevi+çevirmen kumpasına dikkat etmesini söyleyeceğim. Genç TEDA’nın daha da yozlaşmamak için, durup, şöyle durum değerlendirmesi ve bir özeleştiri yapması gerekiyor.

TEDA’nın terazisi yanlış tartıyor: Ya bozuk ya da hileli!..