Pierre Loti: Gezgin, denizci romancı, ressam

Güzel kızları var. O yılların delikanlıları elbette dağdan inme değil. Kızlarla nasıl konuşulacağını biliyorlar. Bunlardan biri kızlardan birine bordalamış birlikte yürüyorlar Hastane Caddesi’nde. Kız cıvıl cıvıl Haliç’i, Eyüp’ü, Pierre Loti kahvesini anlatıyor. Ben biraz arkalarında yürüyorum. Delikanlının “Kim bu hıyarloti?” dediğini duyuyorum. Pierre Loti’yi “Hıyarloti” anlayan bizim delikanlı gümrükçünün kızını tavlayamadı! Kim bu Pierre Loti?

BAŞKA YURDU SEVEN ADAM

Onun hakkında hiçbir şey bilmeyen bir Türk bile Aziyade (Aziadé) ve İzlanda Balıkçısı (Pécheur d’Islande) adlı romanlarının adını mutlaka duymuştur. Asıl adı Marie Julien Viaud (1850-1923) olan Pierre Loti büyük bir Türk dostu olarak kabul edilir. Ömrü boyunca Türkleri ve Türkiye’yi (Osmanlı Devleti’ni) savunduğu söylenebilir. Kimileri ona casus ve Fransız emperyalizminin ajanı muamelesi de yapmışlar ama başkalarının yurdunu sevmenin ve ona saygı göstermenin bir bedeli de bu olabilir. Bana “Kendi yurdunu seven başkalarının yurdunu da sever” düşüncesini (dizesini) ilham eden insanlardan biridir.
1913 yılında Can Çekişen Türkiye (La Turquie Agonisante) adlı bir kitap yayımlayan Pierre Loti Cumhuriyet’in ilanını görmese de Kurtuluş Savaşı’nın zaferine tanık olmuştur.

1 OYLA KAYBETMEZDİK

Bu yazının bir nedeni var ama “Eniştem beni neden öptü?” değil! Son yıllarda birbirinden çarpıcı kitaplar yayımlayan Dr. Murat Yalçıntaş yönetimindeki İstanbul Ticaret Odası, bu kez, Kırmızı Yayınları ile birlikte, Alain Quella-Villéger ile Bruno Vercier’nin Ressam Pierre Loti (Pierre Loti Dessinateur) adlı bir albüm-kitabını yayınladı. İTO Başkanı Dr. Murat Yalçıntaş kitaba yazdığı önsözü şöyle bitiriyor: “Türkiye ile Fransa ilişkilerinin yüzyıllara uzanan geçmişi, inanıyorm ki, Pierre Loti gibi isimler sayesinde, daha güçlü ve kalıcı hale gelecektir. İstanbul Ticaret Odası olarak, hem bu dostluğa naçiz katkı olan, hem de Türk dostu Pierre Loti’nin farklı yönlerini tanıtan bu kitabın Türkçe çevirisini yayınlamaktan büyük bir onur duyuyoruz”.
Albüm her zaman olduğu gibi büyük bir sergi geleneğine dayanıyor: İTO, Notre Dame de Sion Fransız Lisesi ve Kırmızı Yayınları’nın işbirliği ile Notre Dame de Sion Fransız Lisesi’nde Pierre Loti’nin resimleri sergileniyor (21 Haziran’a kadar halka açık).
Daha önce de Atatürk’ün yayınlanmamış fotoğraflarından oluşan Sarışın Bir Kurt ve Çanakkale Savaşı’nın yayınlanmamış fotoğraflarından oluşan Bir Hürriyet Türküsü önce sergilenmiş daha sonra görkemli albümler halinde yayımlanmıştı. Sıra, tarih arşivi üçlemesini tamamlayacak olan Kurtuluş Savaşı fotoğraflarında.
Albümün başında Enis Batur’un kavrayıcı ve kavratıcı bir yazısı da var. Pierre Loti gibi bir Türk dostu olsaydı, 1916 Avrupa Futbol Şampiyonası ev sahipliğini Fransa’ya karşı bir oyla yitirmezdik. Pierre Loti Türkiye’yi ve Türkleri gerçekten sevmişti. Sarkozy, Pierre Loti okudu mu acaba? İsterse okumamış olsun! Sarkozy sıradan bir ölümlü, Pierre Loti ise bir ölümsüz!
Bir başka dünya mümkündür!