Yargıtay’dan sayaç özgürlüğü

Kartlı (ön ödemeli) doğalgaz ve su sayaçlarının tüketicinin rızasına aykırı olarak mekanik (faturalı) sayaçlarla değiştirilmesi konusunda çok sayıda okurumdan “Sayaç dayatması hukuki mi? Hakkımızı nasıl arayabiliriz?” sorusu geldi. Bu soruları Sincan Tüketici Hakem Heyeti üyesi Avukat Buğcan Çankaya’ya sordum. Çankaya, yargı kararlarını ve tüketicilerin yapmaları gerekeni şöyle anlattı: 

ŞİRKET UYGULAMA DEĞİŞTİRDİ

“Süreç, doğalgaz dağıtım şirketinin hiçbir gerekçe göstermeden tüketicilerin abonelik tiplerini faturalı şeklinde değiştirmesi ve güvence bedeli tahsiliyle başladı. Yasal dayanağı olmayan bu uygulama hakem heyetleri ve tüketici mahkemelerinden dönmüştü. Aleyhe yargı kararları sonrası şirketçe uygulama değiştirilmiştir. Kartlı doğalgaz abonelerine mektup gönderilerek, ‘14 ve 20 yıllık kullanım ömürlerinin dolması halinde sayaç ve abonelik tipi değişikliği yapılacağı’ bildirilmiştir. Bildirimle ise tüketicilerin sayaçlarının ‘14 ve 20 yıllık kullanım sürelerinin dolduğundan’ bahisle ‘abonelik tipi’ değişikliğine zorlama ve bu kapsamda ‘güvence bedeli’ tahsilatına yeniden başlanmıştır.

HAKEM HEYETİ: SEÇİM HAKKI VAR

Hakem heyetlerince, tüketicinin sayaç tipi yönünde ‘seçim hakkı’ bulunduğu, bu hakkın 14 ve 20 yıllık süreler öne sürülerek bertaraf edilemeyeceği, tüketiciyi sayaç değişikliğine zorlamak suretiyle (doğalgaz arzının kesilmesi) tahsil edilen güvence bedellerinin hukuka uygun olmadığı ve bu nedenle tüketiciye iade edilmesi kararları verilmektedir.

KARARLAR ONANIYOR

Ankara 5. Tüketici Mahkemesi’nin 26 Haziran tarihli örnek kararında da doğalgaz abonesi olan tüketicilerin rızaları olmadan kartlı sayaçlarının, faturalı sayaçlarla değiştirilmesi nedeniyle dağıtım şirketince tahsil edilen güvence bedelinin hukuka uygun olmadığına karar verilmiştir. Yargıtay içtihatlarına atıfla, idarelerin tip sayaç kullanımı yönünde takdir hakkını objektif iyiniyet kurallarına göre kullanması gerektiği, bir hizmetin verilmesi aşamasında, hizmetin sürekliliği için herhangi bir başka mal ve hizmetin satılması şartı getirilemeyeceği, sayaç tipi dayatmasının tüketici kanunlarının lafzına ve ruhuna aykırı olduğu, sonuç olarak tüketicinin ön ödemeli (kartlı) sayaç takılması talebinin dağıtım şirketince karşılanmamış olması nedeniyle, tüketicinin kullanıma sunulan mekanik (faturalı) sayaç nedeniyle tahsil edilen güvence bedelinin tüketiciye iadesi yönünde verilen hakem heyeti kararı onanmıştı.

NE YAPACAKSINIZ

Yargı kararları bu yöndeyken, kendi rızaları dışında sayaç değişimine zorlanan tüketicilerin yapmaları gereken, ilgili şirkete başvurarak ‘ön ödemeli’ sayaç bağlanması talebinde bulunmaları, bu talebin yerine getirilmemesi halinde ise ödemiş oldukları ‘mekanik’ sayaç güvence bedelinin iadesini hakem heyetlerinden talep etmeleri olacaktır.”

FİŞLEME İDDİASI VE İPTAL DAVASI

Dikkatinizi çekti mi bilmiyorum.

1 Kasım’da yayımlanıp yürürlüğe giren yönetmelikle, İçişleri Bakanlığı, 100 binden fazla dernekten üyesinin ad, soyad, T.C kimlik numarası gibi bilgilerin bildirilmesini istedi. Ankara Barosu, bunun sivil toplum örgütleri üzerinde ciddi baskı oluşturacağı ve ifade özgürlüğünü açıkça tehdit edeceği gerekçesiyle iptali için Danıştay’da dava açtı. O dilekçede bakın ne denildi:“Bu açıklamalar ışığında Dernek üyelerinin, hangi dernek üyesi olduklarına ilişkin özel nitelikli kişisel verileri, verilmesi mümkün olmayan özel nitelikli kişisel verilerdir. Zira hiçbir üyenin dernek üyeliğine ilişkin bu özel nitelikli kişisel verilerinin açıklanmasına, aktarılmasına ilişkin açık rızası olacağı düşünülemez. Dava konusu yönetmelik değişikliği bu yönüyle de yetki, şekil, sebep ve konu unsurları bakımından açıkça hukuka aykırıdır.”