Motokurye isyanı

YÖNETİCİ TEK BAŞINA YASAKLAYABİLİR Mİ

1)Okur B.K.: İstanbul’da birçok siteye girişimiz yasak. Güvenlikle siparişi bırakacağım blok arasındaki mesafe yaklaşık 1-1.5 kilometre. Bu yolu yürümek zorundayım. Motosikletle girmemiz yasaklanmış. Yöneticinin tek başına böyle bir yasak koyabilir mi?

Avukat Kısacık: Motokuryeler, çok bloklu ve geniş alana sahip sitelerde damacana gibi ağır siparişle dakikalarca yürümek zorunda kalıyorlar. Kış ve yaz hava koşulları da düşünüldüğünde bu durum çekilemez bir hal alıyor. Hızlı teslimat baskısı altında kalan motokuryeler iş kazası sonucu hayatlarını kaybediyorlar. Geç teslimat halinde ise kazanç kaybına uğruyorlar. Motokuryelerin karşılaştıkları bu engeller sipariş verenlerin de mağduriyetine yol açıyor. Zira; siparişler, sitede oturanlar tarafından talep edilen bir hizmet olup bunu engellemek mülkiyet hakkına aykırı.

Her ne kadar site yönetimi motokuryelere ilişkin yasak getirse de  Anayasa ve Kat Mülkiyeti Kanunu’nun (KMK) maliklere verdiği mülkiyet hakkının kullanılmasını sınırlayacak şekilde keyfi kararlar alınamaz. Yasaların vermediği bir yetkiyi kullanılamaz. Yönetici ise hiçbir şekilde tek başına böyle bir yasak koyamaz.

SİTE GENEL KURULU DA TAMAMEN YASAKLAYAMAZ

2) Site genel kurulunda motokuryelerin girişinin tamamen yasaklanması kararı alınabilir mi?

En yetkili organ olan site genel kurulunda (GK) dahi motokuryelerin siteye girmesini tümden yasaklayan kararlar alınamaz. Hukuken  tartışmalı olmakla birlikte  “Geç saatte aşırı gürültü yapılmaması, site içerisinde tur atılmaması, hız sınırı” gibi bazı kurallar getirilebilir. Ancak, getirilecek kuralların sadece motokuryeleri değil, farklı araçlarla gelen tüm kuryeleri kapsaması gerekir.

KAT MALİKİ YASAĞA KARŞI İPTAL DAVASI AÇABİLİR

3) Motokuryelerin girişinin yasaklanmasına karşı çıkan kat malikleri dava açabilir mi?

Alınan karara muhalif kalan malikler aykırı oy vermek ve muhalefet şerhi koymak kaydıyla; GK tarihinden itibaren bir ay içerisinde bu kararın iptali için dava açabilirler. Her iki taraf da mahkemenin verdiği karara saygılı olmalıdır. Mahkemenin vereceği kararla sorun çözülür. GK’ye katılmayan malikler de kararın kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içerisinde dava açabilirler.

ANAYASA’YA AYKIRI

4) Okur Z.N.: Yemek siparişi dağıtımı yapan bir motokuryeyim. Sitelere girişimiz, asansörü kullanmamız yasak. Bazen 10 kat çıkmak zorunda kalıyoruz. Yemek soğuyor. Hem işverene hem müşterilerimize karşı güç durumda kalıyoruz. Bu yasaklar çalışma hürriyetine aykırı değil mi?

“Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti” Anayasa’nın 48. maddesinde koruma altına alınan haklarımızdan biridir. Çalışma hakkı, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 23. maddesinde de kabul edilen temel insan haklarındandır. Ayrıca, Türk Ceza Kanunu’nun Hürriyete Karşı Suçlar bölümünde 117. maddesinde de bu hak koruma altına alınmıştır. Bu düzenlemeler, elverişli çalışma hakkı olduğunu gösteriyor. Kuryelerden motorunu bırakmasının istenmesi, siteye sokulmaması, elverişli çalışma şartlarına saldırı demektir. Sadece bu nedenle birçok motokurye işi bırakıyor. Bu da olayın bir başka boyutu.

SİTE GÜVENLİĞİ KİMLİK ALABİLİR Mİ

5) Okur A.Z.: Her gün birkaç kez paket getirdiğim site güvenliği beni tanımalarına rağmen motorumu içeri sokmuyor. Her defasında kimlik kartımı ve kaskımı alıyor. Karşı çıktığımda “Kurallar böyle” diyorlar. Site güvenliğinin kimlik kartımı, kaskımı ve motorumu alma yetkisi var mı?

Kuryelerin kask ve motorlarını site girişine bırakmaya mecbur tutulmaları zaman zaman kaskları ve motorlarının çalınmasına, trafik cezalarına neden oluyor. Bunun yanında Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun’un 7. maddesinde “Özel güvenliğe kimlik sorma yetkisi, yalnızca; toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenleri, hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kullanmak üzere” sınırlı olarak verilmiştir. Kimlik sorma yetkisi kanunda sınırlandırılmışken, kimlik kartının güvenliğe bırakılmasını istemek hem bu kanuna hem de Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na aykırıdır.

BARİYERE KARŞI NE YAPILABİLİR

6) Sitelerin kamuya ait yollara güvenlik kulübesi ve bariyer koyarak motokurye girişini engellemelerine karşı ne yapılabilir?

Bazı sitelerin kamuya ait yollara hukuka aykırı biçimde kulübe, bariyer koydukları, güvenlikçi görevlendirdikleri, bu alanları site içerisine dahil ettikleri görülmektedir. Kamusal alanlar, belli kişilere ait olmayan, herkese açık yerlerdir. Bu gibi yerlere hukuka aykırı şekilde bariyer ve güvenlik kulübesi koyup “Burası siteye aittir, giremezsiniz” demek, fiilen de hukuken de doğru değildir.

Bir kişinin temel haklarından olan bir yerden bir yere gidebilme hakkı, seyahat özgürlüğü kısıtlanamaz. Siteler kamuya ait yollara bariyer koyarak kimsenin girişini engelleyemez. Böyle bir durumda savcılıklara suç duyurusunda bulunulabilir. Site içi gibi gösterilse de kamuya ait yollara konulan bariyerlerin/kulübelerin kaldırılması için belediyelere vd. kamu kurumlarına başvurabilirler.  Motokuryeler site yöneticileri aleyhine maddi-manevi tazminat davaları da açabilirler.

YASAKLAMA YAZILARI KANUNA UYGUN MU

7) “Motokurye giremez, asansörü kullanamaz” yazıları kanunlara uygun mu?

Site ve apartman girişlerinin çoğunda “Kuryeler giremez”, “Paket servisçilerin asansörleri kullanması yasaktır” gibi yazılar yer alıyor. Bunlar Anayasa’da koruma altına alınan eşitlik ilkesine aykırı ve onur kırıcıdır.

NERELERE BAŞVURULABİLİR

8) Okur B.N.: Motokuryeleri rencide eden yazılara karşı başvurabilecek başka bir merci var mı?

Site yönetimlerinin baskısı ile karşılaşan kuryeler, “ayrımcılık” yapıldığı, “çalışma hürriyetinin engellendiği” gibi gerekçelerle Kamu Denetçiliği Kurumu, İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu gibi kurumlara başvurarak hak arayabilirler. Bu kurumlara ücretsiz olarak e-başvuru yapmak da mümkün.

NASIL ÇÖZÜLÜR

Motokuryelerin sitelerle sorunları nasıl çözülebilir?

Önce sorun tespit edilmeli. Ardından çözüm aranmalı. Siteler can güvenliği gerekçesiyle motorla girişlerin yasaklandığını söylüyorlar. Ancak motor, kuryenin ayrılmaz bir parçasıdır. Eğer problem hız ise site içerisinde kasis, hız sınırı gibi tedbirler alınmalı. Siteye sık sık gelen motokuryelerin firma veya dernekleri “Ad, işyeri, plaka” gibi bilgileri yazılı olarak bildirebilir. Görevliler de motokuryeleri tanımış olacakları için girişte yaşanan sorunlar çözülebilir.

SORUN MECLİS’E TAŞINACAK

MOTOKURYELERİN sorunlarını haziran ayında parti genel merkezinde 200’den fazla kuryeyle basın toplantısı düzenleyen CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba ile de konuştum. Ağbaba, TBMM açıldığında sorunun çözümü için kanun teklifi ve araştırma önergesi vereceklerini vurguladı:

“Salgın dönemi kahraman emekçileri, motokuryelerin insanca ve güvenceli iş hayatına kavuşmalarını istiyoruz. Devlet, motokuryeler için çalışma başlatmalıdır. Motokuryelerin işverenden beklentileri ‘Hız baskısının ve puan sisteminin kaldırılması, çalışma koşulları ve ücretlerin iyileştirilmesi, örgütlenme hakkının sağlanması, esnaf kurye sisteminin kaldırılması ve güvenceli istihdam koşullarının sağlanmasıdır.’ İş Kanunu kapsamı dışında kalan esnaf kuryelerin; işten çıkartıldıklarında geri dönüş davası açma hakkı yok. Çünkü kendi hesabına çalışan olarak görülmekteler. Ulusal bayramlar ve resmi tatil günlerinde çalıştıklarında fazla mesai alamıyorlar. Ayrıca yıllık izin hakları bulunmuyor. İşten çıkarıldıklarında tazminat haklarına da sahip değiller.”