İstenen nafaka maaştan çoksa

OKURUM M.D., bir şirkette 1200 lira maaşla temizlik işinde çalıştığını, ikinci kez asgari ücretle çalışan bir kadınla evlendiğini söylüyor. Ev kadını olan ilk eşinin, kendisi ve ikisi öğrenci üç çocuğuna ödediği nafakanın 750 liradan bin 250 liraya çıkarılması için dava açtığını belirterek, “Ben nasıl geçineceğim. İtiraz hakkım yok mu?” diye soruyor.

M.D. ile aynı durumda, yeniden evlenip ilk eşine nafaka ödeyen çok sayıda erkek okurum ise nafaka düzenlemesine ne olduğunu öğrenmek istiyor. Yoksulluk nafakasına kriter belirlenerek süre sınırı konulması hükümetin gündeminde ve bu konuda çalışma yürütülüyor.

İKİNCİ PAKETLE DAVALAR KISALTILACAK

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’e nafaka düzenlemesinin hazırlıkları tamamlanmak üzere olan ikinci yargı paketinde yer alıp almadığı sorusunu yönelttim. Bakan Gül, nafaka düzenlemesinin ikinci pakette yer almadığını söyledi ve şu açıklamayı yaptı:

“İlk yargı paketinde ceza ile ilgili bir adım atıldı. İkinci yargı paketinde daha çok hukuk usullerini değerlendiriyoruz. Dört milyonu aşkın hukuk davası var. Bunların hepsini kabaca 6-8 ay kısaltacak safhalar ve usul tekniklerini tartışıyoruz. Vatandaşın gündemindeki tüketici, aile mahkemelerindeki davalara da dokunmak gerekiyor. İcradan çocuk teslimini kaldıran düzenleme bu pakette bulunuyor.”

AYM KARARIYLA NAFAKA AYARI

Hükümet nafaka konusunda yapılacak düzenlemeye çalışırken, okurum M.D.’ninkine benzer sorulara yanıt olacak şekilde Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) yoksulluk nafakasıyla ilgili ilginç bir karar çıktı. Anayasa Mahkemesi Birinci Bölümü’nün 7 Kasım 2019 tarihli İbrahim A. başvurusu üzerine verdiği 2016/3140 numaralı kararı. AYM, eski eşe “maaştan yüksek nafaka bağlanmasının kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkının ihlali” olduğuna hükmetti. Kararda AYM, şirket elemanı olarak çalışan, ikinci kez evlenen ve 950 lira maaş aldığını savunan İbrahim A.’nın boşandığı ilk karısı K.G. ve dört çocuğuna ödediği nafakanın 400 liradan 1000 liraya çıkarılmasını yerinde görmedi. Maaştan yüksek nafakayı “ölçüsüz” ve “külfet” olarak nitelendiren AYM, ihlal ve yeniden yargılamaya hükmetti. AYM yeniden yargılamada, maaştan yüksek nafaka belirlenip belirlenmediğinin araştırılmasını istedi.

MADDİ-MANEVİ VARLIĞI KORUMA HAKKI

AYM’nin kararı özetle şöyle: “Başvurucu; memur değil şirket elemanı olarak çalıştığını, 950 TL aylık aldığını iddia etmiştir. Başvurucunun bu iddiasının doğru olması durumunda ödeyeceği 1000 TL nafaka miktarı ölçülü değildir. Bu nedenle tarafların ekonomik durumlarının tam olarak ortaya konması, taraflardan biri aleyhine aşırı ve olağandışı bir külfetin yüklenip yüklenmediğinin anlaşılabilmesi için önemlidir. Başvurucunun geliriyle ilgili iddialarını sunmasına karşın derece mahkemesi başvurucunun çalıştığı kurumla iletişime geçmemiş, aylık gelirini araştırmamıştır. Bu kapsamda kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı kapsamındaki pozitif yükümlülükler kamu makamlarınca yerine getirilmemiştir. Anayasa’nın 17. maddesinde koruma altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı ihlal edilmiştir.”

AYM MAHKEMELERE YOL HARİTASI ÇİZDİ

AYM bu kararıyla mahkemelerin nafakayı güncellerken izlemeleri gereken yolu gösterdi. AYM, hâkimlerin tarafların gelir durumunu araştırarak, “tam ortaya koymasını”, “ölçülü” ve “taraflardan biri aleyhine aşırı ve olağandışı bir külfet yüklemeyecek” şekilde nafaka bağlamalarını istedi. İhlal kararı okurum M.D. ve benzer şekilde aleyhlerinde nafakanın yükseltilmesi davası açılan okurlarım için örnek niteliği taşıyor. M.D.’nin 1200 liralık maaşından yüksek bir nafaka ödemeye hükmedilmesi halinde ne yapacağına gelirsek... Önce kararın çıkması ve temyiz edilmesi gerekiyor. Temyiz itirazında AYM kararını da örnek gösterebilir. Temyizin reddedilmesi halinde ise maaştan yüksek nafakanın hak ihlali olduğu gerekçesiyle AYM’ye bireysel başvuruda bulunabilir. Eğer bu süreçte nafaka düzenlemesi çıkarsa, M.D.’nin davası yeni yasa hükümlerindeki kriterlere göre karara bağlanır.

YENİ YILA KALDI

İKİNCİ pakette nafaka düzenlemesi yok, ancak yeni yılda peş peşe çıkarılacak yargı reformuna dönük paketlerde bu konunun da yer alacağı açık.