Bahçedeki kedi-köpek de site sakini

YAŞADIĞI YERİN SAKİNİ

* İstanbul Valiliği’nin son yazısı ne anlama geliyor?

İstanbul Valiliği, 4 Temmuz’da, kaymakamlıklar, il ve ilçe belediyeleri ile ilçe tarım ve orman müdürlüklerine gönderdiği yazıda, sokak hayvanlarının rehabilitasyon merkezlerine götürülmesi, kısırlaştırılarak tedavi edilmesi ve sağlığına kavuştuğunda yeniden alındığı yere bırakılması talimatını verdi. Sokak hayvanlarının toplanıp kısırlaştırılması, kayıt altına alınması ve alındıkları mahale geri bırakılması; 2004 yılında yürürlüğe giren yasadan itibaren mevcuttur. Ancak gelinen noktada, yasanın belediyelere yüklediği yasal sorumluluklar belediyeler tarafından ihmal ve ihlal edilmiş; sokak hayvanlarının popülasyonunda artışlar yaşanmıştır. Valilik de belediyelere, yasayı ve görevlerini hatırlatmak adına bu talimatı yayınlamıştır. Bizim de talebimiz yasaların harfiyen uygulanmasıdır.

* Site-apartmanlarda ortak alanda beslenen sahipsiz kedi ve köpeklerin hukuki durumu nedir? Diğer site sakinleri bu hayvanları dışarıya atabilirler mi?

Hayvanları Koruma Kanunu’nun 3. maddesine göre, “Sokaklar, parklar, hayvansal doğal güdü ve yetenekleri ile girebildikleri özel veya kamuya ait ayırımı olmadan ağaçlı, yeşil bahçeler ve tüm açık alanlar dahil olmak üzere her yer, kedi ve köpeklerin yaşama ortamlarıdır. İnsan kültürüne alınmış her sokak hayvanının, yaşadığı semte/alana ait bir sokak/mahalle/site sakini olduğunu unutmamak gerekir. Bu hayvanlar, kamuya açık ortak alanlarda da olmak üzere her yerde özgürce bulunabilirler. Belediyeler dışında hiçbir kurum veya kuruluş, sahipsiz hayvanlara müdahale edemez, toplayamaz, bir yerden bir yere taşıyamaz. Belediye de toplamayı gelişigüzel yapamaz, yasa maddelerini uygulamak zorundadır.”

CEZASI 4 YIL HAPİS

* Sokak hayvanlarını öldürmenin cezası ne kadar?

2004’te yürürlüğe giren 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun yanı sıra 14 Temmuz 2021’de yürürlüğe giren 7332 sayılı yasa ile hayvanlar, artık “mal” kapsamında değil. Hayvanlar, “canlı” olarak kabul edildi ve hayvana karşı yapılacak şiddet, eziyet ve tecavüz eylemleri suç kapsamına alındı. Sahipli-sahipsiz hayvan ayrımı da ortadan kaldırıldı. Ev (sahipli hayvan) ya da evcil (sokak hayvanı) hayvanı kasıtlı öldüren 6 aydan 4 yıla kadar hapis cezası ile, hayvana eziyet, işkence eden 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile, hayvana cinsel saldırı veya tecavüz eden 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu cezalar verilmiyor ise sorun, yasaların olmayışından değil, yasaların doğru ve etkin uygulanmayışından kaynaklıdır.

HAYDİ’YE İHBAR EDİN

* Site bahçesindeki anne kediyi yavruları ile dışarı atan ya da bir kediyi öldürdüğünü düşündüğümüz komşu için ne yapabiliriz?

Hukuken delillendirdiğimiz her şey hakkında suç duyurusunda bulunabiliriz. Çevre, doğa ve hayvanlara karşı işlenen suçların önüne geçmek için HAYDİ adı altında bir mobil ihbar aplikasyonu oluşturulmuş ve 28/07/2020 tarihi itibarıyla hizmete girmiştir. Hayvanları öldürme veya yaralama, sokağa atma, aç/susuz bırakma, kötü davranma, gücünü aşan yük yükleme, zararlı yiyecek içecek verme, çevrenin kirletilmesi suretiyle hayvanın zarar görmesi, trafikte hayvana çarpıp yardım etmeme, işkence, eziyet, zarar verme, cinsel ilişkide bulunma, hayvanların cinsel içerikli yayınlarda kullanılması, bakımlarını ihmal etme, hayvanların dövüştürülmesi suretiyle kumar oynama/oynatma, tehlike arz eden hayvanları üretme, ülkeye sokma vb. adli veya idari işlem yapılmasını gerektiren konularda anlık olarak ihbarda bulunabilmek, görüntü belge eklemek mümkündür.

* Mama ya da su kabını deviren, çöpe atanlara karşı yaptırım var mı?

Bu hareketler hem hayvanlara kötü muamele olarak kabul edilecek ve şahıslar hakkında idari para cezası kestirilebilecek hem de atılan kırılan kaplar mala zarar suçunu oluşturacak TCK kapsamında suç duyurusunda bulunulabilecektir.

EVCİL HAYVANINIZ VARSA

* Bağımsız bölümlerde kedi, köpek beslenebiliyor mu?

Bir siteden ev ya da apartman dairesi satın almadan ya da kiralamadan önce mutlaka o yerin yönetim planında hayvan beslenmesiyle ilgili yasak olup olmadığına bakmak gerekir. Bu hususla ilgili olarak emlakçıların ya da mal sahiplerinin; ‘Her dairede zaten hayvan var’ gibi söylemlerine itibar etmemek, mutlaka gidip tapu sicil müdürlüğünden yönetim planına bizzat bakmak gerekir. Yönetim planında böyle bir yasak varsa da bu maddenin hukuka ve yasal mevzuata aykırılığından dolayı dava açılması doğru olur. Diğer başka bir yol da; yönetim planının “o yasak maddesinin” tüm maliklerin tamamının 4/5’ünün oyu ile değiştirilmesidir.

SATIN ALMA SAHİPLEN

* Sokaklar terk edilmiş cins kedi köpeklerle dolu, bunların üretilip satışı nasıl engellenebilir?

Burada önemli olan “kaçak üretim” ve “kaçak satışla” kaçakçılıkla mücadele eder gibi mücadele etmek, hem cezai yaptırımlar hem de ağır para cezalarının kesilmesini sağlamaktır.

* Barınaklardan sahiplendirme uygulaması doğru mu?

Ülkemizde geliştirilmesi gereken en önemli kavram “Satın alma, sahiplen” zihniyetidir. Bakımevlerindeki her bir hayvanı, hikâyesi ve resmi ile birlikte paylaşmak ve sahiplenilmesine imkân sağlamak için görünür kılmak gerekir. Bakımevlerinde mutlaka hayvan davranış uzmanları çalışmalıdır.

* Başıboş sokak köpekleri sorunu nasıl çözümlenebilir?

Yasada düzenlendiği üzere ciddi bir kısırlaştırma eylem planının acilen hayata geçirilmesi elzemdir. Bu çerçevede belediyeler, il tarım müdürlüğü, ilçe tarım müdürlükleri, veteriner hekimler odası, veteriner hekimlik fakültesi, klinikler ve hayvan severler işbirliği içinde çalışmalıdır. Terklere de daha ağır cezalar getirilmeli, hayvanını terk ettiği saptanan kişiye verilecek para cezası yanında bir daha hayvan sahibi olması da engellenmelidir.

* Barınaklarla ilgili sorun nasıl çözümlenebilir?

Bakımevinde, eş dost, belediyede ceza verilen kişiler değil de vicdanlı, eğitimli çalışanlar ve ehil veteriner hekimler istihdam edilmelidir. Gerekirse bu işe ek bütçe/ ödenek ayrılmalıdır. Bakım evlerine 7/24 kamera sistemi kurulmalı, her şey şeffaflaştırılmalıdır. Bakımevlerinin, belediyelerin sürgün yeri olduğu zihniyetine derhal son verilmelidir.

BİR KAP SU VE MAMA

* Sokak hayvanlarına destek için ne yapılabilir?

Öncelikle bu sıcak havalarda yollara, apartman önlerine bir kap su ve mama koymak hayati önem taşır. Belediyeler ile işbirliği içinde ilçelerde besleme odakları kurulmalı, bu odakların kamera sistemi ile takibi gözetimi sağlanmalıdır. Ve asla unutulmamalıdır ki evcil hayvanları doyurmak, sadece vicdani görev değil; aynı zamanda bir kanuni haktır.

YARGITAY KARARI

* Yargıtay’ın ‘yönetim planı’nda yasak var ise bağımsız bölümde hayvan beslenemeyeceği yönündeki kararını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mevzuatımızda, Anayasa’nın 90/son maddesi uyarınca yürürlükte olan Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi; 2004’te yürürlüğe giren ve 2021’de yeni düzenlemeler eklenen 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu mevcuttur. Yine tarafı olduğumuz uluslararası sözleşme, Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi bulunmaktadır. Kanun ile yapılması yasaklanan bir eylemin, yargı üzerinden gerçekleşmesini sağlama yönünde hareket etmek tüm hukuk sistemine aykırıdır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, bütün bu yasal düzenlemeleri yok saymıştır. Yargıtay’ın yönetim planında yer alan bağımsız bölümlerde evcil hayvan beslenmesinin yasak olduğu şeklindeki maddeyi resen hükümsüz kabul etmesi gerekirdi. Hayvanın sadece varlığının yönetim planında yasaklanması nedeniyle tahliyesine karar verilmesi mümkün değildir.