Yo-yo diyetlerine dikkat

Alınıp verilen kilolar, her defasında geride en azından ciddi moral kayıpları, can sıkıntıları ve ümitsizlikler bırakır. Kilo döngüsü sorunu yaşadıysanız veya bu sorunu yaşamadan sağlıklı kiloda kalmak arzusundaysanız, bu yazıyı dikkatle okumalısınız. Bir kez daha hatırlatalım: Bizim şarlatan diyetler olarak tanımladığımız tıbbi denetimden uzak, ’yo-yo’ diyetleri, kilo döngülerinin en önemli sorumlusudur.

Kilo döngüsü, vücut ağırlığının defalarca azalıp çoğalması, kilo alıp vermelerin bir türlü sonlanmamasıdır. Nedeni sıklıkla yanlış planlanmış diyetlerdir. Kilo döngüsüne sebep olan bu tür diyetler ’şarlatan diyetler’ olarak da bilinir.

Kilo döngüsü, küçük dalgalanmalardan (her döngü 3-5 kg) büyük iniş çıkışlara (her döngü 25 kg ya da daha fazla) kadar değişir. Büyük döngüler daha tehlikelidir.

Bazı araştırmalar, kilo döngüsünü ciddi sağlık riskleriyle (hipertansiyon, kalp sorunları gibi) ilişkili bulmuşlardır. Bu risklerden kaçınmak için, uzmanlar, kilo sorunu olanlara mucize diyetler yerine akılcı çözümler önermekte, sağlıklı beslenmelerini ve düzenli fiziksel aktivite göstermelerini istemektedir.

Şişman olmayan ama kilo fazlalığı yaşayanların da sağlıklı beslenme ve düzenli fiziksel etkinliklerle sağlıklı kilolarını korumaları gerekiyor. Kilo döngüsünden kaçınmanın en kolay yolu; kilo verip incelmeyi değil, kilo yönetimini amaçlamak ve üç altın anahtarı (dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve strese girmeden yemek yeme) dikkat ve ustalıkla kullanmaktır.

METABOLİZMAYI ETKİLEMİYOR

Eğer sürekli kilo alıp veriyorsanız, sağlıklı kiloya ulaşıp onu sürdürmekte, ilk kez zayıflamaya çalışan bir kişiden daha fazla zorluk yaşamazsınız.

Araştırmaların çoğu, kilo döngüsünün metabolizma hızını, yani vücudun enerji için yakıt tüketme hızını değiştirmediğini gösteriyor. Bu verilerin ışığında kilo döngüsünün yeni bir zayıflama girişiminin başarısını etkilemeyeceği söylenebilir. Bu en azından belirli bir süre için doğrudur.

Metabolizmanız yaş ilerledikçe yavaşlar. Her dört yılda bir yüzde 2-4 oranında düşer. Ayrıca yaşlı kişiler, genellikle daha hareketsiz bir yaşam sürmeye başlarlar. Yaşınızdan etkilenmeden sağlıklı beslenme alışkanlığınıza eşlik edecek düzenli fiziksel etkinlik, kilo vermenize yardım edecek, genel sağlık durumunuzu iyileştirecektir.

KİLO YORGUNUOLMAMAK İÇİN

Kilo döngüsünün, kilo verip alan kişilerde yağ dokusu miktarını attırdığı da kanıtlanmamıştır.

Araştırmalarda, bir kilo döngüsünden sonra başlangıç ağırlığına dönen kişilerin önceki kadar yağ ve kas dokusuna sahip olduğu bulunmuştur. Kilo döngüsü sırasında egzersiz yapanların kas dokusunda artış bile ortaya çıkabilmektir.

Bazı kişiler, kilo döngüsünün karın bölgelerinde daha fazla yağlanmaya yol açacağından kaygılanırlar. Araştırmalarda, bir kilo döngüsünden sonra göbeklenmenin arttığını gösterir veri elde edilmemiştir.

Bununla birlikte sık sık alınan verilen kiloların, bedeninizi değilse bile ruhunuzu yorduğu bir gerçektir. Eğer bir kilo yorgunu olmak istemiyorsanız, kilo döngülerinden sakının.

ÇOK SIK YAPILAN BAZI YANLIŞLAR

Doktor ve diyetisyen işbirliği içinde hazırlanmış diyetler haricinde diyetler.

Kişiye özel olmayan diyetler (özellikle gazete, dergi vb. yayınlarda bulunan; kişilerin özellikleri dikkate alınmayanlar).

Kısa sürede hızlı kilo kaybı sağlayan "sihirli, şok" diyetler.

Kişinin gereksinimine göre düzenlenmemiş, kontrol altında yapılmayan, çok düşük kalorili diyetler.

Yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırılmayıp, özel ürünleri öneren diyetler.

Tek tip besine dayalı diyetler.

Zayıflattığı öne sürülen ve pek çok yan etkisi bulunan ilaçlarla beraber önerilen diyetler.

Gerçek kilo kaybı yerine vücuttan sadece su kaybına neden olan diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar ve saunalar.

KİLO DÖNGÜSÜ SAĞLIĞA ZARARLI MI?

Bazı araştırmalar, kilo döngüsünün kimi sağlık sorunlarıyla ilgili riski artırabileceğini düşündürmektedir. Bunlar arasında yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve safra kesesi hastalığı sayılabilir. Uzmanlar, şişman olmayan ve kiloyla ilgili sağlık sorunları bulunmayan kişilerin kilo döngüsüyle ilişkili olası bir sağlık riskinden korunmaları için kilolarını sabit tutmalarını öneriyorlar. Ama şişman kişilerin genel sağlık durumlarını iyileştirmek ve şişmanlıkla ilgili hastalık risklerini azaltmak için aşırıya kaçmadan kilo verme çabalarını sürdürmeleri yerinde olacaktır.

NASIL YAŞIYORLAR?

AYTAÇ ARMAN (Oyuncu)

57 yaşındayım. 80 kiloyum ve 1.85 boyundayım. Un, tuz, şeker gibi gıdaları mümkün oldukça az kullanıyorum. Kırmızı eti, beyaz eti ve ekmeği az yiyorum. Bol miktarda beyaz peynir, bal ve sebze yiyorum. Meyve ile pek aram yok. Sigara ve alkol kullanıyorum. Vitamin takviyesi olarak Lansor alıyorum. Günümün 8 saatini uykuya ayırıyorum. Kendime göre oluşturduğum yöntemlerle spor yapıyorum. Belimden rahatsız olduğum için ayda 3-4 kere doktorumun verdiği hareketleri uyguluyorum. Mesleğimi çok seviyorum. Sağlığıma kesinlikle olumsuz bir etkisi yok. Hatta beni motive edip daha dinç olmamı sağlıyor. Ailemde şeker ve kalp hastalıkları ırsi. Her ikisi de bende yok. Vitaminler haricinde düzenli bir ilaç da kullanmıyorum.

PROF. MÜFTÜOĞLU’NUN YORUMU

Sayın Aytaç Arman’ın kullandığı Lansor vitamin değildir. Reçeteli bir ilaçtır ve ülser, gastrit ya da reflü tedavisinde kullanılmaktadır. Zannediyorum yanlış hatırlıyor olmalı. Sigara ve alkol kullanımı konusunda herhangi bir şey söylemek bile istemiyorum. Bu konuda söyleyeceğimiz şeyleri çok kez tekrarladık. Özellikle ailesinde şeker hastalığı veya kalp riski olanların böyle bir yanlışlığı neden ısrarla sürdürdüklerini anlamak mümkün değil! Sadece sigaranın kalp-damar hastalığı riskini birkaç kat artırdığı özellikle de genetik mirası uygun olanlarda bu riskin daha da yüksek olduğunu belirtelim. Sayın Arman’ın beslenme alışkanlıkları meyve tüketiminin yetersizliği dışında genelde iyi. Aktivitesini artırmasını, daha çok meyve, sebze ve balık tüketmesini, sigara ve alkolü bırakmasını, Selenyum (günde 50-100 mikrogram), Omega-3 (günde 300-600 mg), Folik Asid (günde 400 mikrogram) ve B6 Vitamini (2-6 mg) desteklerinden faydalanmasını öneriyorum. Kalp-damar sağlığını güçlendiren bir doğal destek olan proantosiyadinden de yararlanabilir.