Vegan beslenmek dogru mu?

Vegan tercihin sağlığımız için faydaları var. Kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve bazı kanser tiplerine karşı korunma sağlaması bunların başında geliyor.
Bu arada “Vegan beslenme nedir?” diye soranlar da olabilir. Kısaca açıklayalım: Vegan beslenme, vejetaryen beslenmenin bir tık ötesidir.
Etin yanı sıra süt ve yumurta dâhil hayvanlardan elde edilen hiçbir gıda ve katkı maddesinin tüketilmediği saf bitkisel beslenme tarzına “vegan beslenme” deniyor. Vegan beslenmenin bilimsel çalışmalarla da kanıtlanmış yararlarına gelince.
Buyurun...

VARAN 1: ANTİOKSİDAN VE POSADAN ZENGİNDİR

Tipik Batılı beslenme tarzından vegan beslenmeye geçmek, bütün etleri ve hayvansal ürünlerini beslenmenizden çıkarmanız anlamına gelir. Bu da kaçınılmaz olarak tam tahıllar, meyve, sebze, baklagiller, tohumlar ve kuruyemiş gibi bitkisel (yani hayvansal olmayan) gıdalara daha bağımlı olmanız demek. O nedenle daha çok lif, antioksidan ve bitkisel molekül almış olursunuz.
Bitkisel gıdalar potasyum, magnezyum, folat, A, C ve E vitaminlerinden zengin olduğundan vegan beslenenler bunları daha bol miktarda alırlar. Ne var ki bütün vegan planlar eşit değildir. İyi planlanmayan vegan planlarda esansiyel yağ asitleri, B12 vitamini, demir, iyot ve çinko eksikliği görülebilir. Yaşamsal önemi olan bu bileşiklerin yetersiz alımı, vegan beslenen kişiyi noksanlık tehlikesiyle karşı karşıya bırakır.
Özellikle fast-food tarzı hazır gıdalarla vegan beslenmeye çalışan kişilerde bu durumla sık karşılaşılmaktadır, zira hazır besinler çoğunlukla nütrient yönünden fakir gıdalardır. Onun için veganların hazır gıdalar yerine nütrient yönünden zengin doğal ve taze, tam gıdalar yemeleri özellikle önemlidir.
Ayrıca vitamin B12 desteği almaları düşünülebilir. Vegan beslenen ya da öyle beslenmeye karar veren kişilerin mutlaka doktor kontrolünden geçmeleri, varsa vitamin ve mineral noksanlıklarını bilmeleri ve düzenli kontrollerle vücudun gereksinim duyduğu nütrientleri aldıklarından emin olmaları gerekir.

VARAN 2: KİLO VERMEYE YARDIMCI OLABİLİR

Fazla kilolarından kurtulmak için giderek daha çok insan bitki bazlı diyetlere yönelmekte. Gerçekten de vegan diyetlerin zayıflamada etkili oldukları gösterilmiş. Vegan diyetle beslenenler, daha çok ve daha hızlı kilo veriyorlar.
Üstelik vegan diyetle beslenenler diğer gruplara göre daha fazla kalori alsalar bile daha çok kilo veriyorlar! Bu da gayet ilginç bir gözlem.
Vegan beslenme ile kaybedilen kilolar metot sürdürüldüğü yani vegan plandan taviz verilmediğinde yeniden geri de dönmüyor ki bu çok iyi bir avantaj.

VARAN 3: KAN ŞEKERİ VE İNSÜLİN DİRENCİNİ AZALTIYOR

Veganlarda kan şekeri düzeyleri daha normal, insülin duyarlılığı daha yüksek olup tip 2 diyabet gelişme riski ortalama yüzde 50 daha az.
Vegan beslenen şeker hastaları ise diyabet ilaçlarının dozunu düşürebiliyorlar. Diyabetiklerde yanma ve batma hissiyle kendini belli eden polinöropati denilen komplikasyonunda vegan diyetle düzelme sağladığını bildiren çalışmalar mevcut. Özetle insülin direnci, gizli şekeri veya diyabeti olanlar da vegan metodu deneyebilirler.

VARAN 4: BAZI KANSERLERE KARŞI KORUYUCU OLABİLİR

Dünya Sağlık Örgütü’ne bütün kanserlerin üçte biri, bizim kontrolümüz altındaki faktörlerden kaynaklanıyor. Beslenme de bu faktörlerden biri. Mesela düzenli bakliyat tüketimi kolorektal kanser riskinizi yüzde 9-18 arasında azaltabilir. Yine günde en az yedi porsiyon taze meyve sebze yenmesi kanserden ölümü riskini yüzde 15 azaltabilir.
Veganlar doğal olarak, diyetleri gereği daha çok bakliyat, sebze ve meyve tüketiyorlar. Bu da 100’e yakın çalışmada veganların kanserden ölüm riskinde yüzde 15 azalma bulunmasını açıklayabilir. Ayrıca hayvansal gıdalardan uzak durulması prostat, meme ve kolon kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

VARAN 5: KALP HASTALIĞI RİSKİNİ AZALTABİLİR

Taze meyve, sebze, bakliyat ve kuruyemiş yenilmesi ve yüksek lif alımı ile düşük kalp hastalığı riski arasında bağlantı var. İyi planlanmış bir vegan beslenmede bunların tümünden bol miktarda mevcut.
Sonuç: Yüksek tansiyon riskinde yüzde 75 ve kalp hastalığı riskinde yüzde 42 azalma. Dahası vegan diyetler LDL (kötü) kolesterol ve total kolesterolü düşürmede başka diyetlerden daha etkili.

VARAN 6: EKLEM AĞRILARINI HAFİFLETEBİLİR

Vegan diyetin farklı tipte artrit (eklem iltihabı) olan kişilerde olumlu etkilerinin olduğunu bildiren birkaç çalışma var. Osteoartritli hastalarda vegan diyetle enerji düzeylerinde ve genel iyilik halinde artış oluyor.
Vegan beslenen romatoid artrit hastalarında ağrı, eklem şişliği ve sabah katılığında daha fazla düzelme olduğu görülmüş. Vegan diyetin probiyotik bakterilere faydalı olmasının romatoid artritte semptomları azaltabileceği düşünülüyor.

VARAN 7: TOKSİNLERİ TEMİZLİYOR

Vegan beslenme sebze ağırlıklı bir yaklaşım. Hem antioksidanlardan ve posadan zengin yapısı hem de toksin oluşturma kabiliyetinin azlığı nedeniyle “detoks” tutkunlarının da pek sevdiği bir beslenme tipi.
Son yıllarda 5 gün sıkı vegan diyet ve bunu izleyen iki günde 2 günlük tasting/oruç şeklinde uygulanan detoks kürleri pek bir revaçta. 5/2 VEGAN FASTING metodunu biz de kliniğimizde zaman zaman kullanıyor ve hem hızlı yağ kaybı sağlayan etkisinden hem de detoks yapıcı tesirinden faydalanıyoruz. Ancak 5/2 VEGAN FASTING uygulamasının mutlaka tıbbi kontrol altında yapılması gerektiği de unutulmamalı...

Siz de deneyebilirsiniz

Özetle, vegan beslenme tarzının pek çok sağlık yararı olması mümkün. Bunların tümünün kesin nedeni henüz bilinmese de mikro besinlerden (vitaminler, mineraller, flavanoid ve benzeri antioksidanlardan) zengin, tam doğal ve taze bitkisel gıdalardan oluşan posa yüklü bir vegan beslenmenin nimetlerinden isterseniz siz de yararlanabilirsiniz. Ama doktorunuza danışarak ve sağlık kontrollerini aksatmamak şartıyla.
NOT: Yazının hazırlanmasındaki yardımları nedeniyle Dr. Murat Keklikoğlu’na teşekkürler.