Tiroid bezi büyümesi sizi boşuna korkutmasın

‘Guatr’ tiroid bezinin herhangi bir sebeple büyümesi demektir. Büyüme az veya çok olabilir. Büyümeye bezin içinde veya üzerinde ‘nodül’ adını alan kitleler de eşlik edebilir. Ama bu sizi asla korkutmasın.

BİR yerleşim bölgesinde halkın yüzde 10’undan fazlasında guatr var ise bu bölge için ‘Guatrın yaygın olduğu bir bölge’ tanımlaması yapılır. Türkiye genelde tümü ile bir ‘endemik guatr bölgesi’dir. Karadeniz Bölgesi, Ilgaz Dağları ve çevresi ile Isparta-Burdur’daki Göller Bölgesi, guatrın en yaygın olduğu yerlerdir.

İYOT FAKİRİYİZ

Ülkemizin yaygın bir guatr bölgesi olmasının birinci nedeni, toprağımızın, yenilen-içilen gıdalarımızın ‘iyot fakiri’ olmalarıdır. Tiroid Bezi hormonlarının üretimi için iyot gerekir. Besinlerle bir günde almamız gereken iyot miktarı 150 mcg civarındadır. Yiyip içtikleriniz bir günlük iyot ihtiyacınızın 50 mcg’ından daha azını temin edebiliyorsa guatr kaçınılmazdır. Daha az hormon üretebilen tiroid beziniz önce düşük ‘T3’ ve ‘T4’ üretiminden memnun olmayan TSH isimli hormonun aralıksız uyarıları ile daha çok çalışacak, bir süre sonra da büyüyüp irileşecektir. Tiroid bezinizin ne kadar T3 ve T4 üreteceğine, beyninizdeki küçücük bir başka iç salgı bezi, ‘Hipofiz’de karar verilir ve bu süreç hipofiz bezinin ürettiği TSH hormonu ile denetlenir.

BASİT GUATR DAHA SIK

Tiroid bezinde yetersiz miktarda tiroid hormonu üretildiğinde hipofiz beziniz daha çok TSH üretip tiroid hücrelerini daha çok T3 ve T4 hormonu üretmeleri için sürekli uyarır. TSH uyarıları, tiroid hücrelerinin çoğalmasına ve bezin irileşip büyümesi (Guatr) ile sonuçlanır. Daha fazla tiroid hücresi demek, eksik olan T3 ve T4 üretiminin tamamlanması demektir. Kanınızda T3 ve T4 hormonları yeterli düzeye ulaşınca hipofiz bezinden TSH üretimi de normale döner. İşte bu nedenle guatr olanların çoğunun kan analizlerinde TSH, T3 ve T4 hormonları normal bulunur. Guatr tanısının kan tetkikleri ile değil el ile muayene ve ultrasonografik inceleme ile konulması bundandır. Kan analizleri tiroid bezinde hormon üretiminin normal (Ötiroid Guatr), fazla (Hipertiroid Guatr) veya az (Hipotiroid Guatr) olduğunu anlamak için yapılır. T3 ve T4 hormonlarının üretiminin normal olduğu Ötiroid Guatr’ın tıp pratiğinde ki adı ‘Basit Guatr’dır.

İŞARETLER FARK EDİLMEZ

Basit guatr genelde herhangi bir şikayete neden olmaz. Büyüyen tiroid bezinde ihtiyaç duyulan tiroid hormonları üretilmekte, metabolizmada bir sorun yaşanmamaktadır. Tiroid hormonlarının az üretildiği guatr olgularında ‘hipotiroidi’ belirtileri, çok üretildiğinde ise ‘hipertiroidi’ belirtileri görülecektir.

Tiroid bezinin çok fazla büyüdüğü bazı guatrlı hastalarda soluk ve yemek borusu baskı altında kalır, hastalar nefes almakta ve yutmakta zorlanırlar. Büyük bir guatrın boyun damarları üzerine baskı yapması da mümkündür. Tiroid bezinin birdenbire büyüdüğü kanama, enfeksiyon veya kanserlerle ilişkili guatr olgularında boyunda ağrı da olacaktır. Bu ağrının çeneye, kulaklara yayılması tipiktir. Çarpıntı, sinirlilik, avuç içinde terleme, uyku sorunları, saç ve cilt problemleri görülür.

Guatr sorununun ülkemizde oldukça yaygın görüldüğü, özellikle kadınlarda sık teşhis edildiğini, nedeninin de iyod fukarası yiyecek ve içeceklerimiz olduğunu unutmayın. Guatrınız nodül (veya nodüller) de içerebilir. ‘Nodül’ sözcüğünü duyunca gereksiz yere üzülüp telaşlanmayın. Bir cerrahi girişim önerildiğinde mutlaka yeni bir uzman görüşü daha alın.

TEDAVİSİ KOLAYDIR

Guatrlı hastalarda hormon seviyeleri (T3, T4, TSH) araştırılır. Ultrasonografik denetim mülkün olan her hastaya uygulanır. Hormonlar normalse kanser olasılığı incelenir. Nodül içermeyen yaygın büyümüş bir guatr kanseri ihtimali pek yoktur. Fazla büyük olmayan, çevre dokulara baskı yapmayan guatrlarda hasta ilaçsız olarak veya ‘Levotiroksin’ kullanarak takibe alınır. Levotiroksin sentetik tiroid hormonudur. Kullanım nedeni TSH’yı baskılayıp tiroid bezinin daha fazla büyümesine engel olmak, onu bir süre dinlendirmektir. Bir ‘baskılama, istirahate alma tedavisi’ söz konusudur.

Her nodüle cerrahi müdahale yapılmaz

Nodül saptanan hastalarda, özellikle tek nodüllü olanlarda kanser olasılığı dikkatle araştırılır. Nodül sayısı ve yapısını değerlendirmede en güvenli yöntem ağrısız, kolay ve ucuz bir teşhis aracı olan ultrasonografik incelemelerdir. Hamilelerde bile rahatlıkla uygulanabilir bu yöntem ile çok nodüllü guatrlar ve ‘Haşimato’ tiroiditlerine de tanı konulabilmektedir.

Guatrlı bir hastada saptanan tek nodüllerin daha özenli araştırılması gerekir. Tiroid nodüllerinin çok az bir kısmında kanser oluştuğundan her nodülün cerrahi olarak çıkarılması doğru değildir. Hangi nodüllerde cerrahi girişim yapılacağı kararını vermek için doktorunuz tiroid sintigrografisinden de yararlanmak isteyebilir.

HAFTANIN BİLGİSİ

Melankolinin aylaklıktan daha büyük bir sebebi, meşguliyetten daha iyi bir tedavisi yoktur. Kendinizle baş başa geçirecek sınırsız vaktiniz olduğunda, kendinizi yiyip bitirme tehlikesiyle karşı karşıya kalırsınız.

Robert Burton ‘The Anatomy Of Melancholy’