Ne zaman?

Tansiyon tedavisine ne zaman başlanmalı?
Kan basıncı düşük olanlar daha az sağlık sorunu yaşıyor, orası kesin. Bu insanların ortalama yaşam süreleri daha uzun. Ama yüksek tansiyon sorunu yaşayan ve tedavi ile kan basıncını normal sınırlar içinde tutanların da yaşam süresi uzuyor.
Eğer tekrarlanan ölçümlerde kan basıncınız 140/90 mm/Hg’nin üzerinde bulunduysa öncelikle stres yoğunluğu, kilo fazlalığı, aşırı tuz tüketimi, uykusuzluk, aşırı alkol kullanımı gibi sorunları bertaraf etmelisiniz.
Bu önlemler yeterli olmazsa ve doktorunuz erken başlanan tedavinin hipertansiyona bağlı kalp krizi, felç, böbrek yetmezliğinden sizi koruyabileceğini düşünüyorsa ilaç kullanmaya başlayabilirsiniz. Tedavinin amacı ve hedefi kan basıncını mümkünse 130/80 mm/Hg’nin altında tutmaktır. Bu rakam, özellikle böbrek yetmezliği veya kan şekeri yüksekliği olanlarda tutturulmaya çalışılmalıdır.
En doğru kararı yaşınıza, genetik mirasınıza, mesleğinize ve genel sağlık durumunuza bakarak hangi ilacın kullanılacağını, kullanım zamanı ve dozlarını ayarlayacak olan doktorunuz verecektir.
Özellikle ailesinde hipertansiyon sıklığı fazla, kalp krizi, felç riski yüksek olanların yaşam tarzlarını gözden geçirmeleri ve yanlış alışkanlıklarını birer birer terk etmeleri şarttır.

Farklı LDL tiplerini ne zaman ölçtürmek gerek?
Uzmanlaşmış laboratuvarlarda LDL (kötü huylu) kolesterolün alt kategorileri ayrı ayrı belirlenebiliyor. Genel olarak iki alt kategori var: Küçük yoğun LDL’ler (LDL-3 ve LDL-4) ve büyük geniş LDL parçacıkları.
Küçük ve yoğun LDL’nin fazla olması durumu kalp hastalığı riskini artırıyor. Bunun nedeni küçük LDL parçacıklarının atardamarın astarına (intima tabakasının altına) daha kolay sızabilmeleridir.
Bazı araştırmalarda küçük ve yoğun LDL yüksekliğinin kalp hastalığı riskini üçe katladığı gösterildi. Küçük ve yoğun LDL parçacıklarının çok yüksek olduğu durumlarda çoğu zaman iyi kolesterol düşük, trigliserid düzeyi ise yüksek bulunuyor. Bu kişilerde genellikle tokluk kan şekeri ve insülin düzeyleri de yüksek oluyor.
Bu bir “metabolik yapılanma” türü olarak kabul ediliyor ve genetik kökenleri var. Bu kişilerin çoğunun ailelerinde yetişkin tipi diyabetlilere, hipertansiyonlulara, kalp krizi ve felç atağı yaşayanlara sık rastlanıyor. Eğer genetik olarak kalp sağlığı açısından yüksek riskli gruptaysanız imkânınız varsa LDL tiplerinize baktırmanızda yarar olabilir.

Trigliserid yüksekliği ne zaman önemli?
Eğer 12 saatlik açlıktan sonra alınan kan örneğinizde trigliserid seviyeniz 400 mg/dl üzerinde bulunursa, testi iki hafta sonra mutlaka tekrarlatın. Bu süre içerisinde kesinlikle alkol kullanmamaya ve karbonhidratlı besinlerden, özellikle şekerli gıdalardan uzak kalmaya özen gösterin.
Tekrarlanan ölçümde de trigliserid düzeyiniz yüksek bulunursa bu durumu ciddiye almanızda yarar var. Çünkü yüksek trigliserid düzeyi çoğu zaman karın ve göbek bölgesinden kilo alma, iyi kolesterolde (HDL) azalma, kan şekeri seviyesinde, özellikle tokluk kan şekerinde yükselme ve bazen de ürik asit düzeyinde artış gibi sorunlarla beraber oluyor. Bu durumların tümünde koroner kalp hastalığı riski belirgin olarak yükseliyor.
Trigliserid düzeyiniz yüksekse sakın hemen ilaca başlamayın. Önce beslenmenizi gözden geçirin. Gerekirse beslenme uzmanlarından destek alın. Sağlıklı bir kiloya inmeye çalışın. Düzenli egzersiz alışkanlığı edinin. Alkolü kesin. Bütün bu önlemlere rağmen 12 saat açlıktan sonra yapılan kan analizinizde trigliserid düzeyiniz hâlâ yüksekse durumunuzu doktorunuzla görüşmenizde yarar var.

Kan şekerini ne zaman ölçmeli?
Şeker hastasıysanız, kan şekerinizi kendiniz kontrol edebilmelisiniz. Otomatik ölçüm aygıtı yardımıyla, günün 24 saati, kan şekerinizi izleyebilirsiniz. Bu sayede değişimlerden hemen haberdar olup hızla gerekli önlemleri alabilirsiniz.
Yiyeceklerin, fiziksel aktivitenin, yaşamınızdaki olağan dışı durumların (örneğin yolculuk) kan şekeri düzeyinize etkisini görebilirsiniz. Yeni bir tedaviye başlarken ya da var olan tedavi protokolünüz değişirken bu izlemi yapmak şarttır.
Kan şekeri ölçüm planı sizi izleyen doktor tarafından belirlenecektir. Genel olarak önerilen uygulamalar şöyle özetlenebilir:
* İnsülin kullanıyorsanız, sabah açlık, akşam yemek öncesi ve ana öğünlerden iki saat sonra tokluk kan şekeri ölçümlerini yapmalısınız. Bu ölçümlerin sayısı, doktorunuzun uyarısı ile değişebilir. İnsülin miktarınız da sonuçlara göre yeniden ayarlanabilir.
* Şekerinizi tıbbi beslenme tedavisiyle veya ağızdan alınan ilaç(lar)la kontrol ediyorsanız sabah kahvaltıdan önce ve ilk lokmayı aldıktan 2 saat sonra ölçüm yapmalısınız.

Tiroid peroksidaz testi ne zaman yapılmalı?
Tiroid peroksidaz testi, tiroid peroksidaz (TPO) enzimine karşı oluşan antikorları tespit etmek için uygulanan bir işlemdir. Tiroid bezinde bulunan bu enzim, T3 ve T4 hormonlarının üretiminde önemli bir rol oynar. Kanınızda bu enzime karşı oluşmuş antikorların varlığı, tiroid hastalığınızın Haşimoto hastalığı gibi bir bağışıklık sorunundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını gösterir.
Haşimoto hastalığında bağışıklık sistemi tiroid dokusuna karşı antikorlar üretir. Bu antikorlar tiroid bezine saldırır, yangısal bir süreç başlatır ve tiroidin normal fonksiyonlarını bozar. Sonuçta, soğuğa tahammülsüzlük, kuru cilt, yorgunluk, depresif ruh hali, kilo alma gibi belirtilere neden olan hipotirodizm (tiroidin normalden daha az tiroid hormonu üretmesi yani tiroid tembelliği) tablosu oluşur.
Eğer doktorunuz sizde hipotiroidizm olduğundan şüphelenirse, önce TSH ve T3, T4 hormonlarınıza baktıracak, daha sonra da Haşimoto hastalığı olup olmadığını anlamak için TPO antikor testi isteyecektir. TPO antikorları başka bağışıklık sorunlarında da mevcut olabilir ancak bu antikorların varlığının tiroid hastalığı riskini arttırdığını unutmamakta fayda var.