Kolesterol problemine ilişkin beş temel soru

KOLESTEROL GEREKLİ Mİ, GEREKSİZ Mİ?
Kolesterol yaşamsal bir madde. O olmazsa hayatımızı sürdüremeyiz! Hücrelerin duvar bütünlüklerini korumaları, bazı vitamin ve hormonları (mesela D vitamini, östrojen, testosteron hormonları) üretmeleri, damar duvarının sağlamlığı, bağırsakta besinlerin sindirilmesine yarayan safra asitlerinin üretilebilmesi (ve daha pek çok şey) için kolesterole ihtiyacımız var. Kısacası kolesterol yaşamsal bir maddedir. Belirli bir miktarı vücuda daima lazımdır. Vazgeçilmezdir. “İyi midir, kötü müdür?” sorusuna gelince: Her şeyin olduğu gibi kolesterolün de iyisi, kötüsü vardır!
FAZLASI NEDEN ZARARLI?
Yüksek kolesterol düzeyi, atar damarın iç yüzeyini döşeyen astar katındaki hücrelerin bozulmasına ve bu bölgede bazı iltihabî reaksiyonların başlamasına yol açıyor. LDL damar duvarına girmeye devam ettikçe o bölgede tıkayıcı plakların oluşumu hızlanıyor. Bu plakların kırılması ve plağın içindeki kolesterol ve hücrelerin kanla temas etmesi kan pıhtısı oluşmasına sebep oluyor. Kan pıhtısı, kan akımını engelliyor. Kalbin kansız, dolayısıyla oksijensiz kalmasına, kalp krizine sebep oluyor.
YÜKSEK KOLESTEROLÜN BELİRTİSİ VAR MI?
Genetik olarak LDL kolesterolü yükselen bazı kişilerde göz kapaklarının üstünde ve dirsekler civarında ciltte kolesterol birikimlerinden kaynaklanan işaretler olsa bile kolesterol yüksekliğinin ciddi bir belirtisi yoktur. Yani kolesterol yüksekliği nedeniyle başınız ağrımaz, burnunuz kanamaz, tansiyonunuz, şekeriniz yükselmez, uykunuz kaçmaz! Ama ne zaman ki damarlarınızda tıkanma kritik bir noktaya ulaşır işte o noktadan sonra ilgili organa ait şikâyetler başlar. Bu bazen göğüs ağrısı, kalp ritmi bozukluğu ya da kalp krizidir. Bazen geçici şuur kaybı, unutkanlıklar ya da inme felç problemidir.
KOLESTEROL SORUNU NASIL ANLAŞILIYOR?
Kolesterol sorununuzun olup olmadığına karar vermek için yapacağınız tek şey kan testi yaptırmaktır. Bu amaçla toplam kolesterol (total kolesterol), HDL ve LDL kolesterol ölçümleri ile trigliserid isimli yağın tayininden faydalanılıyor. Toplam kolesterol, iyi (HDL), kötü (LDL) ve V-LDL dâhil kanda kolesterol yüklü tüm parçacıklarda bulunan kolesterolün toplamıdır. Bu toplama trigliserid değerinin beşte biri de eklendiğinde toplam kolesterol bulunuyor. Yani kötü kolesterolünüzdeki artış kadar iyi kolesterolünüzdeki artış ya da trigliseridinizdeki yükselme durumunda da toplam kolesterolünüz yüksek çıkabiliyor.

NASIL DÜŞER
Önce beslenme biçiminizi gözden geçirmelisiniz. Hayvansal yağları ve doymuş yağlardan zengin bitkisel yağları (Hindistan cevizi yağı, palmoil) azaltmanız, trans yağlardan uzak durmanız (fast food, fırın, pastane ürünleri), omega-3 yağlarından zengin bir beslenme planı yapmanız (balık, ceviz) şart. Bu tavsiyelerin pratikteki karşılığı zeytinyağı ağırlıklı beslenmek, ayrıca yağ ihtiyacını gerektiğinde diğer bitkisel yağlardan karşılamaktır. Bol bol balık yemeniz faydalı olacaktır. Karbonhidrat seçerken patates, beyaz ekmek, beyaz pirinç, şekerli içecekler, kraker, bisküvi gibi her türlü fırın, pastane ve paketlenmiş fabrikasyon ürünleden uzak durmalısınız.

AKLINIZDA OLSUN

Kolesterol metre

* Sarımsağın az da olsa kolesterolü azaltabildiğini gösteren güçlü deliller var. Sarımsak seviyorsanız yemeklerinizde bol bol kullanabilirsiniz. Ama kolesterol sorununun çözümünü yalnızca sarımsakta aramamalısınız. Ceviz, elma, yulaf kepeği, kuvarsetin, rezveratrol önerilen diğer doğal destekler.
* Egzersiz yapmak kolesterol sorunuyla mücadelede son derece faydalı. Egzersizin kötü kolesterolü azaltmada ciddi bir yararı olmasa bile iyi kolesterol HDL’yi yükseltmede faydalı olduğu kesin. Özellikle aerobik egzersizlerin düzenli tekrarlanması halinde iyi kolesterol yükseliyor. Direnç ve dayanıklılık egzersizleri de iyi kolesterolü yükseltiyor.
* Yumurtanın kolesterolü yükselttiği doğru ama kolesterol yüksekliği sorununuz yoksa yumurta yemenize engel bir durum da söz konusu değil demektir. Eğer LDL kolesterolünüz yüksekse yumurtayı daha az yemenizi tavsiye ederim. Miktarı konusunda doktorunuzla görüşmelisiniz. Yumurtanın daha doğrusu kolesterolden zengin yiyeceklerin kan kolesterolünü etkileme bakımından doymuş ve trans yağlardan daha masum oldukları anlaşıldı.
* Stresin kolesterol yüksekliği yapıp yapmadığı konusu tartışmalı. Bu konuda yapılmış güvenilir bir çalışma yok. Genel olarak stresle kolesterol arasında doğrudan bir bağlantı kurulamasa da stresli kişilerde kolesterol yüksekliğine daha sık rastlandığını söylemek mümkün.

HDL’nin azalması tehlikeli

HDL koleste-rolünüz 60mg/dl’nin üzerinde ise durumunuzun mükemmel olduğunu düşünebilirsiniz. Çünkü bu rakam ve üstündeki değerler çok iyi kabul ediliyor. 45 mg ve altındaki değerler düşük sayılıyor. Özellikle 35 mg ve altı yüksek risk olarak kabul ediliyor. LDL kolesterol yükseldikçe risk artıyor. 100 mg ve altı optimum kabul ediliyor. 130 mg.a kadar hoşgörülü davranmak
mümkün. 160’ın üzerinde risk artıyor. Toplam kolesterol HDL kolesterolün ve/veya trigliserid seviyelerinin aşırı yükseldiği durumlarda yüksek ölçülebiliyor.
Bu nedenle kolesterol sorununa ilişkin risk durumu belirlenirken iyi ve kötü kolesterol değerlerini bilmek daha garantili sayılıyor..