Kış uzadı dikkat edin!

Peki, soğuk ve kasvetli kış günlerinin sağlığımız, özellikle ruhsal sağlığımıza etkisi var mı? Maalesef var! Özellikle aşağıdaki sorunları yaşıyorsanız, nedeni “kış depresyonu” olabilir.
Aslında kış depresyonu diye bir hastalık yok ama soğuk ve karanlık günler bizi neredeyse “depresyondaymış” gibi bir duyguya sokabiliyor. Mesela kış aylarının karanlık, kasvetli ve kısa gündüzlerini, uzun ve bitmez tükenmez gecelerini isteksiz ve yorgun geçiriyorsanız, sabah uyanırken bastıran yeniden uyuma isteği, baş ağrıları, terlemeler, sinirlilik veya geri çekilmelerden yakınıyorsanız, odaklanma sorunu, çalışmaya karşı belirgin bir isteksizlik duyuyorsanız, sorununuz “Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu” yani örtülü bir “kış depresyonu” olabilir.

SEBEBİ BİLİNMİYOR

Bu soruna neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemekte, kış aylarında güneş ışığının azalmasının etkili olabileceği düşünülmektedir. Gün ışığının uzunca süreler pek az alınabildiği bölgelerde sorunun daha yaygın görülmesi bu düşünceyi destekler.
Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu’nda yakınmalar kış süresince devam etmekte, ilkbahar veya en geç yaz başlarında kendiliğinden düzelmektedir. Bazı hastalarda depresyon belirtileri ilkbahar ve hatta yaz süresince de devam edebilir.
Genetik eğilim, aşırı ve uzun süreli stres, beden kimyasındaki değişmeler de sorumlu tutulmaktadır. Melatonin hormonunun etkili olabileceğini belirtenler, bu hormonun uzun kış geceleri boyunca gereğinden fazla salgılanarak uyku artışı ve depresyona yol açtığını ileri sürmekteler. Güneş ışığında daha çok üretilebilen bir beyin kimyasalı olan, mutluluk ve keyif hormonu serotonin yapımındaki yetersizliğin kış depresyonuna sebep olduğunu belirtenler de var. Ancak genel kanı, kış depresyonunun daha ziyade biyolojik saatin çalışmasını ayarlayan güneş ışığındaki yetersizlikle ilgili olduğudur.

TEŞHİSİ ZOR

Kışın yoğun geçtiği, güneşsiz günlerin üst üste geldiği günlerde kendinizi gerçekten çökmüş hissedebilirsiniz. Ancak bu, çoğu kez birkaç günle veya haftayla sınırlı, geçici bir durumdur ve herhangi bir hastalığa işaret etmez.
Ama kendinizde yukarıda sayılan belirtileri uzunca bir süre ve ciddi ciddi hissederseniz, bu belirtiler fazlaca keyfinizi kaçırır, sizi üzerse bir psikiyatri uzmanından yardım isteyin. Özellikle uykunuz ve iştahınızda artma, cinsel isteğinizde azalma, işten kaytarma eğilimi gibi sorunlarınız da varsa, ihmalci davranmayın.

Tedavisi kolay

Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu’nun tedavisi, depresyondan daha kolay ve daha başarılıdır. Tedavi, basamaklı olarak planlanır. Işık tedavisi ilk aşamadır. Hastalar normal oda ışığından 10-20 kat daha fazla parlaklık oluşturulmuş özel bir odada her gün sabahları 30 dakika kadar tutulmaktadır. Işık tedavisi uygulanan hastaların kanında serotonin düzeyleri artmakta ve melatonin düzeyleri azalmaktadır. İlaç tedavisi, ışık tedavisi yerine ya da bu tedaviyle birlikte antidepresanlar kullanılarak yapılır. Paroxetine, Sertraline, Fluoxetine ve Venlafaxine en çok kullanılan antidepresan ilaçlardır. Mevsimsel etkili rahatsızlığa neden olan belirti ve işaretlerin oluşturduğu negatif düşüncelerle davranışların belirlenmesi ve tedavisinde psikoterapiden de yararlanılmaktadır.

Nasıl mücadele etmeli?

Mevsimsel depresyonu önlemek mümkündür. Aşağıdaki öneriler size yardımcı olabilir:
- Kış tatillerinizi güneşli ve sıcak yerlerde geçirmeye çalışın.
- Kış mevsiminin güneşli günlerinde dışarı çıkın, parklarda, sokaklarda dolaşın. Hafta sonu gezileri yapın.
- Stresinizi azaltın, yoga, meditasyon, pilates gibi stresle mücadele yöntemlerinden yararlanın.
- Evinizdeki ışık miktarını artırın, odanıza daha çok ışık girsin. Perdelerinizi açık bırakın.
- Düzenli olarak aerobik egzersizler yapın, sık sık yürüyün. Düzenli egzersiz alışkanlığı endişeyi azaltır, zindeliği destekler, kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar.