Kahve şişmanlatır mı?

O yüzden “Kahve kilo yapar mı?” sorusunun sık sık gündeme gelmesi normal. Bu soruyla ben de sık sık karşılaşırım.
Bu hafta bir solukta okuduğum küçük ama güzel bir kitap var. Yazarı Prof. Dr. Hamdi Akan. Hamdi Hoca benim Ankara Tıp Fakültesi’nden okul ve ihtisas arkadaşımdır. Üşenmemiş, oturup “Kahvenin Kitabını” yazmış. İyi de yapmış! Çünkü ortaya mükemmel bir kitap çıkmış. Prof. Dr. Hamdi Akan kitabında soruyu bakın nasıl yanıtlamış...

DR. HAMDİ AKAN DİYOR Kİ...

“Bu soruya yanıt vermek kolaydır. Rahatlıkla hayır ya da evet diyebilirsiniz çünkü kahvenin şişmanlatıp şişmanlatmadığını belirleyen kahvenin kendisi değil, kahveye eklenen diğer
maddelerdir.
Daha önceki bölümlerimizde kahve çekirdeğinden bahsetmiştik.
Kahve çekirdeğinde bulunan enerji değeri yüksek olan karbonhidrat ve yağlar çok az miktarda olduğu için çekirdeğin kalori değerinden çok, yapılan içeceğin kalori değeri önemlidir.
Böyle bakarsak çekilmiş kahve çekirdeklerinden yapılan 225 gramlık bir fincan kahve yalnızca 2 kaloridir.
Bir espresso ya da Türk kahvesi yapmak için 7-10 gram kahve kullanırken, bir fincan espresso ya da Türk kahvesi toplam 2 kaloriden az gelmektedir. Yani günde 10-15 fincan kahve içseniz bile kilo almazsınız. Ancak, günümüzde kahve içme alışkanlıklarının değişmesi, çok renkli ve farklı kahve içme yöntemlerinin geliştirilmesi bu hesapları çok bozmaktadır.

KAHVEDE KALORİ HESABI...

Espresso’nun (kalori içeceği maddesinin) karşısında sıfır yazmaktadır. Ancak orta boy karamel Macchiato 310 kalori (kcal) gelirken, normal yağlı sütle yapılan orta boy Cappuccino 110 kalori gelmektedir. Bu kalorilerin sebebi kullanılan şeker, süt ve kremadır. Orta boy karamel Macchiato’da 34 gram şeker kullanıldığı için (hatırlayın: 34 x 4 kcal =136 kalori yalnız şekerden gelmekte), enerji değerleri çok artmaktadır.
Normal insan için önerilen günlük şeker tüketimi 12 ve daha az çay kaşığıdır (48 gram ve daha az karbonhidrat). Her gün 250 ekstra kalori almak ise haftada 225 gram ağırlık artışına yol açmaktadır.
Her ne kadar kahve içeceği olmasa da, kahve zincirlerinde yoğun olarak tüketilen Frappuccino benzeri içecekler de yoğun kalori içerirler.
Örneğin “iki kat çikolata taneli (Double Chocolate Chip) Frappuccino” 580 kalori içermektedir.

ÇÖZÜM NE?

Görüldüğü gibi durum vahimdir. Amerika Birleşik Devletleri’nde giderek artan bir sorun haline gelen aşırı şişmanlığın (obezite) gençlerde hızla yayılmaya başlamasında, fast food alışkanlığına ek olarak, kahve zincirlerinde sunulan bu ürünler de suçlanmaktadır.
Bu gelişmelere paralel olarak, sağlıklı beslenmeye dikkat edenler için kahve zincirleri değişik öneriler sunmaktadır. Bunlar soya sütü kullanımı, yarım yağlı süt kullanımı, yapay tatlandırıcı kullanımı ve diğer katkılardan kaçınma olarak özetlenebilir.”  (*) Prof. Dr. Hamdi Akan/Kahve ve Sağlık/Mikado Yayınları/2011-İstanbul

Hamdi Hoca’nın tavsiyesi

BİR ÖNERİ

Genelde diyet önerilerine baktığınız zaman bunların hiçbirinde kahveyle ilgili bir kısıtlamaya rastlamazsınız. Bu da doğaldır, çünkü kahve kendi başına kalorisiz ve yağsız bir içecektir. İlginç olan, kahvenin yağ azalttığı ileri sürülen diyetlerde özellikle yer almasıdır.
Düşük yağlı diyetlerde kahve önerilmekte ancak kahveye eklenen şeker, alınan kalori miktarını arttırdığı için bunun anlamı kalmamaktadır. İzokalorik diyet (yani yağ/karbonhidrat ve proteinlerin belirli oranlarda kullanımı) ve düşük karbonhidratlı diyetlerde ise kahve önerilmemektedir. Bunun nedeni de kahve ve insülin arasındaki ilişkidir.
Şeker hastalarında insülin yokluğu ya da insülin direnci olduğu için kan şekerleri yükselir. Ancak sanıldığı gibi kahvenin içinde insülin yoktur. Kahve ve kan şekeri ilişkisi, kahvede bulunan ve kan şekerini etkileyen kafein, klorojenik asit ve magnezyum gibi maddelere bağlıdır.
Kısa sürede alınan yüksek miktarda kahve, glukagon ve adrenalin adlı iki hormonu artırır. Bu iki hormon, insülinin tersine kan şekerini yükseltir. Buna yanıt olarak insülin salınmaya başlar ve insülinin etkisiyle bu şeker yağ olarak depolanır.
Dolayısıyla çok kahve içmek şekeri ve yağı artırabilir gibi düşünülebilir. Ancak bu teorik bilgilerin pratikte diyetlerde önemli etkisi olmadığı bilinmektedir; çünkü bu etkiyi gösterecek kadar çok kahveyi kısa sürede tüketmek pek mümkün değildir.
Yine ilginç olarak kahve içmenin Tip II şeker hastalığı riskini azalttığı gösterilmiştir. Bu nedenle, diyet yaparken en akılcı yaklaşımlar, kahveden sütü, şekeri, kremayı uzak tutmaktır.

NE YAPMALI?

İnternette yer alan sağlık bloglarından biri olan “Back in Skinny Jeans” bu tip içecekleri alırken nasıl davranmak gerektiğini özetlemektedir:
1. Kahvenize şurup ekletmeyin. O güzel tatlara uzak kalmak zor olacaktır ama eklenen her aromalı şurupta, ölçü başına 5 gram şeker yani 20 kalori vardır. Eğer iki kez şurup ekleniyorsa bu fazladan 40 kalori demektir. En büyük boy kahvede ise dört kez şurup eklendiği için fazladan 160 kalori alırsınız.
2. Sıfır kalori içeren şuruplar varsa da, bunlarda yapay tatlandırıcılar vardır.
3. Kremadan uzak durun. Böylece içeceğinizin tipi ve boyutuna bağlı olarak 6-11 gram yağ ve 60-110 kaloriden kurtulursunuz. Soğuk içeceklere daha çok krema eklenmektedir.
4. Tam yağlı sütten yağsız süte geçerseniz içeceğinizin tipi ve boyutuna bağlı olarak 5-14 gram yağ ve 60-120 kaloriden kurtulursunuz.
5. Karamel Macchiato’nun kalorisini azaltmak için, yağsız sütle ve vanilya şurubu olmadan isteyin. Büyük boy karamel Macchiato’yu tam yağlı sütle isterseniz 200 kalori eder. Eğer iki ölçek vanilya şurubu (40 kalori) koydurmazsanız ve yağsız süt isterseniz (60 kalori), 100 kalori kâr edersiniz.