Hangi değerler yüksektir?

Bir çalışmada, her ikisi de normal olmasına rağmen tansiyon ortalaması 110/70 mm Hg civarında olanların, 120/80 mm Hg olanlardan daha uzun yaşadığı gösterilmiştir. 

120/80 mmHg ve altındaki değerleri ideal tansiyon değerleri olarak kabul ediyoruz. - 130/85 mmHg’nın altındaki değerleri normal tansiyon olarak kabul ediyoruz. 

Büyük tansiyon 130-140, küçük tansiyon 85-90 mmHg arasında olursa prehipertansiyon yani hipertansiyona yatkınlık olduğunu söyleyebiliriz. 

Büyük tansiyon 140, küçük tansiyon 90 mmHg üzerinde olan kişilere yüksek tansiyon tanısı koyabiliriz.

Tabii ki bir tek ölçüm yapmak tansiyon hakkında bir fikir edinmek için yeterli değildir.

ÖLÇÜMLERİM NEDEN FARKLI ÇIKIYOR?

Yüksek tansiyonunuz olsun veya olmasın genelde tansiyon ölçümleri küçük değişiklikler gösterir, bir diğer deyimle tansiyonumuz hep sabit bir değerde değildir. Evde ölçtüğünüz tansiyon 10 dakika sonra eczanede ölçtürdüğünüz tansiyonla aynı çıkmayabilir.

Gün içinde; sinirlenmeyle, üzüntüyle, korkuyla, ani bir haberle heyecanlandığımızda veya fiziksel bir eforla; yürümeyle, koşmayla, seks sırasında aynı kalp atışlarımız gibi tansiyon da yükselir ve sonra kendiliğinden düşer.

Geçici tansiyon yükselmeleri aslında vücudumuzun savunma mekanizmalarından biridir. Olağanüstü durumlara karşı “saldır veya kaç tepkisi” veren sinir sistemimiz kaslara gidecek kan miktarını artırmak için kalp hızını ve tansiyonu yükseltir.

İşte bu nedenle hiç kimseye tek bir tansiyon ölçümü ile “yüksek tansiyon” tanısı koymuyor, en az bir hafta süreyle takip yapıyoruz. Bu nedenle arkadaşınız tansiyonunun ölçtürürken “seninkini de bir ölçelim” dediğinde tesadüfen ölçtürdüğünüz tansiyonunuzun yüksek çıkması durumunda telaşlanmayın. “Unutun, görmezden gelin” demiyorum, sadece “tansiyonunuzu takibe alın.”

Tansiyon yüksekliği ne gibi şikâyetlere neden olur?

Hafif tansiyon yükseklikleri hiçbir şikâyet yapmaz. Tansiyonu 1190-200 mm Hg olmasına rağmen yüksek tansiyonu olduğunu fark etmeyen hastalar vardır. ılk aylarda baş ağrısı, basınç hissi, çarpıntı, görme bozuklukları, bulantı gibi şikâyetler yapma ihtimali daha yüksektir.

Zaman geçtikçe tansiyon yüksekliği devam etmesine hatta artmasına rağmen şikâyetler azalabilir. Tabii ki bu tansiyonun vücuda zarar vermediği anlamına gelmiyor.

Yüksek kan basıncı zamanla damar duvarlarında sertleşme ve kalınlaşmaya neden olarak sonuçta göz, kalp, böbrek, beyin gibi hayati organlarımızda geri dönüşü mümkün olmayan hasarlara neden olur.

Tansiyonum neden yüksek çıkıyor?

Tansiyon hastalarının sık sorduğu ancak doğru dürüst cevap alamadıkları bir sorudur. Her 100 tansiyon hastasından 95’inde tansiyonun neden yükseldiğini bulamıyoruz.

Bu grup tansiyon yüksekliğine “Esansiyel tansiyon yüksekliği” adı verilir. Bir kişinin şişman olması, tuzu sevmesi, stresli bir hayatı olması, ailesinde tansiyon yüksekliği olması gibi faktörler o kişide esansiyel tansiyon yüksekliği olma ihtimalini artırır.

Tansiyon nasıl takip edilir?

Tansiyon takibi birkaç şekilde yapılabilir. Kendiniz evde ölçebilir ya da güvendiğiniz bir eczanede günde iki kez 7 gün süreyle takip yaptıra-bilirsiniz. Üçüncü bir yol tansiyon holter dediğimiz kola takılan ve belirli aralıklarla kendisi otomatik olarak ölçüm yapan cihazla 24 saatlik bir tansiyon takibi yaptırmaktır.

Tansiyon takibini kendiniz yapıyorsanız hep aynı saatte değil, günün değişik saatlerinde ölçmeye çalışın. Sadece şikâyetiniz olduğunda değil rastgele saatlerde ölçüm yapmanız önemlidir. Ölçümlerin yemekten önce veya sonra yapılmasının bir önemi yoktur. Eğer çalışıyorsanız, aleti işyerine götürüp işyeri ölçümleri de yapmanızda fayda var.

Tansiyon nasıl ölçülür?

Tansiyon ölçümü yaparken doktorların kullandığı manometreli (kulaktan dinlemeli) cihazları kullanmak en iyisidir. Piyasada satılan elektronik tansiyon aletlerine de güvenebilirsiniz yeter ki ölçüm kurallarına uyun. Pille çalışan bu aletlerin üst kola ve bileğe takılan türleri vardır. Yeni alet alacaksanız üst kola takılanı tercih edin. 

Tansiyon aletinin kutusunda ve içinde yazan şekil ve notları dikkatle okuyun. Cihazı kolunuza doğru yerleştirdiğinizden emin olun. Cihazın üzerinde hangi kola takılacağı yazmıyorsa sağ kolunuzdan ölçüm yapın. 

Elektronik tansiyon cihazların manşonu içinde nabzınızı hisseden kısmın damarın üzerine gelmesi çok önemlidir. Bileğinizde veya pazınızda birkaç santim yukarı veya aşağı takılması yanlış sonuç almanıza neden olabilir.

Tansiyon ölçülürken konuşmayın, hareket etmeyin. 

Bilekten ölçen aletlerde tansiyon aletinin kalbiniz hizasında olması önemlidir, kolunuzu aşağıda veya fazla yukarda tutmayın.

Tansiyon ölçmeden önce en az 10 dakika oturuyor olmasınız. 

Sabah yataktan kalktığınız anda tansiyonunuz yüksek çıkabilir. Bu yüzden ilk ölçümü kahvaltıdan bir saat sonra yapın. 

Tansiyon ölçümlerini yemek yerken veya yemekten hemen sonra yapmayın.

Prehipertansiyon nedir?

Tansiyon hastalarının yüzde 95’inde tansiyon bir günde ortaya çıkmaz. Prehipertansiyon veya “tansiyona yatkınlık” dönemi aylar, hatta birkaç yıl sürebilir. Bu dönemde tansiyon ölçümleri bazen yüksek bazen normal çıkar. Hastanın yaşı ilerledikçe yüksek değerler daha sık görülmeye başlar.
Hasta eve gidip dinlenince tansiyon tekrar normale iner. Ara sıra tansiyon yükselmesi olanlar, “dinlenince tansiyonum düşüyor o halde sorun yok” demek yerine “bende tansiyona yatkınlık var, kilo vereyim, daha çok spor yapayım” derlerse gelecekte damar sistemleri sağlıklı kalır.