Glütene hassas mısınız?

“Glüten hassasiyeti ne kadar önemli?” sorusunun yanıtı, henüz net ve açık olarak bilinmiyor.

Ne var ki “glütene duyarlılık” diyebileceğimiz bir sağlık sorununun olduğu da kesin. Teşhis için kullanılan testlerin güvenliği konusundaki bilgiler tartışmalı olsa da sorunu yaşayanların ciddi rahatsızlıklarla baş başa kaldıkları tartışma götürmez.

Bu nedenle size bugün “glütene hassas” kişilerde oluşabilecekleri yeniden hatırlatmak istedik. Yandaki 8 işaretten 3 veya daha fazlası sizde de varsa glüten zengini tahıl içerikli besinlerden (ekmek, bulgur, erişte, makarna, pastane ve fırın ürünü atıştırmalıklar...) bir süre (en az 3 ay) uzak durmanızda fayda var. Peki, nedir o 8 işaret diyorsanız, buyurun...

VARAN 1

Şişkinlik ve gaz can sıkıyor

Şişkinlik yemek yedikten sonra göbeğimizin aşırı şişmesi veya gazla dolması şeklinde hissedilen, bazen pek rahatsız edici olan bir durum.

Çok yaygın bir sorun olsa da glütenin de sorumlu olabileceği hatırlanmalı. Zira, glütene duyarlı kişilerin en yaygın şikayetlerinden biridir ve çölyak dışı glüten duyarlılığı olanların yüzde 87’sinde şişkinlik vardır.

VARAN 2

İshal/kabızlık nedeni

Herkesin ara sıra ishal ya da kabız olması normaldir ama bu düzenli bir hâl aldığında altında yatan nedenler aranmalıdır.
Çölyak hastalığı olan kişilerde, glüten içeren gıdalar tükettikten sonra bağırsaklarda bir yangı tablosu gelişir.
Bu, bağırsakların içini döşeyen hücre tabakasına zarar vererek anlamlı sindirim bozukluğu ile birlikte sıklıkla ishal ya da kabızlığa neden olur.
Glüten, çölyak hastalığı olmayan duyarlı kişilerde de sindirim semptomlarına yol açar. Glütene duyarlı kişilerin yüzde 50’sinden fazlasında ishal, yüzde 25’inde ise kabızlık görülür. Dahası çölyaklı kişilerde besin emilimindeki bozulmaya bağlı olarak açık renkli, kötü kokulu dışkı şikayeti vardır.

VARAN 3 

Karın ağrıları bıktırıyor

Yaygın bir belirti olan karın ağrısı, aynı zamanda glüten intoleransının tek başına en sık görülen semptomları arasındadır.
Glüten intoleransı olanların yüzde 80’inden fazlası glüten yedikten sonra karın ağrısı ve rahatsızlık hissi yaşamaktadır. Karın ağrılarının gaz ve buruntu hissi hatta ishal atakları ile birlikte olması da süreci daha da katlanılmaz yapıyor.

VARAN 4

Baş ağrılarınız başlıyor

Pek çok kimse düzenli olarak yaşadıkları baş ağrılarının sebebini migren olarak isimlendirmeye eğilimlidir. Migren tipi baş ağrıları batı ülkelerinde nüfusun yüzde 10-12’sinde görülmektedir ama çalışmalarda glüten intoleransı olan kişilerin, migren tipi baş ağrısına başkalarına göre daha yatkın olmaları ilginçtir. Eğer görünürde bir sebebi olmayan düzenli baş ağrısı yakınmanız varsa bunun nedeni belki de glütene duyarlı olmanızdır.

VARAN 5

Cilt döküntüsü sürpriz olmuyor

Glüten intoleransı cildinizi de etkileyebilir. Su toplayan kabarcıklarla kendini belli eden bir cilt hastalığı olan dermatitis herpetiformis çölyak hastalığının deri belirtisidir.
Bu hastalığın görüldüğü herkes glütene duyarlıdır ama bu kişilerin yüzde 10’undan azında sindirim belirtileri vardır. Ayrıca düzelmeyen cilt hastalığında glütensiz diyete geçildiğinde belirtilerin hafiflediği gösterilmiştir. Sedef hastalığı, bazı saç dökülmesi tipleri, kronik kurdeşen bunlar arasındadır.

VARAN 6

Depresyon veya panik devreye giriyor

Glüten intoleransının depresyona nasıl neden olabileceğini açıklamaya çalışan birkaç teori var. Bunlardan biri de mutluluk veren nörotransmiter olarak bilinen ve depresyonda miktarı azalan serotonin düzeylerindeki anormallikle ilgili.
Öte yandan bağırsaklarda yaşayan dost bakterilerin azalarak zararlı bakterilerin artmasının, merkez sinir sistemini etkileyerek depresyon riskini artırması mümkündür.
Henüz nedeni tam olarak anlaşılmış değilse de glüten intoleransı olan kişilerde depresyon daha sık görülmekte. Kaygı hali (anksiyete) ve panik atak, glüten duyarlılığı olanların yatkın oldukları ruhsal bozukluklardır.

VARAN 7

Eklem ve kas ağrıları bitmiyor

Glüten intoleransı olan kişilerde sıklıkla eklem ve kas ağrısı bildirilmiş olup bunun olası nedeni bu kişilerin aşırı duyarlı bir sinir sistemine sahip olmalarıdır.
Duysal nöronların aktivasyon eşiğinin düşük olması bu kişilerde kas ve eklem ağrılarına neden olmaktadır. Glüten intoleransının başka bir şaşırtıcı belirtisi, kol ve bacaklarda uyuşma ya da karıncalanmayla kendini belli eden nöropatidir. Kesin nedeni bilinmese de glüten intoleransıyla ilişkili belirli antikorların varlığıyla bağlantılı olduğu düşünülmektedir.

VARAN 8

Sisli beyin sorun oluyor

Puslu beyin ya da zihin bulanıklığı tabiri, net bir şekilde düşünememe hissi şeklinde tanımlanabilir.
Kişilerin düşünme güçlüğü, kafa karışıklığı, unutkanlık, zihin yorgunluğu gibi ifadelerle anlattıkları bu durum, glüten intoleransının yaygın bir semptomu olup glütene tahammülsüz kişilerin
yüzde 40 kadarını etkiler.
Glütene karşı oluşan antikorlara bağlı bir reaksiyon olduğu düşünülmekle birlikte kesin sebebi belli değildir.