Et mi? Ot mu?

MÜKEMMEL SAĞLIĞA GİDEN YOL

NE sadece hayvansal besinlere yüklenip sabah yumurta, yoğurt, öğlen, akşam et, balık, tavuk yiyerek; ne de sürekli sebze, tahıl ve bakliyat tüketerek mükemmel sağlığa ulaşabiliyoruz. Zira sağlığımız için “olmazsa olmaz” maddelerin bir kısmı sadece bitkisel (mesela C vitamini), bir kısmıysa yalnızca hayvansal (mesela B12 vitamini) besinlerde var. Farklı fikirde olanlar olacaktır ama bence doğrusu şudur: Mükemmel sağlığa giden yol özellikle 40’lı-50’li yaşlar sonrasında daha az hayvansal ve daha çok bitkisel gıda tüketmekten geçer.

İDEAL FORMÜL: 1 ET, 4 OT

PEKİ, bir oran söz konusu olabilir mi? Üzerinde uzlaşılmış net ve açık bir rakam, güvenli bir oran yok. Ama kişisel fikrimi söyleyebilirim: Beslenmenizde bir birim hayvansal gıda alıyorsanız yanında en az 3, hatta 4 birim bitkisel gıda almayı da ihmal etmeyin. Hayvansal gıdaları seçerken de “yükte hafif, pahada ağır” olanlarını tercih edin. Mesela en iyi proteinleri: Yumurta, balık, süt ve süt ürünleri, kırmızı et. En iyi hayvansal yağları: Tereyağı, omega-3’lerden zengin yağlı balıklar…

TEHLİKELİ İKİLİ: KALP KRİZİ VE FELÇ!

KALP krizi ve felçler orta yaş sonrasının en tehlikeli sağlık sorunları. Bu yaşlardaki ölümlerin çoğu bu tehlikeli ikiliden kaynaklanıyor. En ciddi sakatlıklar da yine bu ikiliden geliyor. İsterseniz sözü daha fazla uzatmadan konuya girelim: Çok özel bazı durumlar dışında kalp krizleri de felçler de önlenebilir, en azından geciktirilebilir sorunlardır. Önlenemeseler bile etkileri hafifletilebilir problemlerdir.

RİSK TESPİT EDİLSİN

Yeter ki risk altında olanlar önceden belirlensin ve gerekli önlemler vaktinde alınabilsin. Yeter ki o kişiler ve aileleri önceden iyi bilgilendirilip “neleri yapacakları ya da yapmayacakları” öğretilsin. Önleme konusunun özeti şu: Yenilen içilenlere dikkat edilecek. Aktif hayat ve egzersizden taviz verilmeyecek. Kilo sağlıklı bir aralıkta tutulacak. Diyabet, hipertansiyon, kan yağları dengede olacak… Peki, bunlar tamam da acil durumlarda ne yapılacak? Acil durumlar için aşağıdaki öncü işaretleri bilmeniz çok mühim.

Bu işaretlerden herhangi biri söz konusu olduğunda anında “felç ya da kalp krizi söz konusu olabilir mi?” diye düşünmemiz ve “Acaba mı?” sorusuna yanıt aramadan derhal acil yardım istememiz lazım. O işaretlerin en mühimleri, en sık görülenleri ve en çok dikkatinizi çekmesi gerekenleri 

yandaki kutularda bulacaksınız. Bence sadece okumayın, gün gelir lazım olur, kesip saklayın…

İLK İŞARETLER HANGİLERİ?

Kalp krizi

- Baş dönmesi, terleme ya da kusma

- Göğüste sıkıntı hissi, basınç, dolgunluk

- Birkaç dakikadan fazla süren ya da önce geçip sonra tekrar başlayan göğüs ağrısı

- Soluk alamama veya ilerleyici nefes darlığı

- Çeneye, omuzlara, enseye bir ya da iki kola ve mideye yayılan şiddetli ağrı

- Bunlara eşlik eden terleme, bulantı

Felç

- Yüzde, kollarda, bacaklarda ve özellikle bedenin yalnızca bir tarafında birden ortaya çıkan uyuşma ya da güçsüzlük durumu

- Ani kafa karışıklığı, anlamada zorlanma durumu hali

- Bir ya da iki gözde aniden ortaya çıkan görme zorluğu

- Birden ortaya çıkan yürüme güçlüğü, baş dönmesi, denge ya da koordinasyon kaybı

- Konuşma güçlüğü, peltekleyerek ve güçlükle konuşma

- Giderek şiddeti artan baş ağrısı ve buna eşlik eden bulantı ve kusmalar

İLK 6 SAAT KRİTİK

İNMELER hem hayati tehlikeye yol açabilen, hem de sakatlıklara neden olabilen mühim sağlık sorunlarıdır. İnmenin ilk işaretlerini bir kez daha hatırlayalım: Vücudun bir tarafında aniden ortaya çıkan uyuşma ve güç kaybı. Konuşmada zorlanma. Denge kaybı, bulantı, kusma, baş ağrısı. Görme kaybı veya çift görme…

HEMEN HASTANEYE

Bu gibi belirtiler özellikle sigara içen, şeker hastalığı olan, kolesterol problemi olduğu bilinen, fazla kilo sorunu yaşayan, kalbinde ritim bozukluğu olan birinde ortaya çıkmışsa akla öncelikle “inme ihtimali” gelmeli. Hiç beklemeden hasta donanımlı bir hastaneye ulaştırılmalı. Tıkanan beyin damarının açılmasını ve beyin kan dolaşımını yeniden devreye sokacak özel tedavilerin uygulanması için “ilk 6 saat” çok önemli.