Çocuğun yararına değilse fotoğrafını paylaşmayın
Geçtiğimiz hafta deprem bölgesine giden Şebnem Dönmez ve Pınar Altuğ, bölgeden paylaştığı fotoğraflarda çocuk yüzlerini çiçek motifiyle gizlerken, Aleyna Tilki çocukların yüzleri görülecek şekilde fotoğraf paylaştı. Medyada çocuk mahremiyeti ve unutulma hakkı tartışılıyor, uzmanlar ise paylaşımlarda çocuk yararının gözetilmesi gerektiğini söylüyor.
◊ Çocukların fotoğraf veya videolarını paylaşırken neleri gözetmeliyiz?
Prof. Dr. Neslihan Güney Karaman (Psikolog):
Dikkat edilmesi gereken iki temel nokta var: Bunlardan ilki çocuğun yüksek yararı, diğeri ise çocukla ilgili paylaşımdaki amacın ne olduğu...
Çocuğun yüksek yararı gözetilirken, onun bedensel, bilişsel, duygusal, ahlaki ve toplumsal gelişiminin sağlanması göz önüne alınmalıdır. Yapılan paylaşımın, çocuğun yaşamına olumlu bir etkisi olmalıdır.
Ayrıca yaş gözetilmeksizin, paylaşım için mutlaka çocuğun onayının alınması gerekir. “Çocuk gelecekte rahatsız olacağı bir içerikte yer alıyor mu”, “Ünlü kişi, paylaşımı yaparken çocuğu ‘araç’ olarak kullanıyor mu”, “Paylaşımı beğeni sayısını gözeterek mi yapıyor”, “Çocuğun mahremiyetini ihlâl ediyor mu” gibi sorularla durumun gözden geçirilmesi gerekir.
İkinci nokta ise, yapılan paylaşımların amacının ne olduğudur. Çocuk, önemli bir bilim insanıyla veya yazarla yan yana gelmişse ve onunla bir fotoğrafı yayınlanacaksa, bu onun kendi gelişimine de katkı sağlayacak bir durum olabilir.
Ancak öte yandan, çocuğa oyuncak veya ayakkabı hediye etmek isteyen ünlü birinin yaptığı paylaşımda, çocuğun yüzünün gösterilerek bu yardımı sosyal medyadan yayımlaması çocuğun ‘araç’ olarak kullanılmasına sebebiyet verebilir.
Üstelik bu durum çocuğu gelecekte utandıracak bir hal içine sokabilir. Çünkü fotoğraf ve videolar dijital bir ayak izi bırakır ve bu da mahremiyet ve hak ihlâllerine sebep olabilir. Yetişkinlerin, çocukların hayatlarında ileriye yönelik bir sıkıntı oluşturup oluşturmayacağını hesap etmeleri gerekmektedir.
◊ Peki, bu konuda hukuk bize ne söylüyor?
Lerzenur Asan Elik (Avukat):
Çocuğun üstün yararı ilkesi ve kararlara katılım ilkesi gözetilmek suretiyle, çocuğun tüm temel haklarının çocuğa kullandırılması hem hukukun uygulanması hem de çocuğun esenliği için şarttır.
Sosyal medyada yayınlanan görüntüler çocuğun kişisel verisidir ve kontrolsüzce paylaşılması çocuk açısından zararlıdır, hukuka aykırıdır.
Çocuklardan ve ailelerinden rıza alınmasının mümkün olmadığı durumlarda basında ya da sosyal medyada paylaşılan görüntüler hukuken mahremiyet, insan ve çocuk hakları ihlâlidir.
Ayrıca kişinin ‘unutulma hakkı’ vardır. Örneğin bir çocuğun enkazdan çıkarılırken çekilen görüntülerinin paylaşılması, unutulma hakkının ihlâlidir.
Çocuk, travmalarından sıyrılıp yeni bir başlangıç yapmak isterken belki de bir daha asla hatırlamak istemediği o görüntüler, verilerin kolayca kopyalanıp asla kaybolmadığı çevrimiçi ortamda sık sık karşısına çıkacak, çocuğun acıyı unutma hakkını ortadan kaldıracaktır.
Yine yıllar sonra karşısına çıkacak olan bu görüntülerin silinmesi için “Çocuğun geçmişte yaşadığı olumsuz etkilerden kurtularak geleceğini şekillendirmesine yarayacak olan unutulma hakkını” kullanması gerekecektir.
Ayrıca özellikle sosyal medyada bu görüntülerin üzerine acıklı müzik eklenerek paylaşılması da acıyı paylaşmak değil, acıyı çoğaltmak olup tüm toplumu travmatize etmektedir.
Çocukların hakları olduğunu bilmek, özel alanlarına saygı duymak herkesin görevi ve yükümlülüğüdür.
Uzay yolculuğu
Bu eğlenceli tiyatro oyununda çocuklar keşfetmenin, seyahat etmenin ve araştırma yapmanın önemini anlayacaklar.
Yer: İzmir-Kültürpark Tarih: 18 Mart Cumartesi Saat: 14.00 Yaş: 5-10 yaş İletişim: (0232) 293 40 49 Fiyatı: 68 lira
