Rüştümüzü ispatladık 1 milyar doları aşarız

BİREYSEL Emeklilik uygulaması birinci yılını doldururken, sistemde yaratılan fon miktarı 100 milyon doları, sisteme katılanların sayısı da 215 bin kişiyi aştı. Katkı payı ve katılımcı sayısında ise Yapı Kredi Emeklilik lider. Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) Yönetim Kurulu Başkanı ve Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü Giray Velioğlu, Bireysel Emeklilik sisteminin ilk yılında rüştünü ispatladığını söylüyor.

Önümüzdeki on yılda 8 milyon potansiyel katılımcının 4 milyonunun sisteme girmesini öngördüklerini söyleyen Giray Velioğlu, BES’in yaratacağı fon miktarının da üç yılda 1 milyar doları bulacağını tahmin ediyor.

Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü Giray Velioğlu ile Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) ilk yılındaki performansını ve geleceğe dönük beklentileri konuştuk.

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) birinci yılında hangi noktaya geldi?

- BES kesinlikle rüştünü ispat etti ve bu ülke için çok önemli bir uygulama. Kısa vadeli düşünmeye şartlanmış Türk insanının uzun vadeli bir kavrama, kolay adapte olmasını beklemiyoruz. Türkiye’de 1950’lerde 55 olan ortalama ömür kadınlarda 71 erkeklerde 69’a yükseldi. Bugün 1.7 çalışanımız, 1 emekliyi destekliyor. Hem çalışanlardan çok prim kesiliyor, hem de emekliye doğru dürüst maaş verilemiyor. Yaş uzadıkça, havuzun boşalma süreci hızlanır. Doğum oranının düşmesi de, 25 yıl sonra çalışma hayatına atılarak o havuzu dolduracak çalışan sayısının azalması anlamına geliyor.

BES’te şu anda yaratılan fon ne kadar?

- Sistemde 10 yılda rahatlıkla 15-20 milyar dolarlık bir fon oluşacak. İlk yıl için 100 milyon dolar oldu, ama bu kartopu gibi büyüyen bir sistem. Üçüncü yılda çok rahat 1 milyar dolara geleceğini düşünüyorum. İşte gerçekten istihdama katkı sağlayacak bir kapitalden bahsediyor olacağız.

Sisteme katılma yaşı ortalama kaç?

- Sistem giriş yaş ortalaması 35. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin yayınlarına göre 30 ve 30’un altı yüzde 58.. Bu oran 25 yıl sonra yüzde 40, 50 yıl sonra yüzde 32’ye düşüyor. Mevcut olan sosyal güvenlik sorunu ileriki dönemlerde bugünkü haliyle bizi perişan eder.

On yıl içinde sistemdeki katılımcı sayısı kaça ulaşır?

- Önümüzdeki on yılda 8 milyon potansiyel katılımcının 4 milyonunun sisteme gireceğini, 3.4 milyon katılımcının da düzenli olarak katkı payı ödeyeceğini öngörüyoruz.

Sisteme kurumsal ve bireysel katılım dengesi nasıl?

- Bireysel satışı toplam satışa oranı en yüksek şirketiz. Satışımızın yüzde 90’ı bireysel, yüzde 10’u grup. Katılımcı aynı şirket içinde bir yılda 4 kez planını değiştirebilir. Yıl sonunda şirketin fon performansından memnun kalmazsa başka bir şirkete geçebilir.

Kurumlar neden BES’e ilgi göstermedi?

- Kurumlar bir parça bekle gör politikası izliyor. Özellikle çok uluslu şirketlerde böyle bir tavır sergileniyor. BES, 27 Ekim’de başladı. Şirketler 2004 bütçelerinde kurumsal emeklilik planlarına yönelik bir kalem koymadı. Bu yıl böyle olmaması gerekiyor. Bir de işverenin çalışanı adına ödeyeceği katkı paylarına ne zaman hak kazanacağı yönünde Hazine ile emeklilik şirketleri arasında görüş ayrılığı var. Hazine’nin görüşü, işveren ödediği anda çalışanın hak kazanması yönünde. Biz de, işverenin çalışan adına ödediği katkı paylarına çalışanın ancak belli bir süre sonra hak kazanmasına yönelik düzenlemenin sistemi iyileştireceğine inanıyoruz.

Yabancılarla ortaklıklar ve birleşmeler olabilir

Sisteme yeni şirket katılmasını bekliyor musunuz?

- 20 trilyon lira sermaye, 100 bin kişiye hizmet verecek bilgi işlem alt yapısı kurarsanız tabii ki mümkün. Ama ben yakın zamanda sisteme yeni bir bir şirket daha katılacağını sanmıyorum. Hele hele yabancılar için mevcut şirketlere ortak olma ya da satın alma çok daha kolay olabilir. Bu yüzden satın almalar ve birleşmeler gündeme gelebilir.

Sisteme erken giren kazanır BES’e en uygun katılma yaşı kaç?

- BES’e ne kadar erken girecek olursanız, birikim süresi de o kadar uzayacağı için çalışma hayatı boyunca ayıracağınız katkı payının maaşınıza oranı o kadar az olur. Örneğin, 22 yaşında çalışma hayatına başlayan biri daha ilk günden gelirinin yüzde 5’ini katkı payı olarak bir kenara koyarsa, 56 yaşında aynı hayat standardını devam ettirecek bir birikime sahip olacaktır. Sisteme girme yaşını 30’a taşırsanız gelirinizin yüzde 12’sini, 40’a taşırsanız daha büyük bir yüzdesini ayırmanız gerekiyor.

DOÇ.DR. GİRAY VELİOĞLU

YAPI Kredi Emeklilik Genel Müdürü Giray Velioğlu, 1949 Malatya doğumlu. Tarsus Amerikan Kolej’inden sonra, 1971 yılında Robert Kolej Yüksek Okulu’ndan İnşaat Mühendisliği diploması aldı. İnşaat Mühendisliği’nde lisans üstü ve Çevre Mühendisliği’nde doktora çalışmalarını sırasıyla Boğaziçi Üniversitesi’nde ve University of Illinois, Champaign-Urbana’da tamamladı. 1976-77’de ODTÜ Çevre Mühendisliği, 1977-82’de Boğaziçi Üniversitesi, 1982-1986’da Ürdün’de Yarmouk University, 1986-1987’de Jordan University of Science and Technology’de, 1987-1989’da Suudi Arabistan’da King Fahd University of Petroleum and Minerals’de inşaat mühendisliği bölümlerinde öğretim üyeliği yaptı. 1989-1997 arasında Halk Sigorta’da yöneticilik yaptıktan sonra, 1997’de Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü oldu. Aynı zamanda Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) Yönetim Kurulu Başkanı.