Nurten'in konukları

Nurten ERK

Enka, Moskova'da 1 milyar dolarlık kiralık ofis yaptı

Şarık Tara'nın kurucusu olduğu Enka'nın Moskova'da yaptığı ve uluslararası dev firmalara kiraladığı ofislerinin toplam değeri 1 milyar doları buluyor. Tara, Moskova'da kiralık ofis binası yapımı konusunda rakiplerinin olmadığını söylüyor.

Rusya'da son yedi yıl içinde 2.2 milyar dolarlık iş yapan Enka Holding'in kurucusu ve Yönetim Kurulu Başkanı Şarık Tara'ya Ruslar artık ‘‘Moskova'nın emlak kralı’’ diyor. Tara'nın kurucusu olduğu Enka İnşaat'ın Moskova'daki kiralık ofis binalarının toplam değeri yaklaşık 1 milyar doları (215 trilyon lira) buluyor. Moskova'da bu konuda rakipsiz olduklarını söyleyen Şarık Tara, ‘‘Moskova'da kolay kolay kimse bizimle rekabet edemiyor’’ diye gururlanıyor. Tara'ya ‘‘Neden Türkiye'de ofis binası yapıp kiralamıyorsunuz?’’ sorusunu yönelttiğimizde ise cevabı gayet basit: ‘‘Moskova'da ofis kiraları fevkalade yüksek.’’

Bir çok ülkeyle ilişkilerin geliştirilmesinde öncü olan Şarık Tara ile Moskova'daki yatırımlarının yanısıra, Rusya, Japonya, Yunanistan ve Avrupa Birliği ile ilişkilerden Türk ekonomisinin sorunlarına uzanan bir yelpazede konuştuk.

Moskova'da neler yapıyorsunuz?

- Moskova'da büyük yatırımlarımız var. Burada üç türlü iş yapıyoruz. 1991'de kurduğumuz ortak yatırım şirketimiz Mosenka'da Moskova Belediyesi ile yüzde 50-50 ortağız. Bunun 44 bin metrekare bitmiş inşatı ve altı binası var. Rus Kültür Merkezi'nde ise Moskova Belediyesi ve Moskova Kültür Bakanlığı ile ortağız. Bizim payımız yüzde 52. Moskova'da 200 bin metrekare inşaat yapıyoruz. Bunun 140 bin metrekaresi ticari binalardan oluşacak. Rus ortaklarımız buradan kazanacakları parayla sinema, opera binası gibi kültürel binalar yapacaklar. Bir de Enka'ya 49 yıllığına verilen araziler üzerinde inşaat yapıyoruz. Bu şekilde Enka'ya ait 147 bin metrekare inşaatımız olacak. Koç'la yüzde 50-50 ortak olduğumuz Ramenka şirketi de Moskova'da Ramstore hipermarket zinciri kuruyor. İlki geçtiğimiz aylarda açıldı. Önümüzdeki Eylül'den önce üç, sonra da iki tane daha açacağız.

Moskova'da yaptığınız inşaatlarınızın ne kadarı ofis binası?

- 184 bin metrekare bitmiş ofis binamız var, bu 294 bin metrekareye ulaşacak. 98 Mart ayında 194 bin metrekareyi yakalayacağız. Moskova'daki ofislerimizi çoğaltacağız. Bugüne kadar yaptığımız inşaatların yüzde 80-90'ı büro binalarıdır. Bunları da Amerikalı bir emlakçı kanalıyla kiraya veriyoruz.

Kimlere kiralıyorsunuz?

- Kiracılarımızın yüzde 99'u uluslararası devler. Geçenlerde kabaca bir hesap yaptık, kiracı şirketlerimizin yıllık ciro toplamı 2-3 trilyon dolar arasında. General Electric, HP, Procter Gamble gibi 130 uluslararası dev firmalar Moskova'da bizim kiracımız.

Ofis binalarınızın toplam değeri nedir?

- Moskova'daki ofisleri sadece kiralıyoruz. Bu kadar binayı Avrupa'da alsak, toplam değeri sanırım 500 milyon ile 1 milyar dolar arası bir yerdedir. Rusya'da da bu kadar etmesi lazım.

Moskova'daki rakipleriniz kimler?

- Biz çok iyi bir nokta yakaladık. Kimse bizimle kolay kolay rekabet edemiyor. Geçenlerde Cenevre'de bir Rus, İsviçreli yatırımcılara Moskova'da ofis binası yapmanın ne kadar iyi bir yatırım olduğunu anlattı ve sonra ekledi: 'Ama bir hata yapmayın ve Enka ile rekabete kalkmayın. Ne onlar kadar ucuz ve kaliteli olabilirsiniz, ne de onlar gibi referans listeniz var.' Biz gerçekten Moskova'da Avrupa standardında değil, Hong Kong standartında ofis binaları yapıyoruz.

Neden Moskova?

- Niye biz Türkiye'de han, hamam yapmıyoruz da Moskova'da yaptık. Çünkü Moskova'da kiralar fevkalade yüksek. Geçenlerde Migros'un açılışında Rusya'nın üç önemli adamından biri olan Moskova Belediye Başkanı Lujkov bize ‘‘Temenni ederim çok para kazanır ve yatırım yaparsınız’’ dedi. Bu çok güzel bir bakış. Moskova'da herkes bizi seviyor ve ilişkilerimiz çok iyi.

Türkiye'deki işleriniz neler?

- Türkiye'de ihaleli işimiz maalesef çok az. Ben bundan şikayet ediyorum. Çünkü biz yurtdışında iş yapıyoruz, döviz kazandırıyoruz, Türkiye'yi tanıtıyoruz. Ama bir inşaat firması şayet Türkiye'de iş yapamıyorsa, o zaman dışarda işi çok zor. Bunun ölçüsü en az işinin yüzde 30'unun, en çok da Türkiye'de olması. Biz bu ölçünün dışındaydık. Türkiye'de uzun süredir yatırım yapmıyorduk. Artık çok büyük yatırımlara giriyoruz. Gebze, Adapazarı ve İzmir'de toplam 3500 megavatlık santral yapımını ve yap-işlet modeliyle yapacağımız İzmit Körfez Geçiş Projesi'ni üstlendik. Bu iki yatırım Enka'yı belki iki misli büyütecek.

ŞARIK TARA

Enka Holding'in kurucusu Şarık Tara, 1930 Üsküp doğumlu. İTÜ İnşaat Mühendisliği bölümü mezunu. 1954-57 yılları arasında çeşitli inşaatlarda şantiye şefliği yaptı. 1957'de Sadi Gülçelik'le birlikte Enka'yı kurdu. 1984'de İTÜ tarafından ‘‘fahri doktor’’ ünvanı verildi. 1985'de Polonya Halk Cumhuriyeti tarafından altın madalya, 1991'de Japon İmparatoru tarafından Kutsal Hazine Altın ve Gümüş Yıldız madalya, 1991'de T.C.Dışişleri Bakanlığı tarafından Üstün Hizmet Ödülü, 1997'de T.C.Cumhurbaşkanı tarafından Devlet Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirildi. 1993'te Moskova Tıp Akademisi tarafından ‘‘Şeref doktorası’’ verildi. 1996'da Amerikan-Türk İş Konseyi tarafından ‘‘Lider İşadamı’’ seçildi. Tara, halen Türk-Japon İş Konseyi Başkanı ve Türk-Yunan İş Konseyi Başkan Yardımcısı.

Türk, Rus ve Japon

ekonomik işbirliği

Rusya ve Japonya ile ilişkilerimiz nasıl?

- Ticarette, Rusya en büyük birinci partnerimiz. Avrupa ile 12 milyar dolarlık ihracat 23 milyar dolarlık ithalat, Rusya ile 10 milyar dolarlık ihracat 2 milyar dolarlık ithalat yapmışız. Rusya Türkiye için çok önemli. Ben hep Türk-Rus-Japon ekonomik işbirliği olabilir mi diye düşünüyorum. Japonya'da teknoloji ve finansman, Rusya'da enerji ve eğitimli insan var. Türkiye ise çok genç ve potansiyeli olan bir ülke.

Avrupa Birliği'nin Türkiye hakkındaki kararına ne diyorsunuz?

- Lüksemburg kararı çok ağır. Birkaç sudan sebep yüzünden torunlarımın istikbaliyle bu şekilde oynamak, onların çok övündüğü insan haklarına aykırıdır. Türkiye'nin nüfusu, AB'nin 11 yeni üyesinin nüfusunun hepsi kadar. AB'ye katılacaksak, serbest dolaşım ve isteyeceğimiz mali yardım konusunda onları rahatlatmamız lazım. 'Avrupa ile dargınız, Rusya'ya Amerika'ya yanaşırız demek olmaz. Türkiye Avrupalı.

Devlet müsrif bir aile gibi

1998 yılı için tahminleriniz neler?

- Enflasyonu kontrol altına almazsak Türkiye zor günler yaşayacak. Çok gocunuyorum. Arnavutluk'ta enflasyon yüzde 4 binden, Rusya'da yüzde 400'lerden yüzde 10'un altına indi. Biz bunu niye yapamıyoruz? Gayri-ciddi ve çok müsrifiz. Devlet lüzumsuz yere o kadar para harcıyor ki, tam müsrif aileye benziyor. Müsrif aile ipin ucunu kaçırdı mı, daha çok harcar, sonra da iflas eder.

Benim patronum oğlum

Oğlunuz Sinan Tara'nın TÜSİAD Başkanı olmasını ister misiniz?

- Mükemmel, akıllı çalışkan dengeli ve mütevazi. Ben ona çalışıyorum, patron o. Bütün yetkileri ona verdim. Hele para işine hiç karışmıyorum. Benim para ile alışverişim yok. Sinan'ın TÜSİAD Başkanlığı konusuna da hiçbir şekilde karışmam. Karışırsanız, sonra içinde kalır. O ne isterse yapsın diyorum.

---