Doğru tercih için 10 adım

Hem 8 hem de 12’inci sınıf öğrencileri için haziran ayı sınav ayı. İlk hafta yapılan LGS’nin ardından üçüncü haftada gerçekleşen YKS’ye giren milyonlarca aday şimdi heyecanla sonuçları bekliyor. Adaylar ne kadar soruyu doğru yanıtladıklarını bilseler de puanlarını, sıralarını ya da yüzdelik dilimlerini bilmiyorlar.

Çünkü puanın ve bu puanın adayı hangi sıraya, hangi yüzdelik dilime taşıyacağının netleşmesinde sınava giren tüm diğer adayların performansının da etkisi olacak. Ama puanlar açıklandıktan sonra yapılacak tercihlerde, yüzdelik dilimler her yıl olduğu gibi bu yıl da doğru bir sıralamanın önemli bir unsuru olacak.

Yaptıkları netlere göre hangi üniversitenin hangi bölümüne gireceğini olasılıklara dayanarak tahmin etmeye çalışan adaylara doğru tercihin sırlarını vermek istiyorum bugünkü yazımda. Bunun için eğitim uzmanı Salim Ünsal’la konuştum.

DİNAMİKLER HER YIL DEĞİŞİYOR

Salim Ünsal doğru tercihin 10 adımını sıralamaya başlamadan önce adayları puanlama dinamiklerinin her sene farklı olabileceği bu yüzden yapılan nete göre tahmin yürütmenin çok zor olduğu konusunda uyarıyor: “Adaylar sınavın hemen sonrasında nasıl bir başarı gösterdiklerini merak ettikleri için o yılın sınavlarını önceki yılların sınavlarından birine benzetmeye çalışarak bu merakı gidermek istiyorlar. Ancak ortalamalardaki ufak bir değişim sıralamalarda hissedilir farklar yaratabiliyor. LGS ve YKS birer sıralama sınavı olduğu için başarının ölçütü istenen sıra ya da yüzdelik dilimde pozisyon alabilmek. Sınavlar, çoklu testlerden oluşuyor ve her sınav yılı kendine mahsus. Bu nedenle birbirine yüzde yüz benzemesi imkansız. Sonuçlar açıklanmadan afaki değerlendirme ve analizler yanıltıcı olabilir. Sevgili adaylar biraz daha sabretmeniz gerekecek.”

TERCİH HATALARINA DİKKAT

İşte bu uyarının ardından Salim Ünsal, tercih hataları ve doğru tercihle ilgili aşağıdaki 10 önemli adımı sıralıyor:

1) SADECE PUANA BAKMAYIN: Tercih hem matematik hem sosyoloji hem de psikolojidir. Yani sadece puana, sıraya ya da yüzdelik dilime bakıp diğer tüm parametreleri göz ardı ederseniz doğru tercih yapmamış olursunuz.

2) TRENDLERİN BÜYÜSÜNE KAPILMAYIN: Marka algısı ve trendler günümüz insanını hataya zorlayan etkenlerdir. Kişi, ilgi, istek, yetenek, beceri ve beklentilerini dikkate almadan kitlesel eğilimlerin akıntısına ve trendlerin vahşi cazibesine kapılarak tercih yaptığında hata yapma riski de yüksek oluyor.

3) SIRALAMAYI DİKKATE ALIN: Adayların sonuç verileri bu yılın, tercih yaparken bakacakları kılavuzdaki programların başarı kriteri verileri ise geçen yılın. Böyle bir durumda puan yanıltıcı oluyor. Programların sıralama değerlerinde yıldan yıla büyük farklar oluşmayacağı için kesinlikle sıralamalara bakılmalı puan unutulmalı.

4) İLGİ DUYMADIĞINIZ ALANI YAZMAYIN: “Puanım ya da sıram ziyan olmasın” diye yapılan seçimler de adayları hatalı tercihlere yöneltiyor. İnsan çok parası var diye hiç ihtiyacı olmayan pahalı bir ürünü nasıl almıyorsa puanım çok diye hiç ilgi duymadığınız bir programa da listenizde yer vermemelisiniz.

5) NE YAPMAK İSTEDİĞİNİZE İYİ KARAR VERİN: Kılavuzda 20 binden fazla program ve 1 milyonun üzerinde kontenjan olacak. Akademik ve mesleki program çeşitliliği de çok fazla. Listenizde birbiri ile taban tabana zıt programlar yer alıyorsa bu durum ne kendinizi ne de programları tanımadığınızı gösteriyor. Önce “ne yapmak istiyorum” ve “beni ne mutlu eder” sorularının cevabını bulmaya çalışın.

6) SEÇİCİ OLUN: İlk oluşturduğunuz listenize benzer nitelikte yüzlerce program girebilir. Hiç sorun değil. Bunları tercih sayısı olan 24’e düşürürken daha seçici davranın. Her birinin varsa özel koşulunu inceleyin.

7) İSTEĞİNİZE GÖRE LİSTEYİ OLUŞTURUN: AİS’e girmesine karar verdiğiniz 24 tercihin küçükten büyüğe bir sıralama spektrumu içinde olması gerekmiyor. Bunları istek sıranıza göre 1’den 24’e doğru sıralayın. 24’üncü sıradaki tercih de yerleştiğinizde sizi mutsuz edecek bir program olmamalı. Şayet sizi mutsuz edecekse onu listeden atın ve 23 tercih bildirin.

8) ÖNCELİĞİNİZ ÜNİVERSİTE Mİ BÖLÜM MÜ?: “Üniversite mi seçelim yoksa program mı seçelim” sorusunun nesnel bir cevabı yok. Bazı programlar için üniversitenin hangisi olduğunun hiç önemi yok, bazı üniversiteler için de o üniversitedeki programların hangisinde okuduğunuz hiç önemli değil. Bunu da özgürce yapacağınız tercihleriniz belirleyecek.

9) MEZUNİYET SONRASINI DA DÜŞÜNÜN: Tercih edeceğiniz üniversitenin bir devlet mi vakıf mı olacağı, hangi il ya da illerden seçimler yapacağınız, lisans mı önlisans mı okumak istediğiniz, programın eğitiminin zor ya da kolay oluşu, yerleştiğinizde gideceğiniz yerdeki barınma olanakları, okuduğunuz lokasyonun kültürel ve sosyal zenginliği, size mesleki katkı sağlayıp sağlamayacağı, mezuniyet sonrası nasıl bir statü ve para kazanabileceğiniz, gelecekte o program mezunlarına ne kadar ihtiyaç duyulacağı gibi sorular mutlaka tercihlerinizi oluştururken dikkate alınmalı ve cevapları olmalı.

10) GÜVENİLİR UZMANLARDAN DESTEK ALIN: Belki ilk kez tercih yapıyor olacaksınız. Nasıl daha doğru ve sağlıklı tercihler yapacağınızı, tercih edeceğiniz programların özelliklerini, sürecin teknik ve taktik işleyiş biçimini çok bilemeyebilirsiniz. Günümüzde bilgiye erişim çok kolay. Güvenilir uzmanlardan destek almaktan çekinmeyin. Ancak her uzmanım diyene de güvenmeyin. 

BİR TAVSİYE DE BENDEN

Bunca emek verdiniz, tercih dönemiyle birlikte uzun bir maratonun son etabına geldiniz. Şimdi bu son etapta har vurup harman savurmadan doğru kararlar almak gerekiyor. Zira vereceğiniz bir yanlış karar alın terinizi ve onca emeği heba edebilir. Ama inanıyorum ki bu aşamaya gelmiş tüm adaylar tercih döneminde en doğru adımları atacaklar ve bu adımlar onları hayal ettikleri üniversite hayatına ulaştıracak. Hepinizin yolu açık olsun.