Prim borcu olana ücretsiz sağlık

SOSYAL güvenlikte en çok soru aldığım konuların başında Genel Sağlık Sigortası (GSS) geliyor. Kimileri, borcu olduğunu söyleyip sağlık hizmeti alıp alamayacağını soruyor, kimileri gelir testinin kalkıp kalkmadığını, kimileri de ödeyeceği primi merak ediyor. Üniversiteyi bitiren gençler ise GSS haklarından endişe ediyor. Kısacası, genel sağlık sigortası hakkında kafalarda çok fazla soru işareti var. Haksız da sayılmazlar çünkü son yıllarda bu konuda çok fazla değişiklik oldu. Değişiklik derken; borcu olanlara üst üste af çıkartıldı, gençlerin sağlık hizmetinden yararlanma yaşı ve süreleri uzatıldı. Merak edilenlere tek tek değineyim.

YILLIK PRİM 921 LİRA

Ama önce GSS’nin ana yapısını özetleyeyim. Sosyal güvenlik çatısı altında bir işyerine bağlı çalışanlar ile emekliler ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için genel sağlık sigortası kapsamında devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanma açısından bir sorun yok. Sorun kimde? Herhangi bir sosyal güvenlik kapsamında olmayanlar, çalışmayanlar, primini ödemeyen Bağ-Kurlular da. GSS de geçtiğimiz yıllarda yapılan değişikliklerin tamamından bahsetmeyeceğim, son değişikliklere değineceğim. Geçmiş senelerden GSS prim borcu olanlar için hem gelir testine başvurmaları hem de borçlarını yeniden yapılandırmaları için 2018’in sonuna kadar süre tanındı. Aralık ayında bu kişiler için bir fırsat daha tanındı ve süre, bu yılın şubat sonuna ertelendi. Şubat sonunda gelir testine girip de primleri ödeme gücü olmayanların borçları silindi. Yeniden yapılandırma kapsamında da borçların büyük kısmı silindi, enflasyon farkı alınmadı, faiz cezası ödemedi.

ÖZEL HASTANE YOK

Bugün gelinen noktada GSS açısından yeni bir af ya da yeni bir düzenleme yok. Herhangi bir işte çalışmayan ya da sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı olmayanlar devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için primlerini kendileri ödeyip, GSS sistemine girmek zorunda. Ödenecek prim ise aylık 76.75 lira, yıllık da 921 lira. ‘Benim bu parayı ödeyecek gücüm yok’ diyorsanız; o zaman gelir testine gireceksiniz ve kişi başına gelirinizin brüt asgari ücretin 3’te 1’inden az olduğunu ispat edeceksiniz ki, bu da 852 lira anlamına geliyor. Daha açık bir anlatımla aylık geliriniz 852 liranın altındaysa genel sağlık sigortası priminizi devlet karşılayacak; yok bunun üzerinde ise aylık 76.75 lira primi siz ödeyeceksiniz.

Peki, GSS borcu olanlar, devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabilir mi? Borcunuz varsa yararlanamıyorsunuz. Hatta 60 günden fazla prim borcu olan Bağ-Kur’lular, devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanamıyor. Ancak bir istisna var; o da şu: Alınan bir kararla GSS primini kendi ödeyenler ile Bağ-Kurlular, geçmiş dönem prim borcu olup olmadığını bakılmaksınız (borç aynen duruyor) 31 Aralık 2019’a kadar devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabilecek. Nasıl yararlanacaklar? Sadece devlet hastaneleri ile üniversite hastanelerinden bu hizmeti alabilecek; SGK ile anlaşmalı özel hastanelerde tedavi olamayacaklar.

YENİ MEZUNLAR 2 YIL PRİM ÖDEMEYECEK

GELELİM, gençlerin GSS’den nasıl yararlanacağına? Gençler 18 yaşına kadar ebeveynleri üzerinden sağlık hizmeti alırken, 18 yaşından itibaren kendileri genel sağlık sigortasına girmek zorunda. Eğer okuyorlarsa sorun yok; ücretsiz hizmet alacaklar. Lise ve dengi okul mezunları için yaş sınırı 20, üniversite mezunları için 25. Okuyanlar bu yaşa kadar ücretsiz devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanabiliyor. Ayrıca öğrenciler, okuldan mezun oldukları tarihten itibaren 2 yıl süreyle de ceplerinden prim ödemeden sağlık hizmeti alabiliyor. Burada önemli olan yaş sınırlarını aşmamak. Mesela, üniversiteden mezun olan bir genç, 24 yaşındaysa iki yıl değil bir yıl prim ödemeden sağlık hizmeti alabilir; yaş 25’i geçti mi primini kendi ödemek durumunda. Liseyi bitiren bir genç 19 yaşındaysa en fazla bir yıl ücretsiz GSS hakkından yararlanabilir; sonrasında ya üniversiteye ya da işe girecek. İkisi de olmazsa, 20 yaşını da geçerse sağlık primini kendi cebinden ödeyecek.

GENEL SAĞLIK SİGORTASI’NDA BUNLARA DİKKAT!

Geçmişte GSS primleri ailenin gelirine göre farklı tutarlarda belirlenirken bugün herkes tek prim ödüyor; o da aylık 76.75 lira, yıllık 921 lira.

Gelir testi uygulaması devam ediyor. GSS primini ödeme gücü olmayanlar gelir testine girip bu yılki aylık gelirlerinin 852 liranın altında olduğunu tespit ettirecekler.

Okuldan mezun olanlar iki yıl süreyle sağlık hizmetinden ücretsiz yararlanacak. Liseden mezun olanların 20, üniversiteden mezun olanların 25 yaşını aşmaması gerekiyor.

GSS borcu olanlar sağlık hizmetinden yararlanamıyor. Ancak bu yıl sonuna kadar borcu olanlara imkan tanındı.

31 Aralık 2019’dan itibaren borcu olanlar devletin sağlık hizmetini alamayacak.

Geçmişte borç yapılandırmalarından yararlanan, borçlarını taksitlendiren ve taksitlerini zamanında ödeyenler sağlık hizmetinden yararlanabiliyor.

GSS borcu olup da bugüne kadar yapılandırmayanlar borç için gecikme cezası ve gecikme faizi ödeyecek.