Kıdem tazminatı reform nasıl olacak?

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın, açıkladığı, 2019-2021 yıllarını kapsayan Yeni Ekonomi Programı (YEP), işçisi, memuruyla çalışanları yakından ilgilendirecek detaylar içeriyor. Bunların başında da kıdem tazminatı geliyor. Programa göre, sosyal tarafların da mutabakatıyla kıdem tazminatı reformu gerçekleştirilecek.

Kıdem tazminatında reform konusu son yıllarda sürekli gündemde ve sorunun çözümü için değişik modeller aranıyor. Sorun diyorum, çünkü çalışanların yüzde 65’e yakını kıdem tazminatını alamıyor. 100 işçiden ancak 15’i tazminatına alabiliyor. Kayıt dışı istihdam nedeniyle de her 100 çalışandan 35’i kıdemini alabiliyor. Tazminat ödenmemesi için işçilerin her yıl işe giriş-çıkışı yapılıyor. İşçi ile işveren arasında hukuka yansıyan uyuşmazlıkların yüzde 70’e yakını kıdem tazminatından kaynaklı.

12 YILDIR GÜNDEMDE

Bu sorunlar nedeniyle de kıdem tazminatı konusu son 12 yıldır sürekli gündemde. Hemen hemen her sene çözüm önerileri masaya geliyor ancak başta sendikalar olmak üzere taraflar arasında mutabakat sağlanamadığından rafa kalkıyor. Öyle ki, 2017 yılı orta vadeli plana kondu, adına da bireysel hesaba dayalı kıdem tazminatı sistemi dendi; hatta içeriği bile hazırlandı, yine taraflar arasında anlaşma sağlanamadığı için beklemeye alındı. Şimdi ise kıdem tazminatı 2019-2021 yıllarını kapsayan Yeni Ekonomi Programı’na girdi. Reform adı altında yapılacakları biraz araştırdım. Öğrendiklerimi sizlerle de paylaşayım.

FONLU SİSTEME Mİ GEÇİLECEK?

2017’de hazırlanan kıdem tazminatında fonlu sistem, yine gündemde. Geçen sene üzerinde çalışılan, hatta mevzuat düzenlemesine kadar gelinen modelde, kıdem tazminatı fonu kurulması ve her çalışana bir fon hesabı oluşturulması; işverenin de, çalışanı için ayırması gereken kıdem tazminatı karşılığını bu fona devretmesi öngörüldü.

Fonlu sistemin yeni işe girecekleri kapsaması, mevcut çalışanların ise isterlerse fonlu sisteme geçebilecekleri çalışma içinde yer aldı. Yeni uygulamanın işveren üzerinde yaratacağı prim yükünü hafifletmek için de devletin, kıdem tazminatı fonuna katkıda bulunacağı modelde yer aldı. Böylece çalışanın işten atılması ya da işyerinin iflas etmesi gibi durumlarda çalışanın kıdeminin zarara uğramayacağı bir sistem geliştirildi.

Şunu da belirteyim, geçen sene detayları belli olan model üzerinde sendikalar da dahil birçok kesim anlaştı. Tek anlaşılamayan nokta çalışanın her bir yıl için hak kazanacağı 30 günlük kıdem konusu oldu. Bu konuda işçi ve işveren sendikaları farklı görüş ortaya koyunca kıdem tazminatında fonlu sisteme geçiş de rafa kalktı. Görünen o ki, açıklanan Yeni Ekonomi Programı’yla bu sefer kıdem tazminatı sorunu çözüme kavuşacak.

YEP’TE ÇALIŞANLAR İÇİN BAŞKA NELER VAR?

Kamuda çalışanlar için yaptıkları işe göre esnek çalışma sistemi uygulanacak.

Yarım çalışma ödeneği etkin uygulanacak.

Kamu çalışanlarında yeniden işe yerleştirme yapılacak.

Sosyal yardım alanların kamu hizmetlerine erişimi artırılacak.

İş sağlığı ve güvenliği önlemleri yeniden düzenlenecek.

SORU-CEVAP...

Emekli olduktan sonra bir iş yerinde sigorta destek pirimim ödenerek 25 yıl çalıştım. İşveren iş yerini başka bir firmaya kiraya verdi. Emekli olarak kıdem tazminatı alma hakkım var mı? Çıkarsam işsizlik parası alabilir miyim? Erdal Birdal

Başta kıdem olmak üzere çalışanların ihbar, yıllık izin gibi hakları emekli olduktan sonra çalışanlar için de geçerli. Eğer işvereniniz sizi işten çıkartırsa 25 yıllık kıdeminizi alabilirsiniz. İşsizlik ödeneğinden ise yararlanamazsınız.

57 yaşında hiç evlenmemiş bir bayanım. Annemi 2011 yılında kaybettim ve SGK’ya başvurdum bana yetim aylığı bağlandı. 1990-1993 arası ve 1997 yılında 6 ay kadar aynı şirkette çalışarak SGK’ya 1192 iş günü prim ödedim. SGK ya ödediğim bu primi topluca alma hakkım var mı? Sevilay Öner

Ödenen primlerin belli şartlarda geri alınması mümkün. Bunun için de emeklilik yaşı dolmasına rağmen primlerini tamamlayamayanlar ödedikleri primleri toplu olarak alabilirler.