İşten ayrılanlar kıdem tazminatını nasıl alır?

Öncelikle kimlerin kendi istekleri ile işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı almaya hak kazanacağına değineyim. Kıdem tazminatında birinci şart, işyerinde en az bir yıl çalışmış olmak. Bir yıldan az çalışanların hiçbir şart altında kıdem hakkı olmuyor. İkincisi, işveren tarafından işten çıkarılmış olmak. Erkeklerde askerlik, kadınlarda evlilik nedeniyle işten ayrılma halinde kıdem tazminatı alınabiliyor. Çalışan emekli olduğunda da kıdem tazminatını alabiliyor. Evlilik, askerlik, emeklilik şartlarının dışında; emeklilik için gerekli süreyi ve prim ödeme gün sayısını doldurmasına karşın yaştan dolayı emekli olamayanlar da tazminata hak kazanıyor. Nasıl mı? Madde madde sıralayayım.

BU ŞARTLARA DİKKAT!

İlk kez sigortalı olduğu tarih, 8 Eylül 1999 tarihinden önce olanlar 15 çalışma yılını doldurup, 3600 prim gün sayısını tamamladıklarında kendi istekleri ile işten ayrılıp, kıdem tazminatını alabiliyorlar.

İlk sigortalı olduğu tarih 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihi arasında olanlar ya 25 yıl çalışıp, 4500 prim günü doldurduklarında kıdem tazminatı alabilirler ya da çalışma yılına bakılmaksınız 7000 prim günü doldurduklarında işyerinden kıdem tazminatı alıp, işten ayrılabilirler.

İlk sigortalı olduğu tarih 30 Nisan 2008 ile 31 Aralık 2008 tarihi arasında olanlar 4600 prim günü doldurduklarında kendi istekleri ile işten ayrılıp, tazminata hak kazanıyorlar.

İlk sigortalı olduğu tarih 1 Ocak 2009 ile 31 Aralık 2015 tarihi arasında olanlar ise her yıl için 100 prim gün eklenmek kaydıyla 4600 ile 5300 arasında prim günü doldurduklarında kıdem tazminatını alıp işten ayrılabiliyorlar.

İlk sigortalı olduğu tarih 1 Ocak 2016 sonrası olanlar ise 5400 prim günü doldurduklarında kendi istekleri ile ayrılıp, tazminata hak kazanıyorlar.

KIDEM ESAS YAZISI

Peki, bu şartları yerine getirenler kıdem tazminatını nasıl alacaklar? Sadece çalıştıkları işyerine başvurmaları tazminata hak kazanmak için yeterli mi? Çalıştıkları işyerinden istifa ederek, kıdem tazminatı alınabilmesi için çalışanların mutlaka SGK’dan, ‘Kıdem tazminatına esas yazı’ almaları gerekiyor. Alınan bu yazının da işverene verilmesi yeterli. Bu durumda işveren, çalışanın kıdem tazminatını ödemek durumunda.

Nitekim İş Kanunu’nda bu konuda, “Yaş dışında; sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı şartlarını veya yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları halinde sigortalılara kıdem tazminatı ödeneceği öngörülmüştür” maddesi yer almakta.

Bunu neden belirttim? Çünkü kimi okuyuculardan, ‘işyerimin bu uygulamadan haberi yok, tazminat ödemek istemiyor’ gibi şikâyetler alıyorum. Şu çok açık, ilk işe giriş tarihine göre yukarıda saydığım şartları yerine getiren çalışanlar SGK’dan alacakları ‘Kıdem tazminatına esas yazı’ ile işyerinden kendi istekleri ile ayrılırlar ve kıdem tazminatını da alırlar. Bu yazının alınabilmesi için çalışanın son statüsünün 4/1A’lı, yani işçi statüsünde olması yeterli. Ayrıca kıdem tazminatına esas yazının verilebilmesi için sigortalının müracaat tarihinde işten ayrılma koşulu da aranmıyor. Bu konuda bir de öneride bulunayım. Önce istifa edip, sonra SGK’dan kıdem tazminatı yazısı almak doğru bir davranış olmaz. Önce SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alınmalı sonra işten ayrılmak daha doğru olur.