Emeklilik fonları yüzde 280 kazandırdı

Emeklilik fonları 11 yılda yüzde 280 performans gösterirken, aynı dönemde enflasyon yüzde 117,6 oldu. Sisteme girenler reel yüzde 75 getiri elde etti. Belli dönemlerde enflasyonun altında getiriler olsa da uzun vadede emeklilik fonları kazandırdı.

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), özellikle 2013 yılının başında yüzde 25’lik devlet katkısı ile son iki yılda hızlı bir gelişim gösterdi ve bugün sisteme giren katılımcı sayısı 5,5 milyon kişiye ulaşırken, devlet katkısı da dahil emeklilik fonları toplamı da 40 milyar TL’yi geçti.
Sistemin gelişiminde bir sorun yok. Ancak temel sorun, daha doğrusu sisteme yönelik esas şikayet konusu, emeklilik fonlarının getirisi. Kimileri, fonların hiçbir getirisi olmadığından yakınıyor, kimileri ise bırakın getiriyi, sisteme yatırdıklarını bile geri alamamaktan dert yakınıyor. Şu da bir gerçek ki, bu şikayetler nedeniyle bugüne kadar birçok kişi de BES’ten ayrıldı. Hatta bir adım ileri gidip, 12 yılda eğer kimse bu sistemden çıkamasaydı bugün katılımcı sayısı 10 milyona, fon büyüklüğü de 80 milyar liraya yaklaşmıştı.
Peki, gerçekten de emeklilik fonlarının hiçbir getirisi yok mu? Yoksa kişilerin getiri konusunda beklentileri mi farklı ya da ortada emeklilik fonlarına yönelik bir algı sorunu mu var? Gelin birlikte bu sorulara cevap arayalım ama önce bir-iki tespitte bulunayım.
Bireysel emekliliğin iki aktörü var; biri, emeklilik şirketleri, diğeri ise emeklilik fonlarını yöneten portföy yönetim şirketleri. Yani, fonların getiri konusu, portföy yönetim şirketlerini ilgilendiriyor. Bu bir; ikincisi, bugün sistemdeki 5,5 milyon katılımcının yüzde 80’e yakını fonlar, getiriler konusunda bilgi sahibi değil ve ‘ben yatırım uzmanı mıyım?’ diyor. Evet, tasarruf için sisteme girmişler ama nereye yatırım yapılır, yüksek getiri nasıl sağlanır bilmiyorlar. Üçüncüsü, bireysel emeklilik öyle bir sistem ki, kişiler, birikimlerini değerlendirecekleri yatırım enstrümanlarını kendileri belirliyor ve emeklilik şirketleri kanun gereği bu konuda tavsiyede bulunamadıkları gibi kişileri yönlendiremiyorlar da.

HANGİ FONLAR VAR?

Bu değerlendirmeler çerçevesinde emeklilik fonlarının getirisine bakalım. Kusura bakmayın konu fonlar, getiriler olunca birçok rakamdan bahsedeceğim. İnanın bu işin başka bir anlatımı yok. Tarih değil ki, metinle anlatayım, siz de ezberleyin.
Bugün için emeklilik şirketlerinin kurdukları toplam 244 adet emeklilik fonu bulunuyor. Bunlar da kamu iç borçlanma fonları, dengeli fonlar, para piyasası fonları, katkı fonları, standart fonlar, hisse fonları, kamu dış borçlanma fonları, altın (emtia) fonları, uluslararası karma ve esnek fonlar, endeks fonları ve uluslararası borçlanma fonlarından oluşuyor. İşte sisteme girenler, bu fonları seçip, birikimlerini değerlendiriyor.
Yeri gelmişken hemen belirteyim, sistemdeki katılımcıların ağırlıklı fon tercihi, kamu iç borçlanma fonları ile esnek fonlardan oluşuyor. Öyle ki, bu iki fon türüne yatırım, toplam emeklilik fonlarının yüzde 62’sini oluşturuyor. Bu ne anlama geliyor? Kişiler; hazine bonosu, devlet tahvili, mevduat gibi riski olmayan yatırım araçlarını tercih ediyor. Şimdi gelelim, fonların getirisine.

REEL GETİRİ YÜZDE 160

Ak Portföy Genel Müdürü Dr. Alp Keler, 11 yılda emeklilik fonlarının yüzde 280 performans gösterirken, enflasyonun yüzde 117,6 olarak gerçekleştiğini ve katılımcıların reel getirisinin yüzde 75 olduğunu belirtiyor. Keler, fonların büyük bölümünün enflasyonun üzerinde getiri sağladığını belirterek, şunları söylüyor: “Özellikle 10 yıllık dönemlerde hisse senedi fonları yüzde 419 ile en iyi getiriyi sundu. 2010 yılı sonrasında dövizde yaşanan artış ve faizlerdeki düşüşe paralel döviz cinsinden borçlanma araçları yüzde 108 ve uluslararası karma fonlar yüzde 98’lik getiri ile en iyi performans gösteren fonlar oldu.”
İş Portföy Genel Müdürü Tevfik Eraslan, 2004-2014 arasında emeklilik fonlarının getirisinin yüzde 13,1 olurken, enflasyonun yüzde 7,9, olduğunu söylüyor. BES’in yılda yaklaşık yüzde 5 oranında getiri sağladığını belirten Eraslan, “11 yılda BES’in reel getirisi yüzde 160’ın üzerinde oldu. 2004-2014 dönemi kapsayan 11 yılın 9’unda BES yatırımcısının ortalama yıllık getirisi TÜFE’nin artış hızının üzerinde, gerçekleşti” diyor.

OLUMSUZ DÖNEMLER

Deniz Portföy Yönetimi Genel Müdürü Fatih Arabacıoğlu, BES’in 12 yıllık geçmişinde başarılı performans dönemleri gibi olumsuz dönemler de olduğunu belirterek, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Sadece fonların iki tarih arasındaki getirilerine bakarak gerçek getiriyi hesaplamak mümkün değil. Zira zaman içinde fon seçenekleri de değiştirilebilmekte. Yine de fonların 12 yıllık performansına bakıldığında; likit fonlar yüzde 10,52, kamu TL tahvili fonlar yüzde 12,52, hisse senedi fonlar yüzde 14,67, esnek fonlar yüzde 13,09 ve kamu yabancı dış borçlanma araçları fonları yüzde 10,88 yıllık, ortalama net getiri elde edilmiş. Aynı dönemde yıllık ortalama enflasyon oranı yüzde 8,38 olarak gerçekleşmiş. Her fon türünde reel getiri pozitiftir.”