Emekliliğini 2020’ye erteleyen kazanır

SENENİN bu günleri işçisinden memuruna, Bağ-Kurlusuna kadar emekliliği gelenlerin kafasında aynı soru var; ‘bu sene mi emekli olsam, 2020’ye mi ertelesem?’. Bu dönem okuyuculardan, ‘şimdi mi, gelecek sene mi emekli olursam daha yüksek maaş alırım?’ sorularını çokça alıyorum. Bu senenin aralık ayında emekli olmanız ile gelecek senenin ocak ayında emekli olmanız arasında hem maaş hem de tazminat açısından fark var. Nasıl mı; anlatayım.
Emekli aylığı; ortalama kazanç, prim gün sayısı, enflasyon, büyüme hızı gibi birçok faktöre göre tespit ediliyor. Ortalama aylık kazancın, prim gün sayısına göre hesaplanan aylık bağlama oranı ile çarpılması sonucu emekli aylığı tutarı belirleniyor. Ortalama aylık kazanç da dönemsel tüketici enflasyonuna göre hesaplanıyor ve büyüme hızının yüzde 30’u üzerine ekleniyor. Özetle, güncellenmiş aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucu emekli maaşı belirleniyor, bu maaş da geçmiş enflasyon oranında artırılıyor. Enflasyon artışında da 6 aylık dönemlerdeki, yani ocak-haziran, temmuz-aralık enflasyonu etkili oluyor.

MAAŞ FARKI OLACAK

Bu da şu anlama geliyor, bu yılın aralık ayında emekli olunca alınacak maaş ile gelecek yılın ocak ayında emekli olup, alınacak maaş arasında fark olacaktır. Bu yılın sonuna kadar emekliliğinizi isteyecekseniz 2018 yılındaki gelişme hızına göre güncelleme katsayısı hesaplanarak maaşınız bağlanacak. Bunun üzerine 2019 yılında ocak ve temmuz aylarındaki emekli zamları eklenerek, artırılacak. Yok, 2020’nin ocak ayında emekli olacaksanız hesaplamalar 2019 yılına göre yapılacak ve üzerine geçmiş altı aylık enflasyon oranı kadar artış eklenecek. Bir örnek vereyim. Diyelim ki, işçi statüsünde ya da Bağ-Kurlu olarak çalışıyorsunuz; bu ayın sonuna kadar emekliliğinizi talep ettiniz ve prim gün sayısı, gelişme hızı, gibi hesaplamalar sonucu 2.500 lira emekli aylığı alacaksınız. 2019’da emekli zamları ocak ayında yüzde 10.19, temmuz ayında da yüzde 5.01 oldu. Bu zamlarla birlikte 2.889 lira maaş alacaksınız. 2020’nin ocak sonunda emekliliğinizi talep ederseniz 2019 yılı enflasyonu ve gelişme hızına göre aylık bağlanacak bunun üzerine 2020 Ocak emekli zammı da eklenecek.

KIDEM TAZMİNATI DA VAR

Bu işin emekli maaşı boyutu; bir de işin tazminat tarafı var. Bu yılsonunda emekli olanlar ile 2020’de emekli olanların alacakları kıdem tazminatı da farklı. Hatta öyle ki, yılın ilk 6 ayında emekli olacaklar ile ikinci altı ayında emekli olacakların kıdem tazminatı bile farklı oluyor. Kıdem tazminatı tutarı ocak-temmuz ve temmuz-aralık olmak üzere senede iki kere değişiyor ve bu değişikliği de Hazine ve Maliye Bakanlığı açıklıyor. 2019 yılı için ocak-haziran döneminde kıdem tazminatı tavanı 6.017.60 lira iken, temmuz-aralık dönemi tazminat tavanı 6.379.86 lira. Bu yılın sonuna kadar emekli olacakların kıdem tazminatı 6.379.86 lira üzerinde hesaplanacak. Tazminat tavanı 2020’nin ocak ayında yeniden belirlenip, artacağına göre gelecek yılın başında emekli olacakların tazminatları yeni ve yüksek tavan üzerinden hesaplanacak.

ÇALIŞTIKÇA KİMLERİN EMEKLİ MAAŞI DÜŞÜYOR?

İŞ emeklilik olunca sıklıkla gelen sorular arasında, ‘emekli olmayıp çalışmaya devam edersem, emekli maaşım düşer mi?’ oluyor. Şu bir gerçek ki, çalıştıkça emekli maaşı düşüyor. Burada sorulması gereken soru, kimlerin maaşının düştüğü. Maaş neden düşüyor, ne yapmak lazım gibi konulara detaylı olarak gelecek yazılarımda değineceğim. Çalışanın ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda bulunan tutar, emekli maaşı olarak bağlanıyor. Geçmişte yapılan düzenlemeyle çalışma süresi arttıkça aylık bağlama oranı düşüyor. Tabi, bu herkes için geçerli değil. Asgari ücret ve asgari ücretin iki katından az maaşla çalışanlar, emekli olmayıp, yüksek maaş alabilmek için daha fazla çalıştıklarında maalesef alacakları emekli aylığı düşüyor. Ne kadar düşüyor diye sorarsanız. Alınan maaşa göre aylık 1 lira ile 3 lira arasında maaş azalır. Ancak asgari ücretin iki-üç katından fazla maaş alanlar emekli olmayıp, ne kadar uzun süre çalışırlarsa emekli maaşları da aylık 15-20 lira arasında artar. Özellikle tavandan prim ödeyenler için her ay çalıştıkça emekli maaşı 20 lira arasında yükselir. Bugünden örnek vereyim. Bu yılın sonuna kadar asgari ücret 2.558.40 lira. Bu da şu anlama geliyor; 8.000 lira üzerinde maaş alanlar için çalıştıkça maaşları artar, altında alanların düşer.