Bireysel emeklilik sistemi zorunlu mu oluyor?

Öncelikle şunu belirteyim, bireysel emekliliğin zorunlu olması konuşulup, tartışılıyor ama bugünden yarına gündemde olan bir konu değil. Şöyle anlatayım: Bireysel emekliliğe daha çok kişinin katılması, sistemin gelişmesi için birçok çalışma yapılıyor. Çalışma derken; ilgili kurumlar, dünya örneklerini inceliyor, bunların Türkiye’ye uyarlanıp uyarlanmayacağını konuşup, tartışıyor. Yani, resmi bir çalışmadan bahsetmiyorum.
Bunlardan biri de sistemin, çalışan kesim için zorunlu tutulup, tutulmayacağı. Nitekim bazı ülkelerde zorunlu uygulama var. Bunlar araştırılıp, değerlendiriliyor.

HER İŞE GİREN ÜYE OLACAK

Peki, zorunluluktan kasıt nedir? Özetle, anlatayım: Yeni işe başlayacak istisnasız herkes, nasıl ki, otomatik sigortalı yapılıyorsa; işveren tarafından, bireysel emeklilik sistemine de üye yapılacak.
Çalışana, sisteme neden girdiği, faydalarının ne olacağı detaylı anlatılacak ve zorunlu olmadığı, isterse bir ay sonra sistemden çıkabileceği özellikle belirtilecek.
Önceden belirlenmiş standart bir katkı payı ödemesi (Mesela, 100 lira ya da 150 lira) çalışanın maaşından kesilip, işveren tarafından emeklilik şirketine yatırılacak. Yatırılan bu tutara da devlet yüzde 25 katkı yapacak. Merak edenler için söyleyeyim; işverenin, çalışanı adına herhangi bir katkısı olmayacak, sadece çalışanın maaşından kesilecek ve sisteme aktarılacak.
Çalışan isterse bir ay sonra, ‘ben istemiyorum’ deyip, sistemden çıkabile-cek. Çıktığı anda da maaşından kesilen tutar, kendisine iade edilecek. Devlet katkısını ise alamayacak.

İSTERSE ERTESİ AY ÇIKACAK

Zorunlu sistem en basit haliyle böyle. Altını bir kere daha çizeyim, henüz konuşma, tartışma aşamasında. Yani, ortada kesin bir şey yok, uygulanıp uygulanmayacağı bile belli değil. Peki, olabilir mi? Bana kalırsa olmaz. Neden mi? “Ben seni sisteme sokacağım, istemezsen ertesi ay kesilen parayı da alıp ayrılırsın” demek, bir zorunluluk olmuyor. Faydası anlatılmadan, yaptırım şeklinde uygulanırsa, sisteme sokulan her 100 kişiden 99’u ertesi ay ayrılır. Kısa zamanda da uygulama, hem devletin hem de emeklilik şirketlerinin işlem yükünü artırıp, angarya haline gelir.
Özetle, tasarruf ve bireysel emeklilik konusunda bilinç oluşturmadan, kişilere neden hem sosyal güvenlik sistemine hem de bireysel emeklilik sistemine üye olması gerektiği anlatılmadan uygulanacak ‘yarı zorunlu’ bir sistem, yararından çok zarar getirir; bir de üste üstlük tepki çeker.

TRENİ ÇOKTAN KAÇIRDIK

Açıkça söyleyeyim, bireysel emekliliğin zorunlu olması konusunda biz treni kaçırdık. Ne zaman mı? Geçen senenin sonunda kıdem tazminatı fonunun rafa kalkması ile hem treni hem de önemli bir fırsatı kaçırdık.
Oysa hükümet, kıdem tazminatında fonlu sisteme geçilmesini ve bunun da bireysel emeklilik sistemi aracılığı ile yapılmasını gündeme getirmişti. Bu sayede hem 11 milyona yakın çalışanın kıdem tazminatı sorunu ortadan kalkacak hem de tasarruf konusunda önemli adım atılmış olacaktı.
Hatta bir adım daha öteye gidildi; uygulama başlasaydı yani, kıdem tazminatında fonlu sisteme geçilseydi, devlet de bu sisteme giren her çalışana katkı sağlayacaktı. Tıpkı bugün, bireysel emekliliğe giren herkese yüzde 25 devlet katkısı ödendiği gibi. Bunu da bizzat Başbakan Yardımcısı Ali Babacan açıklamıştı, ama gündemdeki başka konular yüzünden arada kaynadı gitti. Maalesef ki, önemli ve bir o kadar da çalışanlar için tabiri caizse bulunmaz fırsat olacak bir uygulama rafa kalktı.
Son günlerde dikkat ediyorum da bazı sendikalar, çalışanların kıdem tazminatını alamadıklarından yakınıp, fonlu sistemden bahsediyorlar. Adama sormazlar mı, üç ay önce fırsat ayağınıza gelmişti, o zaman aklınız neredeydi?
Konu yeniden gündeme gelir mi? Umarım gelir. İşte o zaman, kıdem tazminatında fonlu sisteme geçilirse, bireysel emeklilikte de zorunlu sisteme hem zemin hazırlanır hem de uygulanması kolay olur.