Bayram tatili ve yıllık izin hakkında merak edilenler

Yapılan açıklama ile 26 Haziran Pazartesi ve 27 Haziran Salı günü idari izin kapsamına alındı. Böylece hafta sonu da dahil 9 gün bayram tatili fırsatı doğdu. Peki, idari izinden kimler yararlanacak, tüm çalışanlar 9 gün bayram tatili yapabilecek mi? Bu vesile ile yaz sezonuna girildi, 16 Haziran’da da okullar yaz tatiline gireceğinden yıllık izin konusuna da değineyim.

Bayram tatili 9 güne çıktı ama bu sadece devlet memurları için. Neden? Çünkü idari izin sadece kamu kurumlarında çalışanları ilgilendiriyor; özel sektör çalışanlarını kapsamıyor. Memurlar, devlet dairelerinde çalışanlar, belediye çalışanları 26-27 Haziran tarihlerinde idari izinli sayılacaklar ve bu kesim için tatil 9 gün olacak. Özel sektör çalışanları ise 26 Haziran Pazartesi tam gün, 27 Haziran Salı günü yarım gün (arife olduğu için) çalışacaklar. Yani, özel sektör çalışanları için bayram tatili 27 Haziran Salı öğlen başlayacak, 1 Temmuz Cumartesi günü son bulacak; toplamda 5.5 gün tatil yapacaklar.

Şunu da belirteyim, idari izin, kişinin çalıştığı kurum tarafından verilen izin anlamına da geliyor. Kimi özel şirketler isterlerse çalışanlarına bu bayramda idari izin verebilir ve tatili 9 güne çıkartabilir. Bu durumda çalışan açısından, maaş ve yıllık izin anlamında bir hak kaybı yaratmaz. İşveren, idari izin uygulamazsa, çalışan, 26-27 Haziran tarihlerinde, iki günlük izin kullanarak, bayram tatilini 9 güne çıkartabilir.

ÇALIŞANLARIN İZİN HAKLARI

Gelelim, çalışanların yıllık ücretli izin haklarına. Maalesef ne işverenler ne de çalışanlar, izin hakları konusunda tam bir bilgiye sahip olmadığında, özellikle yaz ayları geldiğinde, izin konusu işveren ile çalışanlar arasında anlaşmazlığa neden oluyor. Daha net anlaşılması için madde madde anlatayım.

* Çalışan yıllık ücretli izin hakkından vazgeçemez, işveren ‘İzin kullandırmıyorum’ diyemez.

* Çalışanın, işe başladığı tarihten itibaren bir yıl çalışmış olmak kaydıyla yıllık izin hakkı doğuyor. Örneğin, geçen senenin 1 Haziran’ında işe başladınız, 2023’ün 1 Haziran’ında bir yıllık süreyi doldurduğunuz için yıllık ücretsiz izin hakkını elde etmiş oluyorsunuz.

* Aynı işyerinde; 1 yıldan 5 yıla kadar çalışanlar 14 gün, 5 yıldan 15 yıla kadar çalışanlar 20 gün, 15 yıldan daha fazla çalışanlar ise 26 gün izin kullanmak zorundadır. Madenlerde çalışanlar, bu sürelerin üzerine dörder gün ekleyerek fazla izin yaparlar. İzin süreleri iş sözleşmesine ve toplu iş sözleşmelerine göre de değişebilir.

* Çalışan, hak ettiği yıllık iznini kullanmak istediği tarihten en az bir ay önce işverene yazılı olarak bildirmek zorundadır.

BÖLEREK KULLANABİLİRSİNİZ

* İşveren çalışanların yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgelerini tutmakla yükümlüdür.

* Yıl içinde dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izinden sayılamıyor ve düşülemiyor.

* İzin süresine denk gelen bayram ve hafta tatili ile genel tatil günleri izin süresinden sayılmıyor.

* Çalışanlar yıllık izin kullanmayıp karşılığında işverenden para talep edemez. Ancak çalışanın işten ayrılması halinde kullanmadığı yıllık izinler varsa işveren bu izin süreleri için ödeme yapmak zorundadır. Bu durumda da çalışanın son aldığı brüt ücret üzerinden izin ücreti hesaplanarak ödenir.

* İşveren, nisan ve ekim ayı arasındaki bir sürede çalışanların tamamını toplu olarak izne çıkartabilir.

* Çalışanlar yıllık izinlerin, bir bölümünün 10 günden az olmaması koşulu ile bölümler halinde kullanabilir. Örneğin, 14 gün izin hakkınız var; bunun 10 gününü kullandıktan sonra, kalanını bir başka tarihte 1+1+1+1 şeklinde ya da 2+2 olarak kullanabilirsiniz. Kurban Bayramı tatilini bu şekilde 9 güne çıkartabilirsiniz.

EYT’LİLER NE YAPACAK?

Peki, EYT düzenlemesinden yararlanıp, emekli olanların yıllık izin hakları ne olacak? EYT’den yararlanıp, işyerinden tüm haklarınızı alıp, emekli olduysanız ve yeni bir iş sözleşmesi yaparak, aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorsanız; yıllık izin hakkınız da yeniden başlıyor demektir. Yani, bir yıl boyunca izne çıkamazsanız. Örneğin, 15 Mart’ta EYT’den emekli oldunuz, yıllık izin hakkınız 2024’ün 15 Mart’ında başlar. Diyelim ki, EYT’den emekli oldunuz, tüm haklarınız alarak işten ayrıldınız ve bir başka işyerinde işe başladınız. Bu durumda da yıllık izin hakkınız bir sene sonra başlıyor. Eğer 50 yaşın üzerindeyseniz, iş sözleşmeniz yeni de olsa 20 günden az izniniz olmaz.

EYT’den emekli oldunuz, haklarınızı almadan aynı işyerinde çalışmaya devam ediyorsunuz; bu durumda yıllık izin hakkınız neyse aynen devam eder. Mesela işyerinde 15 yıldan fazladır çalışıyorsunuz, EYT’den emekli oldunuz ve çalışmaya da devam ediyorsunuz; 26 gün izin hakkınız var demektir.