Asgari ücretle birlikte her şey değişti
2019 yılı asgari ücret yüzde 26.5’lik artışla brüt 2.558,4 liraya, net de 2.020,91 liraya yükseldi. Yaklaşık 7 milyon çalışanı ilgilendiren asgari ücret sadece aylık maaş anlamına gelmiyor. Asgari ücretle birlikte işsizlik maaşından genel sağlık sigortasına ödenecek primlere, askerlik ve doğum borçlanmasından asgari geçin indirimine, sosyal güvenlik prim cezalarından 65 yaş aylığına kadar yeni yılda değişti. İşte, yeni asgari ücretle birlikte sosyal güvenlik alanında tüm tarafları ilgilendiren değişiklikler.
EN DÜŞÜK AGİ 191 LİRA OLDU
ASGARİ ücretle birlikte Asgari Geçim İndirimi (AGİ), yani çalışanların asgari geçimini sağlayacak gelirlerinin toplam gelirlerinden çıkarılarak vergi dışı bırakan oran da arttı. AGİ’nin belirlenmesinde esas kriter ise, çalışanın medeni durumu ve çocuk sayısı. Yeni yılda asgari geçim indirimi 191 lira ile 326 lira arasında değişiyor. 2019’da AGİ tutarları ise şöyle: Bekar çalışan için 191.88, evli ve eşi çalışmayan bir kişi için 230.26, evli ve eşi çalışmayan 1 çocuklu biri için 259.04, evli ve eşi çalışmayan 2 çocuklu biri için 287.82, evli ve eşi çalışmayan 3 çocuklu biri için 326.20 lira.
KIDEM TAZMİNATI YÜKSELDİ
2019 ile birlikte kıdem tazminatı da arttı. İşveren, çalışana, her bir yıl için 30 günlük, yani bir aylık, giydirilmiş brüt ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. Giydirilmiş ücret demek; aylık brüt maaş, ikramiye, prim, yol yardımı, yakacak yardımı gibi ödemeleri içerir ve tazminat hesaplamasında bu ödemelerin tamamı hesaba katılır. Toplam kıdem tazminatı ise çalışanın son aldığı aylık giydirilmiş brüt ücretin, işyerinde çalışılan yılla çarpılması ile hesaplanır. Asgari ücretin brüt 2.558,40 liraya çıkması ile birlikte kıdem tazminatı da arttı. 2018 yılında 10 yıldır çalışan 20 bin 229 lira alırken, bu yıl için bu rakam 25 bin 584 liraya yükselmiş oldu.
BAŞKA NELER DEĞİŞTİ?
Tarım sigortalıları ve Bağ-Kurlu’lar primlerini asgari ücrete göre ödüyor. Bu kişiler 2019’da 2.558,40 lira alt sınıra göre prim ödeyecekler.
Kişi başına düşen ortalama aylık geliri asgari ücretin aylık net tutarının üçte birinden az olması halinde 65 yaş aylığı alabiliyor. Asgari ücret ile birlikte bu sınır da arttı.
Bireysel Emeklilik Sistemine otomatik katılımda çalışanlardan prime esas kazançlarının üzerinden yüzde 3 kesiliyor. Yeni yılla birlikte çalışanların maaşından 76,7 lira kesilecek.
İŞSİZLİK MAAŞI ARTTI
İŞSİZLİK sigortasından yararlanabilmek için çalışanın kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekiyor. Çalışanın iş sözleşmesinin iptalinden önceki 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması ve son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekiyor. Çalışanın adına son 4 ay içinde SGK’ya, bildirilen prime esas kazanç dikkate alınarak işsizlik maaşı hesaplanıyor. Sigortalının ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar maaş ödeniyor. En fazla işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin yüzde 80’ini geçemiyor. Asgari ücretle birlikte 2019’da en düşük işsizlik maaşı 1.015 lira, en yüksek işsizlik maaşı da 2.032 lira olacak.
SAĞLIK PRİMİ 76.6 LİRA
YENİ sene ile birlikte Genel Sağlık Sigortası (GSS) için ödenecek prim de değişti. Gelirinin aynı hanede yaşayan aile içinde kişi başına düşen tutarı, asgari ücretin üçte birinin altında olanlar her sene olduğu gibi gelir testine girecek ve gelirlerinin düşük olduğu tescil edilirse GSS primlerini devlet karşılayacak. 2017 yılında düzenleme ile sağlık sigortasında tek prim sistemine geçildi. Buna göre geliri asgari ücretin üçte birinin üstünde ise asgari ücretin yüzde 3’ü üzerinden GSS primi ödüyor. 2019’da GSS için ödenecek prim tutarı 76.6 lira oldu. 2018’de bu rakam 60.88 liraydı.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMİ DEĞİŞTİ
ZORUNLU sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan, sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayanlar, malullük ve yaşlılık aylığı almayanlar isteğe bağlı sigortalı olabiliyor. İsteğe sigortalılıkta ödenecek prim kişiye bağlı. Ancak belirli bir sınırlama var. En az brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en çok da yine brüt asgari ücretin 6.5 katının yüzde 32’si kadar. 2019 yılı ile birlikte isteğe bağlı sigortalılıkta da ödenecek prim miktarı arttı. Buna göre sigorta yaptıracaklar en az 818,6 lira ödeyecekler. Bunun da Bunun yüzde 20’si sakatlık, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, yüzde 12’si genel sağlık sigortası primidir.
DOĞUM, ASKERLİK BORÇLANMASI 818.68 LİRA
YENİ yılla birlikte kadın çalışanlar için doğum, erkek çalışanlar için de askerlik borçlanması için ödenecek tutarlar da arttı. Çalışan tüm kadınlar doğum borçlanması imkanından yararlanabiliyor. Doğum yapan kadının, doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olması gerekiyor. Doğumdan önceki 8 haftalık süre ile çoğul gebelik halinde de 10 haftalık süre ve doğuma 3 hafta kalana kadar çalışılması durumunda ve doğum sonrası süre dahil toplam 2 yıllık süre borçlanılabiliyor. Bir doğum için borçlanılacak süre 720 gün. En fazla 3 doğum için borçlanma imkânından yararlanılıyor. Askerlik borçlanması ise en fazla askerlik süresi kadar yapılabiliyor. Askerlik borçlanması, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını artırıyor. Gerek doğum gerekse de askerlik borçlanması asgari ücrete göre belirleniyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32’si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32’sinin 7.5 katı. 2019’da askerlik ve doğum borçlanması imkanından yararlanacaklar, en düşük, 818.68 lira.
