10 soruda 18 yaş altına BES

Sigortacılık ile Diğer Bazı Alanlara İlişkin Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile gençlerin sisteme girmesinin önündeki engel kalkacak. TÜİK’in açıkladığı son verilere göre toplam nüfusun 22.7 milyonu 18 yaş altı gençlerden oluşuyor. Buna göre, tasarı yasalaştığında, 22.7 milyon gencin BES’e girmesine imkan tanınmış olacak. Beklenti ise ilk etapta 5-6 milyon gencin sisteme gireceği yönünde. Yeni düzenleme ile hem ebeveynler, çocukları adına açtıracakları BES sözleşmesi ile yine çocukları adına birikim yapabilecekler hem BES’in kapsamı genişleyecek hem de yurtiçi tasarruflar artacak. Meclis’e gönderilen yasa tasarısı 18 yaş altının sisteme girmesinin önündeki engeli kaldıracak, gençlerin sisteme nasıl girecekleri, veraset intikal durumlarının nasıl olacağı gibi detaylar ise sonradan çıkacak yönetmelikler ile belirlenecek. Ancak edindiğim bilgiler ışığında 18 yaş altının BES’e nasıl gireceğine sorularla açıklık getireyim.

1) BES’teki yeni düzenleme kimleri kapsıyor?

Yeni düzenleme ile 18 yaş altı tüm gençler BES’e giriş yapabilecek.

2) Bugüne kadar gençler sisteme giremiyor muydu?

BES, yasa gereği, 18 yaş üstü kesimi kapsıyor. Bugün de ebeveynler çocukları adına ya da dedeler torunları adına BES sözleşmesi yaptırabiliyor ancak kendi adlarına yaptırıyor; lehdar olarak da 18 yaş altındaki çocuklarını gösteriyorlar. Yani BES sözleşmesinin mutlaka 18 yaş üstü kişi adına olması gerekiyor.

3) Kanun yasalaşırsa ne olacak?

Kanun yasalaşırsa, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’ndaki ‘bireysel emeklilik sistemine fiil ehliyetine sahip kişiler katılabilir’ maddesi iptal edilecek. Böylece 18 yaş altı kişilerin sisteme katılmasındaki engel kalkacak. Artık 18 yaş altı gençler kendi adlarına emeklilik sözleşmesi yaptırabilecek. Ebeveynler de çocukları adına sözleşme düzenlettirebilecek.

4) Yeni doğmuş çocuk için de BES yapılabilecek mi?

Ebeveynler yeni doğan çocukları adına sözleşme yaptırabilecek.

5) Gençler de devlet katkısından yararlanabilecek mi?

BES’te uygulanan yüzde 25 devlet katkısından sisteme girecek gençler de yararlanacak. Böylece, genç, her ay sisteme 100 lira yatırırsa, devlet de 25 lira koyacak.

6) 18 yaş altının herhangi bir geliri yok, sisteme nasıl katkı payı ödeyecek?

Katkı paylarını ebeveynler ödeyecek ancak sözleşme genç adına olacak. BES’i olan genç, çalışmaya başladığında sözleşme devrine gerek kalmadan ödemelerine kendi devam edebilecek.

7) Ebeveylerlerin kendi adına sözleşme yapması ile 18 yaş altı çocukları adına yapması arasında ne fark var?

Mevcut durumda kişinin birden fazla BES sözleşmesi varsa ve bu sözleşmelerden biri ya da ikisini çocukları için yaptırmışsa, yüzde 25’lik devlet katkısından belirli limitler dahilinde yararlanabiliyor. Şöyle ki, BES’te devlet katkısını üst sınırı brüt asgari ücretin yıllık tutarının yüzde 25’i ile sınırlı. Yeni düzenleme ile 18 yaş altına ayrı sözleşme yapılacağından yüzde 25’lik devlet katkısındaki limite takılmadan, katkının tamamından yararlanılabilecek.

8) Emeklilik için 56 yaş mı beklenecek?

18 yaş altının BES’e giriş şartları kanun tasarısı yasalaştıktan sonra çıkacak yönetmeliklerle netleşecek. Ancak gençlere kısmi çekiş hakkı tanınacak. Mevcut durumda BES’te kısmi çekiş hakkı bulunmuyor. Bu konuda yeni düzenleme yapılacak. Böylece, 18 yaş altı gençler, eğitim, konut, evlilik gibi ihtiyaç ve gereksinimler için BES’teki birikimlerinin bir kısmını çekebilecekler. Ayrıca gençlere yönelik yapılacak yeni düzenlemeler ile 56 yaşında emeklilikte esnetilecek.

9) 18 yaş altı devlet katkısını ne zaman hak edecek?

Sistemde 10 yıl kalındığında devlet katkısının yüzde 60’ı hak ediliyor. Sistemden emekli olunduğunda da devlet katkısının tamamı alınıyor. Kanun çıktıktan sonra da 18 yaş altı için devlet katkısının hak edilmesi konusunda düzenleme yapılacak.

10) 18 yaş altı BES’e ne kadar katkı payı ödeyecek?

Gençler ayda 50, 100 liralarla sisteme girebilirler. Uzun süre sistemde kalınacağı için çok daha küçük rakamlarla yüksek tasarruflar yapmak mümkün. Örneğin, BES’e, 30 yaşında giren bir kişi aylık en az 250-300 lira yatırması gerekirken, 10 yaşında giren bir genç aylık 100 lira yatırabilir.