10 gün izinden kim nasıl yararlanacak?

KURBAN Bayramı tatilinin 10 gün ilan edilmesi ile birlikte okuyuculardan onlarca soru alıyorum. Kimileri, ‘bizi de kapsıyor mu?’ diye merak ediyor, kimileri de tatili nasıl birleştireceğini soruyor. Bu vesile ile yıllık izin konusuna da değineyim. Malum, geçen sene yapılan yeni düzenleme ile yıllık izin haklarında bazı değişiklikler oldu. Ama önce, gelecek haftaki Kurban Bayramı tatilinden bahsedeyim. 

Bakanlar Kurulu, 28-29 Ağustos günlerini tam gün, 31 Ağustos’u da yarım gün ‘idari tatil’ olarak ilan etti; böylece bayram tatili, 10 güne çıktı. Kimin için? Sadece devlet memurları için. Çünkü idari izin, kamu kurumlarında çalışanları ilgilendiriyor, özel sektör çalışanlarını kapsamıyor. Buna göre, memurlar, devlet dairelerinde çalışanlar, belediye çalışanları 26 Ağustos Cumartesi’den 5 Eylül Salı gününe kadar (Salı günü hariç) tatil olacaklar.

ÖZEL SEKTÖR NE YAPACAK?

Özel sektör çalışanları içinse durum biraz farklı. Şöyle ki; 28-29 Ağustos’ta çalışacaklar, 30 Ağustos Zafer Bayramı nedeniyle resmi tatil olduğundan izinli sayılacaklar, 31 Ağustos Perşembe arife günü olduğundan yarım gün çalışacaklar, 1-2-3-4 Eylül Kurban Bayramı nedeniyle resmi tatil yapacaklar. İşin aslı, bu 10 günlük tatilden özel sektör çalışanlarına düşen –cumartesi-pazarı çıkacak olursak- sadece 3.5 gün. Gelelim, kritik soruya; özel sektör çalışanları bu bayram tatilini 10 güne çıkartabilirler mi? İdari izin, kişinin çalıştığı kurum tarafından veriler izin anlamına da geliyor. Kimi özel şirketler isterlerse çalışanlarına bu bayramda idari izin verebilir. Bu konuda bir engel olmadığı gibi çalışan açısından hem maaş hem de yıllık izin anlamında bir hak kaybı yaratmaz.

TATİLİ BİRLEŞTİREBİLİRSİNİZ

Peki, işveren, idari izin uygulamazsa ne yapılabilir? Geçen yılın nisan ayında yıllık izin kanununda yapılan değişiklikle bazı esneklikler getirildi. Bunlardan biri de izin sürelerinin bölünebilmesi. Önceden yıllık izinler, işveren ile çalışanın anlaşması halinde, bir bölümü 10 günden az olmamak şartıyla, en fazla üçe bölünerek kullanılabiliyordu.

Geçen sene yapılan düzenleme ile en fazla üçe bölünme şartı kaldırıldı ve yıllık izinlerin, bir bölümünün 10 günden az olmamak koşulu ile bölümler halinde kullanılmasına imkan tanındı. Diyelim ki, yıllık izin hakkınız, 14 gün; bunun 10 gününü kullandıktan sonra, kalanını bir başka tarihte 1+1+1+1 şeklinde, günlük olarak da kullanabilirsiniz. Daha açık bir anlatımla, geçen yıl yapılan düzenleme işçilere, dini ve milli bayramları birleştirme imkanı tanıdı. Bu da şu anlama geliyor, eğer isterseniz, yıllık izninizden bir-iki gün, hatta 3 gün kullanıp, bu bayramda tatilinin süresini uzatabilirsiniz.

YILLIK İZİNDE NELER DEĞİŞTİ?

Geçen yılın nisan ayında yıllık izin kanununda yapılan değişiklikle çalışanlara bazı haklar tanındı. Bunların başında, yıllık izin sürelerinin 10 günü aşan kısmının çalışan tarafından istenildiği kadar bölünebileceği geliyor. Peki, izin hakkı nasıl elde ediliyor? Çalışan, işe başladığı tarihten itibaren bir yıl çalışmış olmak kaydıyla yıllık izin hakkı da doğuyor. Örneğin, 2016’nın eylül ayında işe başlanmışsanız, 2017’nin eylül ayında artık yıllık izin hakkını da elde etmiş oluyorsunuz. Yine geçen yıl yapılan değişiklikle, hafta tatili, dini ve milli bayramlar yıllık izin süresinde sayılmıyor. Yıllık ücretli izin süreleri ise çalışma süresine göre değişiyor. Çalışma süresi 1 yıldan 5 yıla kadar (5. yıl dahil) olanların izin süresi 14 gün. 5 yıldan fazla, 15 yıldan az çalışma süresi olanların izin süresi 20 gün. 15 yıl ve daha fazla çalışanlar 26 gün izin kullanabiliyor.

SORU-CEVAP

- Yeğenim doktor, kendisi Türk vatandaşı, 25 yıldır çalışma hayatı mevcut ancak tüm bu çalışma hayatı Suudi Arabistan’da hizmet ederek geçti. Suudi Arabistan yabancı vatandaşlara SGK yapmıyor, dolayısıyla yabancı vatandaşların emeklilik hakkı mevcut değil. Kendisi temelli Türkiye’ye yerleşecek. Geriye dönük toplu ödeme ile sigorta yapabilir mi? Can Peker

SGK’nın, uzun süreli sosyal güvenlik sözleşmesi imzaladığı bazı ülkelerde çalışanlar yurtdışı borçlanması ve sigortalılık süresini birleştirme hakkına sahip. Ancak Suudi Arabistan bu ülkelerden değil. Dolayısıyla geçmişe yönelik 25 yıllık borçlanma yapmak mümkün değil.

- Babam emekli sandığından emekli olmuştu, 38 yıl çalışmıştı ama emekli olduğu dönem ikramiyesi 30 yıl üzerinden hesaplanmıştı. Yeni çıkan imkan ile sanırım aradaki fark ikramiyesini geri alma durumu oluşmuş, emekli olan babam rahmetli oldu, onun tek varisi benim. Bunun için nereye, nasıl başvuru yapmam gerekli? Cem Şatana

30 yıl üzeri ikramiye imkanından varisler de yararlanabilecek. Bunun için Sosyal Güvenlik Kurumu’na dilekçe yazarak, başvuru yapmanız yeterli.

- 2008 1 Ocak günü emlak ofisinde işe başladım ve halen aynı ofiste çalışmaya devam ediyorum. Bunca zamandır sigortamı yapmadılar. Benim bu durumda ne yapmam lazım, yasal yollara başvurduğumda nasıl bir süreç olur? Nihal Soylu

9 yıldır kaçak çalışıyorsunuz ve çalıştığınız işyeri de sizi kaçak çalıştırıyor. Hem işyeri hem de siz suç işlemiş sayılıyorsunuz. Yapmanız gereken Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini aramak. İşyeri hem geçmişe yönelik prim borçlarınızı ödemek zorunda kalacak, cezası ile birlikte; hem de siz 9 yıllık sigortalı olmuş olacaksınız.

- Daha önce hiç bir yerde çalışmamış birisi, ilk kez kendi başına isteğe bağlı sigortalılığa başvurabilir mi? Şeyda Üstünkaya

Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayanlar, SGK’ya aylık prim ödeyerek, isteğe bağlı sigorta olabilirler. Bunun için SGK’dan İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesini doldurup, ikametgahınızın bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne başvurmanız yeterli.