Oyuncakları çöpe atmayı göze alın

Altı aydır İTP kontrolümüz devam ediyor. Hafta sonu Nehir’in kan tahlilleri yeniden yapıldı. Çocuk Hastalıkları ve Hematoloji uzmanı Prof. Dr. Cengiz Canpolat "Artık sizinle 6 ay sonra görüşelim" dedi. Hocayı bulmuşken, Çin’den gelen oyuncakların çocukları nasıl etkilediğini sordum. "Eğer çocuk yasaklanan oyuncaklarla oynamışsa, aile kan serumunda kurşun düzeyine baktırsın. Çünkü çocukta klinik bulgu vermeden kronik kurşun birikmesi olabilir" yorumunu yaptı. "Oyuncakları ne yapacağız?" dedim, "Gözünüzü kırpmadan çöpe atacaksınız" dedi.

Bu oyuncak meselesi insanı zor durumda bırakıyor. Tamam, bugüne kadar gidip sokakta satılan oyuncaklardan almadım ama bu işin hediye kısmını atlamamak gerekiyor. Sekiz yıl boyunca bakalım Nehir’in elinden kaç riskli oyuncak geçti? Eğer kızımı ikna edersem, ben de kurşun düzeyine baktırmayı düşünüyorum.

Kurşun, özellikle 5 yaşın altındaki çocuklar için çok daha tehlikeli, çünkü erişkinlerin aldıkları kurşunun ancak yüzde 10’u kana geçerken, bu oran çocuklarda yüzde 50... Kurşun, fiziksel ve zihinsel öğrenme problemi, zeka geriliği hatta kanser olarak etkisini gösterebiliyor. Çocuklarda kurşuna en duyarlı sistem, merkezi sinir sistemi... Böbreklerde ve bağışıklık sisteminde de hasara neden olabiliyor.

Birçok aile ellerindeki oyuncakları tahlil ettirmek için merkez arıyor. Yakında Hıfzıssıhha’da oyuncak analiz laboratuvarı kurulacak. Türkiye’ye gelen oyuncaklar piyasaya çıkmadan önce burada incelenecek. Ancak o zamana kadar ailelerin hassas davranıp kendi denetimlerini yapmaları gerekiyor.

Çoğu anne-baba, oyuncak konusunda yapılan haberler nedeniyle kafasının karıştığını söylüyor. Çin’den gelen oyuncakların hepsi çocuklar için tehlikeli mi? Boyalı oyuncaklardan çocuklara geçen kurşun nasıl zehirliyor? Pazar ya da işportadan hiç mi oyuncak alınmamalı? Çocuklarımız zehirlendi mi? Belki de tüm bilgileri özetlemek yararlı olacak.

Kural 1: Renkli oyuncaklar, çocuklar için tehlikeli olabilir. Sağlık Bakanlığı Kanser Daire Başkanı Murat Tuncer, çocuklara 3 yaşına kadar renkli oyuncak alınmamasını hatta ailelerin kendi oyuncaklarını yapmasını öneriyor. Bu öneri unutulmayacak. Avrupa Birliği Komisyonu, Çin malı oyuncakların potansiyel olarak ölüm tehlikesi saçtığını bildirdi. Bu uyarı dikkate alınacak.

Kural 2: Hıfzıssıhha’da oyuncak analiz laboratuvarı kurulana kadar, Uzakdoğu’dan gelen oyuncaklar alınmayacak. Özellikle boyalı olanlardan kaçınılacak.

Kural 3: Oyuncak alınıyorsa mutlaka standart ve kalite kontrolü aranacak. Kalite kontrolü olarak ambalaj üzerinde CE kısaltması aranacak.

Durum aslında hem vahim hem de değil... Vahim, çünkü bugüne kadar bir servet ödeyerek çocuklara zarar verecek oyuncakları kendi ellerimizle aldık. Vahim değil, çünkü Türk çocukları dünyanın oyuncağa en az para harcayan çocukları arasında yer alıyor. Bir Japon çocuğunun yıllık oyuncak harcamasını Türkiye’de 60 çocuk ancak yapabiliyor. Oyuncakla ilişkisi bizim çocuklardan daha az olanlar var. Çoğu Afrika ülkesinde bu sayı 300’e çıkıyor. Sevinelim mi, üzülelim mi yoksa Allah koruyor mu diyelim, ona siz karar verin.

Ama şu gerçeği unutmayalım. Dünyanın en büyük oyuncak firması olan ABD’li Mattel, son bir ay içinde üçüncü kez Çin yapımı ürünleri piyasadan topladı. Bu oyuncakların çocuklara verdiği zarar bu kadar bariz olmasa, bir firma milyarlarca dolar zararı göze alır mıydı? Mattel firmasına teşekkür etmeliyiz. En azından vicdanlılarmış.

Ailelere öneriler

Çocuğunuza aldığınız oyuncağın boyası dökülüyor ya da çok kısa zaman sonra çıkıyorsa, ortadan kaldırın ama oynasın diye başka çocuklara vermeyin.

Boya kalemi veya boya hamuru gibi malzemeleri çocuklar ağızlarına çok sık götürür. Buna engel olun.

Oyun malzemelerinin bulunduğu ortamı elektrikli süpürge yerine su ile temizleyin.

Kimyasal madde içeren kıyafetleri gözle ayırt etmek mümkün değildir. Ancak aşırı pullu, boncuklu ve düğmeli kıyafetlerin çocuklar için büyük tehlike olduğunu unutmayın ve bu tarz ürünleri kullanmayın.

Terlediğinde rengi değişiyor, yıkandığında soluyorsa, bu kıyafette kimyasal madde olabilir. Bunu bir daha çocuğa giydirmeyin.

Hangi oyuncaklar toplatıldı

Ekim 2006 ile Ağustos 2007 arasında satılan 675 bin Barbie aksesuvarı... Ancak toplatılanlar arasında Barbie bebekleri yer almıyor.

Fisher-Price markası altındaki 90 bin parça GeoTrax tren ürünü.

8 bin 900 adet "Big Big World" oyuncağı.

Küçük çocukların gözdesi Susam Sokağı’ndaki Minik Kuş.

Elmo karakterleri ile Nickelodeon’un Kaşif Dora’sı.

Pixar’ın ünlü çizgi filmi Cars (Arabalar) figürleri.

Mıknatısları yanlış monte edilen Batman Magna, Polly Pocket, One Piece.

Yaklaşık 1 milyon Doggie Day Care seti.

500 bine yakın Sarge jeep serisi.