Kafa karıştıran soruların yanıtları

Annelerin bilgi bombardımanına tutulduğu bir dönemde neyin doğru neyin yanlış olduğu konusunda kafanız karışıksa, bu yazı tam size göre...

er anne için bebeğini doğru beslemek çok önemli. Artık, zihinsel, fiziksel hatta ruhsal gelişim için beslenmenin en önemli yapı taşı olduğunu, yetişkinlik dönemini etkilediğini biliyoruz. Bu arada yoğun bilgi akışı karşısında annelerin kafası zaman zaman karışıyor. Özellikle beslenme ve beyin gelişimi konusunda hangi gıdalardan yararlanılması gerektiği konusunu merak eden annelere rehber olabilecek yanıtları bu yazıda bulabileceksiniz.

Soruları Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Egeria Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dalı Merkezi Direktörü Prof. Dr. Mete Akısü yanıtladı.

Prof. Dr. Akısü, çocuklarda bedensel gelişimin yanı sıra zeka gelişim sürecinin çok önemli olduğunu, bedenin kuvvetlenmesine katkıda bulunulduğu gibi beyine de katkıda bulunulması gerektiğini vurguladı. Zeka gelişiminin; algı, kavrama, yargı, sentez, konsantrasyon ve hafıza gibi pek çok bilişsel süreçleri içinde barındırdığına dikkat çeken Profesör Akısü, bebeğin daha anne karnında iken annenin kötü beslenme koşullarından olumsuz etkileneceğini belirterek şu uyarılarda bulundu:

"Hamilelik döneminde anne adaylarının dikkat etmeleri gereken konu tükettikleri cıva maddesidir. Bazı balıklarda, kalamar ve midyede bulunan cıva, beyin gelişimi için zararlıdır.

Cıvaya karşı gebeler cıva içermediğine inanılan organik ve temiz besinlere yönelmelidir. Zeka gelişimi ile beslenme arasındaki ilişkide en önemli besin anne sütüdür. Anne sütü ile beslenen çocuklarda konuşma problemlerinin daha az izlendiği ve zeka puanlarının (IQ) daha yüksek olduğu araştırmalarda ortaya konmuştur. 2 yaşından sonra çocukların IQ puanları mama ile beslenenlerden 8 puan daha yüksek bulunmuştur. Ancak yapılan araştırmalarda, zeka seviyesinin yüksek olmasında anne sütünün tek başına etken olmadığı, aile, sosyal çevre gibi çevresel etkenler ile genetik faktörlerin de rol oynadığı tespit edilmiştir."

Ceviz, badem yemeli

Prof. Akısü, çocuklarının beyin gelişimi için neler yapmaları gerektiğini merak eden anne adayları ve annelere şunları söylüyor:

"Beynin büyüme ve gelişmesini artıran, zeka gelişimi üzerine olumlu etkisi olan besin öğeleri arasında Omega-3 yağ asitleri, kolin, demir, çinko, iyot, folik asit ve antioksidan maddeler yer alır. Omega-3, beyin ve gözün retina gelişiminde çok önemli görev alır. Balık yağı olarak da bilinen bu yağ asidi ne yazık ki ülkemiz balıklarında yok denecek kadar azdır. Özellikle soğuk deniz balıkları somon, ton, Norveç uskumrusu ve morina Omega-3’den çok zengindir. Düzenli olarak Omega-3 açısından zengin besinler tüketenlerde beyin yaşlanması yavaşlar. Özellikle hamileliğin son 3 ayında ve emzirme döneminde balık yağı alınması IQ puanını etkiler. Bu nedenle hamilelerin ve emziren annelerin balık yağı tüketmesi ve ayrıca bebeğe 6 aylıktan itibaren balık yağı içirmesi zeka gelişimi açısından tavsiye edilmektedir. Balık yağı dışında ceviz, badem, kenevir ve yağı, soya yağı Omega-3 açısından zengindir."

Prof. Akısü’den demir, kolin, çinko, iyot gibi antioksidan maddelerin ne işe yaradığını da öğrendim. Bir çeşit B vitamini olan kolin çocukların beyin gelişimi açısından oldukça önemli bir besin öğesi. Kolin, beyindeki hafıza hücrelerinde bulunuyor ve hücreler ne kadar çok kolin içerirse hafıza o denli iyi oluyor. Kolinden çok zengin olan yumurta sarısı bebeklere 6-7’nci aydan itibaren her gün bir adet verilmeli.

Beyine yoğun oksijen taşıyan hemoglobinin temel öğesi olan ağır demir eksikliğinde zeka puanında azalma, davranış bozuklukları, büyüme geriliği, uyku bozuklukları, katılma nöbetleri görülebiliyor. Hamilelik sırasında alınan demirin mutlaka emzirme süresince de alınması şart. Sadece anne sütü alan bebekte, anne sütündeki demirin çok özellikli olması nedeniyle demir eksikliği anemisi ortaya çıkmıyor. Anne sütü dışındaki en önemli demir kaynağı kırmızı et (kıyma), yumurta sarısı ve üzüm pekmezi. Sanılanın aksine ıspanaktaki demirinin hiçbir yararı yok.

Antioksidanlar önemli

Çinko, proteinlerin enerjiye dönüştürülmesi için ve özellikle zihinsel gelişimde önemli yere sahip. Deniz ürünleri, et, karaciğer, fındık, ay çekirdeği, süt ve yumurtada bulunuyor. Yaşamın 6’ncı ayından itibaren bebeklere verilmeli. İyot ise vücut tarafından çok az ihtiyaç duyulan ama yetersizliğinde büyüme ve gelişmeyi, beynin normal çalışmasını negatif etkileyen bir mineral. Tiroid hormonlarının temel elementi olan iyot eksiklği, çocuklarda zeka geriliğinin nedenlerinden biri olarak görülüyor. Bu nedenle bebeklere 7. aydan itibaren haftada en az 1 kez deniz (tuzlu su) balığı verilmesi, 1 yaşından itibaren iyotlu tuza başlanması öneriliyor. Tuz, yemek piştikten sonra ilave edilmeli yoksa pişen yemeğin buharı ile kayboluyor. Beyin, özellikle kan akımının ve demir miktarının fazla olması nedeniyle oksidatif zedelenmeye yatkın. Riskin daha fazla olduğu bebeklerde bu zedelenmeyi önlemek için antioksidan besinler çok önemli. Anne sütünde doğal olarak antioksidanlar bulunduğu için bebeklerin anne sütüyle beslenmeleri beyni zararlı öğelere karşı koruyor. Antioksidan maddelerin en önemlileri, A, C, E vitaminleri ile Selenyum sayılabilir.

Bebeklerinizi büyütürken "Gelecek için beslenmek" sloganını aklınızdan çıkarmazsanız hem kendi sağlığınızı hem de çocuğunuzun sağlığını korumuş olursunuz.