Siyasi çözüm cephesinde neler oluyor

Suriye’de Esad rejiminin giderek güç kaybettiğini gören İran ve Rusya, hem Esad’a onurlu bir çıkış sağlayacak hem de muhalifleri ve onların destekçilerini ikna edecek bir siyasi çözüm planı geliştirmek için nabız yokluyor.

Rusya ve İran bu girişimlerinde ne kadar ciddi? Suriye’de gruplara taraf olan Suudi Arabistan, Katar, Türkiye, ABD gibi ülkeleri tatmin eder mi bilinmez ama...

Görüşme trafiği ve temaslar ilgi çekici.

*

İRAN’ın BM Güvenlik Konseyi daimi üyeleri ve Almanya’dan oluşan P5+1 diye anılan grupla temmuz ortasında anlaşmasının ardından Suriye ile ilgili trafikte bir ivme yaşanmaya başladı.

- Haftanın ilginç haberlerinden biri İran Devrim Muhafızları’nın Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin 24 Temmuz’da uluslararası yasağı olmasına rağmen Moskova’ya gidip Rusya Devlet Başkanı Putin ile görüştüğü yolundaydı.

Süleymani, İran’ın Ortadoğu politikalarının şekillenmesi açısından önemli bir isim.

Irak’ta IŞİD ile savaşıp bizzat kuzeydeki Kürt yönetiminin savunmasında rol almıştı.

Rusya’nın Batı’nın IŞİD ile mücadelesini yeterli bulmadığı, rejim ordusu, Kürtler ve bölge ülkeleri arasında IŞİD’e karşı bir ittifak oluşturulması gerektiğini savunduğu bir döneme gelmesi açısından ziyaret dikkat çekici.

Reuters Ajansı da iki Amerikalı yetkilinin bu ziyaretin gerçekleştiğini teyit ettiğini bildirdi.

- 5 Ağustos’ta ise bu kez Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim Tahran’ı ziyaret etti.

İran Cumhurbaşkanı Ruhani tarafından kabul edilen Muallim, orada Rusya Dışişleri Bakanı Yardımcısı Bogdanov ile de görüştü.

- Aynı günün akşamı Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ruhani ile görüşme yaptı.Türkiye’nin IŞİD ve PKK’ya operasyonlarıyla ilgili bilgi vermek için aramıştı.

Ruhani ise muhatabını “bölgede terörizmi yok etmek için ortak bir plan hazırlamaya ve bir çözüm bulmaya” davet etti.

- Ve perşembe günü Suriye Dışişleri Bakanı, bu kez Umman’daydı. Dört yıl sonra Suriyeli üst düzey bir yetkilinin Körfez ülkelerinden birine yaptığı ilk ziyaretti bu.

Esad’a yakın basın, Umman hükümetinin Suriye, İran ve Suudi Arabistan dışişleri bakanlarını bir araya getirecek bir buluşmanın arabuluculuğunu yapacağını iddia ediyordu.

- Umman önemli bir ülke. Çünkü bizzat Umman Sultanı Kabus, ABD ve İran ile gizli nükleer pazarlıkların başlamasına aracı olan kişiydi.

- Bu arada hafta içinde ABD Dışişleri Bakanı Kerry de Rusya ve Suudi Arabistanlı mevkidaşı ile Doha’da bir araya geldi.

- Bu hafta da önemli ziyaretler var. Suudi Dışişleri Bakanı Moskova’ya gidecek. İran Dışişleri Bakanı Ankara’ya gelecek.

*

PEKİ bir yandan IŞİD’e karşı ortak bir cephe oluşturulmasını isteyen Tahran, Suriye’de nasıl bir çözüm planı öngörüyor?

Şii eksenini başı olan İran, Suriye’de yıllarca Esad rejimi ve işbirlikçisi Hizbullah’ı destekledi. Şimdi ise Esad’ın diğer hamisi Rusya’nın da desteğini alarak dört maddeli bir plan ortaya koyuyor.

1- Ateşkes.

2- Ulusal birlik hükümeti.

3- Suriye’deki tüm etnik ve mezhebi kesimlerin haklarını garanti edecek bir anayasa reformu.

4- Uluslararası gözlemcilerin gözetiminde seçimlerin yapılması.

Ancak Esad’ın bu süreçte nasıl bir rol alacağı tartışmaların kilit noktası.

Çünkü Türkiye, Esad’lı bir Suriye’yi kabul etmiyor.

Keza ABD de. ABD Başkanı Obama da şu tespiti yaptı.

“Rusya ve İran, sanırım gidişatın Esad için iyi olmadığını farketti” diyerek Suriye’de siyasi çözüm için az bir ilerlemenin yaşandını söyledi.

Türkiye’ye gelince. Dışişleri Sözcüsü Tanju Bilgiç’e cuma günkü basın toplantısında sordular.

‘Hafta içi Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun Malezya’da Rus mevkidaşı Lavrov ile görüşmesinde Rusya’nın Suriye konusunda çözüm planı gündeme geldi mi’ dediler.

Sözcü ise “DAEŞ’e karşı uluslararası camianın yürüttüğü kolektif bir mücadele devam ediyor. Türkiye de bu koalisyonun parçası olarak katkı sağlıyor. Gündemimizde DAEŞ’le mücadeleye yönelik başka bir yöntem ya da plan yok.”

*

SURİYE’deki iç savaş dünyayı beş yıl öncekinden çok daha farklı bir yere getirdi.

Esad’ın muhaliflere baskısıyla başlayan, kanlı katliamlarla devam eden süreç IŞİD gibi bir terör örgütüne zemin açtığı gibi, Irak’ta ve Suriye’de fiili bölünmeleri beraberinde getirdi.

Anlaşılan Suriye’de gelinen nokta, vekalet savaşının taraflarını pozisyonlarını gözden geçirmeye zorluyor.

Bugünden yarına Suriye’de elbette bir çözüm beklemek hayalcilik olur.

Ancak İran ve Rusya’nın çözüm için bir zemin arayışına girmesi az da olsa umut verici.

Ve bu girişimlere şans tanınmalı.