Sisi’yi getiren ortak çıkarlar

Müslüman Kardeşler destekli Muhammed Mursi iktidarını deviren 2013 darbesi sonrası bozulan ilişkiler 2022 yılında Katar’daki Dünya Kupası’nda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Sisi’nin el sıkışmasıyla normalleşme yoluna girmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın nisan ayındaki Kahire ve Sisi’nin önceki günkü ziyareti iki ülkenin görüş ayrılıklarını azaltarak ortak çıkarlarda buluşma niyetini ortaya koyuyor.

GÖRÜŞ AYRILIKLARI

İKİ ülke en dikkat çekici görüş ayrılıklarından birini Libya’da yaşamıştı. Türkiye, Birleşmiş Milletler’in tanıdığı Trablus hükümetine destek verirken, Mısır, General Halife Hafter’in güdümünde olan Bingazi yönetiminden yana tavır almıştı. Ankara, 2019 yılında Trablus yönetimi ile deniz yetki anlaşması yaparken, Mısır, bir yıl sonra Ankara’nın kriz yaşadığı Yunanistan ile deniz yetki anlaşmasına gitmişti. Yine Katar’a İran ile yakınlaşmasından ötürü Arap ülkeleri abluka uygularken Türkiye’nin aksine Kahire de yaptırıma destek vermişti.

İŞBİRLİĞİ NİYETİ

DOĞU Akdeniz’in paylaşımı konusunda bölge ülkeleri nihai bir uzlaşmaya varamamışken İsrail’in Gazze Şeridi’nde Hamas’a açtığı, ancak sivilleri vuran savaş bölgedeki stresi daha da arttırmış durumda.

Gazze’ye komşu Mısır krizi en yakından hisseden ülkelerin başında gelirken bir yandan Libya’da süren siyasi belirsizlik öte yandan komşu Sudan’daki iç savaş, Etiyopya ile yaşanan baraj krizi Abdülfettah es Sisi hükümetini de bölgesel zorluklarla karşı karşıya bırakıyor.

Ankara’daki görüşme sonrası iki lider de başta Gazze olmak üzere bölgesel sorunlara ortak çözüm için birlikte çalışma niyetlerini beyan ettiler, ayrıca Doğu Akdeniz, Suriye, Libya, Sudan ve Afrika Boynuzu’ndaki meselelerle ilgili görüş alışverişinde bulunduklarını söylediler.

TÜRKİYE’NİN ARTAN ETKİSİ

SİSİ yönetimi ile yakınlaşma sadece Doğu Akdeniz’de yeni dengelerin oluşturulması değil, aynı zamanda Libya, Sudan’ın yanı sıra Etiyopya-Somali krizlerinin çözümü için yeni imkânlar gündeme getirebilir.

Malûm Türkiye’nin bir süredir Afrika’da artan etkisi gündeme geliyor. Geçen hafta İngiliz Financial Times gazetesi, Türkiye’nin Afrika’daki büyükelçilik sayısını 2003’ten bu yana dörde katlayarak 44’e çıkardığını, havayoluyla onlarca Afrika kentini İstanbul’a bağladığını, ayrıca savunma sanayinde de önemli bir ortak olduğunu yazmıştı. Yurtdışında en büyük askeri üssünü Somali’de kuran Türkiye, ağustos ayında Etiyopya ile Somali arasında yaşanan Somaliland krizinin çözülmesi için arabulucu olmuştu.

ÇÖZÜM ÜRETİLEBİLİR

AFRİKA Boynuzu diye anılan bölgede denize kıyısı olmayan Etiyopya’nın Somali’den tek taraflı ayrılık ilan eden Somaliland ile Kızıldeniz’e çıkış anlaşması imzalaması Somali ile gerilimi arttırmıştı. Etiyopya’nın liman hakkına karşılık Somaliland’in bağımsızlığını tanıma olasılığı Somali ile tansiyonu yükseltirken taraflar geçen ay Türkiye’ye gelerek krizi ele almışlardı.

Bu aynı zamanda Nil Nehri üzerine baraj inşası yüzünden Etiyopya ile gerilim yaşayan Mısır’ı da ilgilendiren bir konu. Sisi-Erdoğan görüşmesi sonrasında yapılan açıklamalarda Sisi, ‘Somali’nin de toprak birliği ve karşı karşıya kaldığı meydan okumalara karşı güvenliğinin tesisinin öneminin altını çizdik’ dedi. Sisi, ayrıca Türkiye ve Suriye arasındaki yakınlaşmayı memnuniyetle karşıladıklarını da söyledi.

YENİ SAYFA AÇMAK

ANKARA’da düzenlenen Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantısı sonrasında sanayi, enerji, eğitim, iklim, sağlık dahil 17 konuda mutabakat zaptı imzalandı. 5 yılda Mısır ile ticaret hacmini 15 milyar dolara çıkarma hedefi açıklanırken Erdoğan, “Mısır ile doğalgaz ve nükleer enerji alanındaki işbirliğimizi geliştirmek istiyoruz” dedi. Bloomberg’e göre Türkiye, Avrupa’ya doğalgaz tedariki için merkez olma planının parçası olarak Mısır’dan sıvılaştırılmış doğalgaz almak istiyor.

Her halükârda Ortadoğu’nun iki büyük aktörü, Mısır ile Türkiye’nin yakınlaşması hem bölgesel hem de küresel potansiyeli itibariyle önemli ve birçok başkentin takibe aldığı kritik bir hamle olarak öne çıkıyor.