Federal Suriye mi

Rusya’nın Suriye’den çekilme kararı ve Suriyeli Kürtlerin federasyon ilanı bu gelişmeler arasında.

*

ŞİMDİ 30 Eylül’de sürpriz bir şekilde Suriye’de Beşar Esad’ın yardımına gelen Putin yönetiminin, yine beklenmedik bir anda neden bölgeden çekildiği soru işaretlerine yol açıyor.

Rusya, her şeyden önce sahadaki yapıyı Esad lehine döndürmeyi başardı.

Savaş öncesindeki Tartus limanında bir üssü bulunan Rusya savaş sayesinde Lazkiye hava üssüne de savaş makinalarını yığma fırsatı buldu.

Ukrayna krizi yüzünden yaptırım ve izolasyona maruz kalan Putin yönetimi, aynı zamanda Ortadoğu’nun önemli aktörlerinden biri olduğunu ve muhatap alınması gerektiğini ortaya koydu.

NİYE ŞİMDİ ÇEKİLİYOR

ÖTE yandan Rusya’nınki toptan bir çekilme değil.

Moskova, her ne kadar IŞİD’den çok muhalifleri hedef alsa da ‘terör gruplarına’ yönelik kampanyasını sürdürecek miktarda bir gücü bölgede tutacak.

Türkiye ile yaşanan uçak krizinin ardından kurulan S-400 füze savunma sistemi de kalmaya devam edecek.

Söylenen şu ki, Putin, Esad’a ‘daha fazla senin askerin olamayız’ mesajı vererek ‘gerisini sen çözeceksin’ diyerek masada müzakereye zorluyor.

Çünkü, Sovyetlerin Afganistan’da olduğu gibi Rusya’nın da Suriye’de bataklığa saplanmasını istemiyor.

Ayrıca petrol fiyatlarının dibe vurduğu bir dönemde operasyon için günde 3 milyon dolar harcayan Putin, seçim yılı öncesinde kendi içine dönmeyi hedefliyor.

Sonuçta tüm bu hamle ‘sürprizlerle’ dünya şaşırtmayı bir politika haline getirmiş olan Putin yönetiminin taktik bir tercihi de olabilir.

*

Peki Rusya’nın savaşa girmesi sahayı nasıl değiştirdi?

Esad, Halep’teki muhalifleri kuşatma altına aldı, kuzeyde muhaliflerin elindeki İdlib’e yürüdü, altı ayda 400 kasabayı muhalifler ya da IŞİD’den geri aldı.

Rusya’nın bombardımanı, Türkiye, Suudi Arabistan gibi ülkeler tarafından desteklenen muhalifler için tam bir darbe oldu denebilir.

Suriyeli Kürtler ise hem Rusya’nın hem de ABD’nin desteğiyle tuttukları toprakları genişletme imkanı buldu.

Özetle ülkedeki bölünmüşlükler, harita üzerindeki etnik ve mezhepsel fay hatları daha bir belirginleşti.

SURİYE BÖLÜNÜR MÜ

ANCAK Rusya’nın sahaya müdahale etmesi aynı zamanda tarafları ateşkese ve Cenevre’de masaya oturmaya da teşvik edici bir unsur oldu.

Rusya, Suriyeli Kürtlerin de İsviçre’de BM nezdinde yapılan görüşmelere davet edilmesi için son ana kadar bastırdı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, “Eğer Kürtleri, Suriye’nin geleceğiyle ilgili görüşmelerden ‘atarsanız’, onlardan nasıl bu ülkenin parçası olmalarını bekleyebilirsiniz” dedi.

Ancak Türkiye’yi rahatsız etmemek için terör örgütü PKK ile bağlantılı Suriyeli Kürtlerin PYD’si ve diğer gruplar Cenevre’ye davet edilmedi.

*

Esad rejiminin temsilcileri ve muhalifler Cenevre’de dolaylı görüşmelere başlarken Suriyeli Kürtlerin de önceki gün Rimelan’da bir konferansta Suriye’de federasyon ilanını tartışmaya başladığı haberleri geldi.

Suriye Kürtleri Moskova Temsilcisi Rodi Osman, Rusya’nın resmi RIA ajansına yaptığı açıklamada, “Cenevre’de görüşmeler başladı.

Suriye’nin önemli bir parçası olan biz Kürtler masaya davet edilmedik.

Gelişmeler karşısında Kürtler denetimindeki üç kantonun birleşerek Suriye’nin kuzeyinde federal bölge ilan etmesi dışında seçenek kalmıyor” dedi.

New York Times Gazetesi’ne konuşan PYD sözcülerinden İbrahim İbrahim ise “Federalizm, Suriye’nin birliğini koruyacak” açıklamasını yaptı.

Federal yapılanma Suriye’yi birlikte tutar mı, yoksa parçalanmayı hızlandırır mı onu zaman gösterecek.

Ancak bölgedeki siyasi dengeleri etkileyecektir.

*

BİR yanda da Rimelan’daki federasyon girişimi, Suriye, Türkiye ve ABD’den benzer tonda açıklamaların gelmesine yol açtı.

Şam rejiminin Cenevre’deki temsilcisi “Suriyelileri bölecek girişimlere oynamak başarısızlıkla sonuçlanacaktır” dedi.

Ankara, “meşru olmaz” diye karşı çıktı.

ABD Dışişleri Sözcü Yardımcısı Mark Toner, Suriye’de yarı özerk ya da özerk bir yapıyı desteklemediklerini açıkladı.

Toner, “Suriyeliler, federal bölgelere bölünmek isterse” diye sorulması üzerine de “Bu, Suriyelilerin kendilerinin vereceği bir karardır” yanıtını verdi.

Federal bir Suriye’yi ise topyekûn reddetmedi.

Suriyeli muhalifler ise federal bir yapıya sıcak bakmıyor.

Muhalif liderlerden Riad Hicab, “Yerel yönetimlerin daha fazla yetkisinin olduğu adem-i merkeziyetçi bir yapıyı destekliyoruz, ama bu federalizm değil. Federalizm bütün ülkeyi böler” görüşünde.

Iraklı Kürtlerden sonra Suriyeli Kürtlerin de fiili bir otonom yapıya kavuşması, Türkiye’yi olduğu gibi İran’ı da rahatsız etme potansiyeline sahip.

Ancak anlaşılan o ki, Suriye’de senaryolar çoktan federal sistem için yazılmaya başladı bile...