Dağlık Karabağ’da baskı artabilir

Ermenistan’ın temmuz ayında Azerbaycan’ın stratejik enerji hatlarının ve yolların geçtiği bir bölgede yer alan Tovuz’a saldırması, ağustos ayı sonlarında da Dağlık Karabağ hattında provokatif eylemlerini sürdürmesi üzerine Azerbaycan’dan ummadığı bir yanıt görmeye başladı.

NEDİR BU SORUN

DAĞLIK Karabağ, uluslararası hukuka göre Azerbaycan yönetimine bağlı özerk bir yönetim. 1992’de tek taraflı bağımsızlık ilan eden Dağlık Karabağ’da Ermenilerin kurduğu sözde ‘cumhuriyet’ Erivan dahil hiçbir ülke tarafından tanınmıyor. Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ civarındaki 7 ilçesi de işgal altında bulunuyor.

Bakü, 28 yıldır bu kendi toprağı olan bölgeleri geri almak için diplomatik bir mücadele veriyor. Ancak Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü (AGİT) çerçevesinde kurulmuş Minsk grubunun yaptığı görüşmelerde şimdiye kadar herhangi bir ilerleme sağlanamadığı gibi son dönemde Erivan’ın provokasyonları da arttı.

KİM NE İSTİYOR

AZERBAYCAN işgal altındaki Ağdam, Cebrail, Fuzuli, Kelbecer, Kubatlı, Laçin ve Zengilen reyonlarında işgalin sona erdirilmesini istiyor, Dağlık Karabağ için de Bakü’ye bağlı özerk bir yapı öngörüyor.

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise “Karabağ ezelden Ermeni toprağı. Teslim edilmesi söz konusu olamaz” diye diretiyor. Silahlı çatışmaya dönüşen gerilimi bir anlamda bu diplomatik tıkanıklık da tetiklemiş durumda.

DÜNYA NASIL GÖRÜYOR

ERİVAN yönetimi, Azerbaycan ile birlikte Türkiye’yi de suçlayıcı açıklamalar yaparak Ankara’ya karşı uluslararası bir kamuoyu yaratma peşinde. Fransa dışında pek bir destek bulabilmiş değil. ABD, Başkan Donald Trump’ın koronaya yakalanması ve 3 Kasım’daki seçimlere kilitlenmiş durumda. Avrupa Birliği diplomatik kartı öne çıkarıyor.

RUSYA’NIN TAVRI NASIL

ERMENİSTAN Başbakanı Nikol Paşinyan’ın umudu, Erivan’a 120 km uzaklıktaki Gümrü’de askeri üssü bulunan Rusya’yı devreye sokabilmek. Ancak Paşinyan, Moskova’dan umduğu desteği şimdilik bulamıyor.

 Hatta önceki gün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, iki ülkenin de Kollektif Güvenlik Antlaşması Örgütü üyesi olduğunu, karşılıklı sorumlulukları bulunduğunu kabul edip “Ancak maalesef o çatışmalar Ermenistan toprağında olmuyor” diyerek Erivan’da soğuk duş etkisi yarattı.

NEREYE KADAR DESTEK

RUSYA’nın bu yaklaşımı, sahadaki gerçekliğin ‘şimdilik’ Moskova’nın çıkarlarıyla uyuştuğuna işaret ediyor. Moskova’nın iktidara geldikten sonra Batıcı bir tutum benimseyen Paşinyan ile kimyasının uyuştuğunu söylemek pek mümkün değil.

Dağlık Karabağ çatışmalarının uzaması, Azerbaycan’ın toprak almayı sürdürmesi Paşinyan’ın üzerinde baskıyı arttıracağı gibi, Erivan’da iktidar değişikliğini bile gündeme getirebilir. Rusya’nın şu haliyle bekle-gör politikası izlediğini ve gerektiğinde devreye gireceğini öngörmek de mümkün.

ATEŞKES SAĞLANIR MI

ÖTE yandan Minsk grubu çerçevesinde arabuluculuk görüşmeleri de başlamış durumda. Dün Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Cenevre’de ABD, Fransız ve Rus temsilcilerle bir araya geldi. Ermeni bakan ise görüşmelere gitmedi. Buna karşılık Ermeni Dışişleri Bakanı’nın pazartesi günü Moskova’da Rus ve Fransız meslektaşlarıyla görüşmede bulunması bekleniyor. Dolayısıyla önümüzdeki günlerde ateşkes ve müzakerelere dönülmesi yolunda baskı artabilir.

Ancak bu konuda ilerleme sağlanıp sağlanmayacağı bir anlamda Bakü’nün işgal altındaki topraklarının boşaltılması konusunda kendisine takvim sunulması ve Türkiye’nin de müzakerelere dahil edilmesi taleplerinin ne kadar karşılanacağıyla bağlantılı olacaktır. Çünkü halihazırda askeri ve jeopolitik olarak eli güçlü olan Azerbaycan’dır.