Can çıkar da ‘Hulk’ çıkmaz mı?

Hikâyeye göre Hulk, “normalde” bilim insanı olan Bruce Banner’dır. Ama nükleer bir silah deneyinin yol açtığı, tuhaf bir dönüşüm geçirir. Artık çok kızdığında makul düşünemeyen, karşısına çıkan ne varsa ezip geçen, yeşil bir dev haline dönüşmektedir. Öyle ki iradesi, tümüyle alt benliğinin, yani nefsinin kontrolüne geçer, herkesi varlığına tehdit olarak görür... Neyse ki aynı bedendeki “akıllı” Banner ile “hiddetli” Hulk, zamanla zaaflarını kontrol edip sahip oldukları gücü insanlığın faydası için kullanmayı başarırlar. Böylelikle yeşil dev Hulk, dünyayı kurtaran bir süper kahramana dönüşür.

ÇOK FARKLI BİR ‘HULK’

Benim asıl bahsetmek istediğim ise çok farklı bir “hulk”. Şöyle ki... Bu “hulk”, sadece sinirlerine hâkim olunca insanların gözünde devleşir. Zorluklara sabır ve sükûnetle göğüs gerebilir. Bu “hulk” nefsine tabi olduğunda güçten düşer... Ama sakinleşip yumuşadıkça güçlenir, yüzü parıldar...

*

Arapça kökenli bir kelime olan “hulk”, “huy, insanın doğuştan gelen davranış özellikleri” demek. “Hulk” aynı zamanda “ahlak” kelimesinin de kökeni. Yani ahlakın temelinde sahip olduğumuz huylar var. Elbette bizdeki “hulk”, olumsuz yanlar taşıyabilir (öfke, dedikodu merakı, sabırsızlık vb.). Hatta kötü huylar bizi kırıcı, yıkıcı, çevresine zararlı bir “dev” haline getirebilir. Ancak aynı “hulk”, sabırla ve sevgiyle üzerine düşüldüğünde “güzel ahlaka” dönüşür (tevazu, merhamet, çıkarsız dostluk vb.). Resulullah, “Din, güzel ahlaktır” diyerek tarif etmiş. Bu yönüyle din, kötü huylarımızı iyi huylarla (hüsn-i hulk) değiştirme sanatıdır.

İNSANLIĞI KURTARMAK İÇİN

“Hulk”, işlenip geliştirilmeye muhtaç bir cevher gibi. Onu sert ve keskin bir kaya parçasından kıymetli bir mücevhere dönüştürmekse bizim elimizde. Biz kötü huylardan kaçınıp güzel huylarda ısrar ettikçe “iyilik” zamanla davranışlarımızın doğal parçası (meleke) olur. Böylece sıkıntılara kolay kolay yenilmeyen, manen “süper güçlü” ve çevresine faydalı bir şahsiyete dönüşebiliriz.

*

Malum...

Süper kahramanlar dünyayı, insanlığı kurtarır. Bizler süper kahraman olmasak da gelin, dünyayı kurtarmaya kendi insanlığımızdan başlayalım. Ne de olsa “Kim bir can kurtarırsa bütün insanların hayatını kurtarmış gibi olur (Maide, 32).”

HULK-I HASEN

“Gelsin şefaat isteyen/Bulsun safâ, ânı (onu) seven/Ol sâhib-i hulk-ı hasen”. Aziz Mahmud Hüdayi’nin (ö.1628) şiirinde “hulk-ı hasen”, yani güzel huy, güzel ahlak sahibi dediği kişi, elbette Hz. Muhammed Mustafa’dır. Süleyman Çelebi (ö.1422) ise şöyle der: “Hulku ânın (onun), cümle Kuran hulku idi”. İslam edebiyatında Hz. Peygamber’i güzel ahlakın ideal örneği olarak anlatanlar, Kuran’dan ilham almıştır: “Doğrusu sen yüce bir ahlak (hulukın azim) üzeresin (Kalem, 4)”. Bir hadiste, “En iyi kimse, huyu en güzel olandır” diyen Resulullah, insanların kalbini asıl kazanacak olanın affedicilik, yardımseverlik ve yumuşak davranışlar olduğunu vurgulamıştır: “Mallarınızla herkesi memnun edemezsiniz. [İnsanları] Güler yüz ve tatlı dil ile güzel ahlakla memnun etmeye çalışınız.”

40 YIL BİLE GEÇSE...

Atalarımız, kötü huyları değiştirmenin zorluğuna dair pek çok söz bırakmışlar bize: “Arlı arından, huylu huyundan vazgeçmez.”, “Can çıkmadan huy çıkmaz”... Öte yandan tüm zorluğuna rağmen iyi yönde değişimin, yani “huyunu suyunu değiştirmenin” mümkün olduğunu da haber vermişler. “Bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu” demiş; iyi huylu insanlarla birlikte olmanın olumlu etkisini anlatmışlar: “Kır atın yanında duran ya huyundan [alır] ya suyundan”. Ayrıca “Güzele kırk günde doyulur, iyi huyluya kırk yılda doyulmaz” diyerek iyi huyluluğu kalıcı üstünlük görmüşler.

*

İslam düşünürleri de kötü huylarını değiştirmenin pekala mümkün olduğunu dile getirmişlerdir. Örneğin Adudüddin el-İci’ye (ö.1355) göre bunun yolu, erdemli olma gayreti ve bilgelik (hikmet) arayışından geçer. Hayatta aşırılıklardan -eksiklikten ve fazlalıktan- kaçınıp dengeyi bulanlar, iyi yönde değişmeyi başarırlar. Hatta bu değişim, zamanla insanın beden sağlığına dahi yansır. “Değişme peşinde ol”, “Kem gözün ilacı, iyi gözdür” diyen Mevlânâ’nın ifadesiyle “Kişinin kötü mizacı değişirse yüzünden çirkinlik gider de ışık gibi parlar.”