Bir Yemin Ettim ki…

İlk yüksek sesli itiraz, 2006 yılının Kasım ayında başladı. Muhafazakâr yazar Dennis Prager, Minnesota’dan ABD Kongresi’ne seçilen Keith Ellison’ın yemin töreniyle ilgili kararını sert biçimde eleştiriyordu. Prager’a göre “bir Kongre üyesinin nasıl yemin edeceğine Keith Ellison değil, Amerika karar vermeliydi”. Bir süre sonra Kongre’deki Virginia eyaleti temsilcisi Virgil Goode de bu sert eleştirilere katıldı. Peki ama törenin yapılmasına daha birkaç ay varken Ellison’un göreve başlama yemini neden böylesine bir tepkiyle karşılaşıyordu?

ELLISON VE TARTIŞILAN YEMİN

Keith Ellison beş çocuklu Katolik bir ailenin üçüncü oğlu olarak 1963 yılında Detroit’te dünyaya gelmişti. Ancak 19 yaşındayken Müslüman olmaya karar verdi. Yıllar sonra siyasete atıldı. 2002’de Minnesota Eyalet Meclisi’ne, 2006’da ise %56’lık oy oranıyla aynı eyaletten ABD Temsilciler Meclisi’ne seçildi. Söz konusu tartışma Ellison’un Kongre’deki görevine başlamadan önce edeceği yeminle ilgiliydi. Ellison ABD tarihinin ilk Müslüman Kongre üyesi olacaktı. Onun tercihi –pek çok kişinin tahmin edebileceği üzere- Kur’an’a el basarak yemin etmekti. Oysa Prager’a göre ABD, İncil’deki değerler üzerine inşa edilmişti ve Ellison’a Kur’an üzerine yemin etme izni verilmemeliydi. İşin ilginci dindar bir Yahudi olan Prager, eğer böyle bir göreve seçilse İncil’e el basarak yemin edeceğini belirtiyordu; çünkü İncil “Eski Ahit” adıyla zaten Tevrat’ı da içeriyordu. Cumhuriyetçi Virgil Goode ise Kur’an üzerine yemin edilecek olması nedeniyle “Amerikalıları uyanmaya çağırıyor”, “eğer böyle giderse daha fazla Müslüman’ın seçileceği” uyarısını yapıyordu!

HUKUKUN GEREĞİ Mİ, GELENEK Mİ?

Aslında Ellison’un Kur’an üzerine yemin ederek göreve başlayacak olmasına itiraz etmenin bir hukuki dayanağı yoktu. Çünkü aslında İncil üzerine yemin, anayasaya bağlılık yeminin bir şartı değil sadece ritüeliydi. ABD’nin ilk başkanı Washington, 30 Nisan 1789’da göreve başlarken İncil üzerine yemin etmişti. Bu gelenek günümüze kadar sürdüyse de istisnalar olmuştur. 6. Başkan John Quincy Adams (1825) ve 14. Başkan Franklin Pierce (1853) hukuk kitabı üzerine yemin ederken “İncil’e el basmayan” bir diğer Başkan, Theodore Roosevelt (1901) idi. Tabii bir de Johnson’ın yemin töreni vardı… Johnson, Kennedy’nin öldürülmesi sonucunda başkanlık uçağı Air Force 1’da yemin ederek göreve başlamak durumunda kalmış, İncil yerine uçaktaki bir Katolik dua kitabına el basmıştı. Özetle, ABD’de başkanların, kongre üyelerinin ve kamu görevlilerinin yeminlerinde kullandıkları kitaplar, hukuki bir nedene değil geleneklere dayanıyordu. Bu doğrultuda Keith Ellison -tüm tepkilere karşın- Kur’an üzerine el basarak yemin etmekte kararlıydı. Şimdi geriye tek bir konu kalmıştı: Yemin töreninde Kur’an’ın hangi baskısı kullanılacaktı?

JEFFERSON’IN KUR’AN’I

Keith Ellison yemin töreninden önce Kongre Kütüphanesi (Library of Congress) nadir kitaplar ve özel koleksiyonlar bölümünün yöneticisi olan Mark Dimunation’dan kendisine “özel bir Kur’an baskısı” bulmasını istemişti. Kaderin garip bir cilvesi olacak ki, bulunan ‘özel’ Kur’an, muhalif Kongre üyesi Goode’nin seçim bölgesindeki tarihi bir evden geliyordu: Bu, ABD kurucu babalarından ve aynı zamanda 3.Başkan olan Thomas Jefferson’ın (1743 – 1826) özel kitaplığındaki Kur’an idi! Jefferson, 17.Yüzyıl’da yaşamış İngiliz düşünürü John Locke’dan esinlenerek 1776’da şöyle yazmıştı: “Bir Pagan, bir Müslüman veya bir Yahudi, dini nedeniyle medenî haklardan mahrum bırakılmamalı.” Elbette Jefferson bu satırları sadece bir temenni olarak yazmamıştı. ABD’nin kurulduğu yıllarda kimlerin ülkeyi yönetebileceğine dair sert tartışmalar vardı. Hâkim konumdaki Protestanlar, azınlık durumundaki Katoliklerin, Yahudilerin, dinsizlerin ve dahi Müslümanların günün birinde göreve gelme ihtimaline şiddetle karşı çıkarken Jefferson bunun tersini savunuyordu. İşte bu tarihi tartışmanın gelip dayandığı noktada… Ellison’ı eleştirenlere, ABD’nin kurucu babalarından birine ait tarihî bir Kur’an, sembolik açıdan son derece güçlü bir cevap olacaktı.

4 Ocak 2007 tarihinde, Keith Ellison, Kongre’deki yemin töreninin ardından, Temsilciler Meclisi sözcüsü Nancy Pelosi’nin huzurunda Thomas Jefferson’a ait iki ciltlik, İngilizce Kur’an mealine el basarak yemin etti. 

(Foto: Michaela McNichol, Library of Congress)

Ellison aynı gün, Kongre’nin açılış törenindeki dua seremonisinde, Kur’an-ı Kerim’den Hucurat Suresi’nin 13. ayetini okumuştu: “Ey insanlar! Doğrusu biz, sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Sizi milletler ve kabileler haline koyduk ki birbirinizi kolayca tanıyasınız. Şüphesiz, Allah katında en değerliniz, O'na karşı gelmekten en çok sakınanızdır”.

O GÜNDEN BUGÜNE

Keith Ellison, bugün Demokrat Parti’nin Kongre’deki önde gelen isimlerinden biri olmayı sürdürüyor. Onu 2008’de Kongre’ye seçilen ikinci Müslüman olan André Carson takip ederken, ABD’nin ilk Müslüman ve ‘başörtülü’ kadın temsilcisi olan Ilhan Omar, 3 Ocak 2017’de Minnesota Eyalet Meclisi’nde yemin ederek resmen göreve başladı. 2006’da Ellison’un yeminine karşı çıkan Goode ise Trump’ın başkanlığına açık destek verdi. Göçmen politikaları konusunda Goode ile ortak çizgideki Donald Trump, 20 Ocak 2017’de milyonlarca izleyici çeken bir törenle yemin ederek ABD’nin 45. Başkanı oldu. Unutmadan… ABD’nin İsviçre ve Liechtenstein Büyükelçisi Suzi LeVine, 2014’te, Amazon’un tableti Kindle ekranına açtığı anayasa metni üzerine yemin ederek meseleye dijital bir açılım getirdi!