Mümtaz Soysal: Denizde bayram hüznü

YARIN, 1 Temmuz; kabotaj hakkını yürürlüğe sokan yasanın yıldönümü dolayısıyla Denizcilik Bayramı. Gemiler bayraklarla donanacak.

Ama, bazılarında hüzün var: Türkiye'nin en büyük denizcilik işletmesiyken satılan Deniz Nakliyatı'nın çalışanlarında. Onlar, grup grup işten atılıyor.

Diyelim, şirkette çalışanlardan birisiniz. 24 Mart 2000 tarihindeki ‘‘özelleştirme’’den sonra önünüze ‘‘ibraname’’ denen bir káğıt uzatılıp iki tanık huzurunda imzalamanız istenmiştir:

‘‘07.06.1987 tarihinden 19.6.2000 tarihine kadar Meclisi Mebusan Caddesi No.15, Fındıklı/İstanbul adresinde mukim Deniz Nakliyatı T.A.Ş. tarafından işletilen mevcut gemilerdeki işyerinden iş akdimin kanun ve işyerinde uygulanan Toplu İş Sözleşmesi hükümlerine uygun olarak işveren tarafından 854 sayılı Deniz İş Kanunu'nun 16. maddesi uyarınca feshedilmesi üzerine, işyerinde çalıştığım süre zarfında hak kazandığım normal ücret ve eklerini, fazla mesai ücreti, hafta tatili, ulusal bayram ücreti, ikramiye, yemek bedeli ücretlerini, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'ndan doğan bilcümle tazminat ve talep haklarımı ve 1475 sayılı İş Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile sair ilgili mevzuattan, iş akdinden, toplu iş sözleşmesinden doğan bilcümle haklarımı işverenden tam ve noksansız olarak tahsil ettim.

İş akdimin işveren tarafından feshedilmesi sebebiyle 1.092.747.798 TL. net ihbar öneli ücretini peşin olarak nakden, kıdem tazminatı ile kullanmadığım yıllık izin net ücretlerimin toplamı olan 6.574. 607.584 TL.'nin 824.041.048 TL.'sini peşinen ve nakden tahsil ettim. Bakiye 5.750.366.537 TL.'nin tamamını en geç 30.06.2000 tarihinde tahsil edeceğim. Yukarıda belirtilen ihbar öneli ücretimin, kıdem tazminatımın ve kullanmadığım izinlerimin ve tahsil etmediğim fazla mesai ücretlerimin parasının bu şekilde ödenmesini kabul ettiğimi, bu taksitlenmeden dolayı gecikme faizi talebimden vazgeçtiğimi, gerek işveren ve gerekse vekilinden bu iş akdi ve sair sebeplerle hiçbir hak ve alacağım kalmadığını ve bunlardan dolayı haiz olduğum ve olabileceğim her türlü dava ve mütalebe hakkımdan feragat, bu haklarımı iskat ile işveren vekillerini hiçbir tesir altında kalmaksızın tamamen serbest irademle ve rüyeti hesaba da şamil olmak üzere işbu ihbarname ile mutlak olarak ibra ettiğimi beyan ederim. Adres-Şahit-Şahit’’

İşbu belge özelleştirmenin nasıl yürüdüğünü göstermek için kamuoyunun dikkatine sunulmuştur. Birdenbire sokağa atılmışsanız ve başka olanağınız yoksa, parayı alarak insan onuruna ve hukuk anlayışına ters düşen feragat koşullarını kabullenmeyip ne yaparsınız? Hele Anvers'teki Konya şilebinde, Uzakdoğu'dan dönüp İskenderun'a yanaşan Isparta dökmeyük gemisinde iseniz?

Bu ilginç belgeye, bir de, sözü edilen fazla mesai ücretlerinin, tahsil şöyle dursun, tahakkukunun bile yapılmadığını, iş kaybı paralarını alabilmek için işçilerin yönetimden yönetime savrulduğunu, yerlerine düşük ücretli, ama çok daha az ehil gemi adamlarının alındığını eklerseniz, özelleştirmenin Türkiye'de ne anlama geldiğini daha iyi anlamış olursunuz.