Mümtaz Soysal: ‘Cool’a kulluk

Mümtaz Soysal

İMZALAR, neredeyse Türkiye'de insan sağlığıyla ilgili bütün gönüllü kuruluşların adını taşıyor:

Anne ve Bebek Sağlığı, Beyaz Nokta, Sağlıkta Umut, Türk Kanser Araştırma ve Savaş, Bağımlılığı Engelleme, Mücadele ve Eğitim Vakıfları;

Çaresiz Hareketi;

Halk Sağlığı Uzmanları, Kognitif ve Davranış Terapileri, Milli Pediatri, Pratisyen Hekimlik, Sağlık Eğitimi, Sağlığı Geliştirme ve Sigara ile Mücadele, Sigara İçmeyenler, Toraks, Türk Hemşireler, Tüberküloz ve Toraks, Türk Allerji ve Klinik İmmünoloji Dernekleri;

Türk Pediatrik Onkoloji ve Türk Onkoloji Grupları;

Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu.

Liste, bunlarla da bitmiyor. İnsan sağlığıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan kulüp, dernek, birlik ve sendikalar da var:

Ankara Ulus Rotary ve İstanbul Soroptimist Kulüpleri;

SOS Akdeniz, Tüketici Hakları, Türk Üniversiteli Kadınlar, Türkiye Ziraatçiler Dernekleri;

Türk-İş Konfederasyonu;

Türk Tabipler, Türkiye Esnaf ve Sanatkárlar Odaları Birlikleri.

Bunca kuruluş niçin bir araya gelmiş ola ki?

Çünkü, tehlike büyük: 1996 Kasımı'nda çıkarılan ve her ne suretle olursa olsun sigara reklamlarını yasaklayan ‘‘Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun’’u değiştirme girişimi var.

Spor görüntüsü gerisinde.

Turizm geliri getirir beklentisiyle.

Formula-1 araba yarışları Türkiye'ye sokulmaya çalışılıyor.

‘‘Sigara reklamlarıyla ne ilgisi var?’’ diyorsanız, televizyon kanallarından herhangi birinde bu yarışları nakleden programlara bakın: Birbuçuk saatlik bir programda gözlerinizin önünden yaklaşık 6.000 kere geçen marka neyin markasıdır? Arabaların üzerine yazılmış logolar, pist, start ve finiş işaretleri, reklam tahtası, ekip kıyafeti, şapka falan olarak?

İstatistikler, gelişmiş ülkelerdeki gidişin aksine, Türkiye'de gençler arasındaki sigara tüketiminin arttığını gösteriyor. İnanmıyorsanız, üniversite kantinlerine, sinema fuayelerine, yirmi yaş civarında insanların devam ettiği yerlere bakın. İstatistikler kesin olarak göstermeyebilir; ama artış, daha çok, çalışmak ya da okumak üzere küçük kasabalardan büyük kentlere gelen delikanlılar ve özellikle de genç kızlar arasındadır.

Çünkü, sigara tüttürmek, kendine güvensizliği yenmenin, komplekslerden arınmanın ve yeni havalar takınmanın en kolay yolu sayılır. Bunu bilen sigara şirketleri de reklamlarında erişkin davranışı, sahte zarafet, kasıntı maçoluk, aldırmazlık ve heyecanlı çekicilik karışımı sözde ‘‘cool’’ görüntüleri öne çıkarırlar.

Erkeklik timsali kovboy yetmezse, süratli araba yarışlarının sihri.

Benlik çatışması geçiren ergenlik çağının gençleri, ekranda önlerinden geçip giden logonun kölesi olmaya başlar, ömür boyu bu kulluğu bırakamazlar.