Kara Toprak

Geçen hafta sonu Gelibolu’daydım. Hem anne hem de baba tarafından çiftçilik yapan bir ailenin dördüncü kuşağı olarak çocukluğum özellikle hasat dönemlerinde hep tarlalarda, harman yerlerinde geçti.
Çiftçilik yapanlar bilirler, toprakla uğraşmak kolay iş değildir.

Bu yüzden de çoğunlukla çiftçi ailelerde “Çocuğum okusun, bir mesleği olsun” düşüncesi ağır basar. Hele de kız çocuğuysanız size gidip okumaktan, farklı bir meslek sahibi olmaktan başka şans sunulmaz. Israr ederseniz de pek işe yaramaz.
Yıllar içinde ailenin büyükleri birer birer aranızdan ayrılmaya başlayınca iş başa düşer, toprağa tekrar yakınlaşmaya başlarsınız. Bizim hikâyemizde de böyle oldu.
Ama ne yazık ki artık çocukluğumun toprağı, ekinleri ve hasatları yok.
Romantizm yapmak istemem, çiftçilerin çok iyi bildiği bir şeydir, bir yıl hasat çok iyi olursa ertesi yıl kötü olma ihtimali yüksek olur.
Ancak bu kez günebakan tarlalarında karşıma çıkan tablo bambaşkaydı.
Toprak mevsim normallerinin üstünde kuraklıktan çatlamış, ayçiçekleri büyüyememişti ve bazılarının kökleri de toprağın dışındaydı.

Yıllardır bu konuda yazılar yazsanız da iklim değişikliği, küresel ısınmanın etkilerinin ete kemiğe bürünmüş halini görmek insanı başka türlü sarsıyor.
Ancak hayatta tesadüflere inanmak lazım.
Nasıl hafife aldık doğayı, sesini nasıl duymazdan geldik elbirliğiyle derken, AK Parti Genel Merkez Çevre, Şehir ve Kültür Başkan Yardımcısı, Beyazay İç Anadolu Bölgesi Sorumlusu İlksen Ceritoğlu Kurt’tan bir mail aldım.

2023 Âşık Veysel Yılı

Hepimizin bildiği gibi bu topraklarda yeşeren âşıklık geleneğinin en önemli temsilcisi, tam bir yaşam ve doğa filozofu olan Âşık Veysel 2022 yılında ‘Vefa’ kategorisinde Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne layık görülmüştü.
Ve ölümünün 50’nci yıldönümü olması nedeniyle de 2023’ün Türkiye’de ‘Âşık Veysel Yılı’ olarak kutlanmasına karar verilmişti.
Ardından da UNESCO 2023’ü ‘Dünyada Âşık Veysel Yılı’ olarak ilan etti.
Bence hem Türkiye’de hem de farklı ülkelerde Âşık Veysel’in hayata bakışının, şiirlerindeki felsefesinin duyurulması, her yönüyle bu vizyoner ustanın tanıtılması çok önemli. Neden derseniz; İlksen Ceritoğlu Kurt’un bilgilendirme yazısında hatırlattığı gibi; “Şu anda insanlığın en temel ihtiyacı neyse Âşık Veysel onları yüz yıl öncesinden söylemeye başlamış. Doğa 40 yıl öncesine dek bitmez tükenmez bir hazine sanılıyordu ve o kadar hor kullanıldı ki bugünkü küresel ısınma, çevre kirliliği denilen sorunlar ortaya çıktı”...
İlksen Hanım’la yazıştıktan sonra Âşık Veysel’in “Kara Toprak” ve “Uzun İnce Bir Yoldayım” şiirlerini tekrar tekrar okudum. 18 yaşımda Türk Dili ve Edebiyatı okumaya başladığım günden beri hayranıyım ama doğrusunu söylemem gerekirse özellikle de doğanın sesine kulak vermemiz, sevmemiz saygı göstermemizle ilgili söylediklerini göz ardı etmişim.
O yüzden de “Kara Toprak” şiirinin tamamını bu sayfaya aldım.
Bu şiirin her dizesi insanlığın rehberi olmalı, başucumuzda durmalı, doğaya saygıyı, onun bizden beklentilerini anlamak için.
Tanıtım ve etkinlikler yapmak üzere Görme Engelliler Derneği Beyazay, Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi bir araya gelmiş, UNESCO Türkiye ile iletişim kurulmuş.
Yapılması gerekenleri içeren bir yol haritası hazırlanmış.
Workshop, panel, arama konferansları yapılması, yurt içi ve dışında konserler düzenlenmesi, sivil toplum kuruluşlarıyla iletişim kurulması, iş birliği yapılması düşünülen etkinlikler arasında.
Her birinin iyi organize edildiği sürece ses getireceğine hiç kuşku yok. Büyük şairin uluslararası çapta da değerinin anlaşılması için yapıtlarının İngilizce, Almanca, Fransızca ve İspanyolcaya çevrilmesi iyi olur bana göre.
Aşktan dostluğa her alanda söyledikleri de çok değerli ama şu an doğaya, sürdürülebilirliğe ilişkin söyledikleri hayati önemde.
Ve biz ülke olarak çıkışı bu yöndeki sözleriyle yapmalı, onları ön plana çıkarmalıyız.
“Kara Toprak” şiirinin içeriği, toprağın önemi, değeri, onu korumamız için ne yapmamız gerektiğiyle ilgili mısraları WWF ve FAO ile paylaşılmalı. Çünkü bu dizelerde slogan olacak çok şey var.
Ayrıca iklim krizi ve kuraklıkla ilgili uluslararası çapta Türkiye’nin inisiyatifiyle düzenlenecek bir yardım konseri de büyük ses getirecek, Âşık Veysel’i olması gerektiği noktaya taşıyacaktır.

Âşık Veysel

Âşık Veysel nüfusa kayıtlı adıyla Veysel Şatıroğlu, 25 Ekim 1894’te Sivas’ın Tenos, bugünkü adıyla Şarkışla kazasında dünyaya gelir. 7 yaşına girdiği 1901’de Sivas’ta çiçek salgını nedeniyle görme yetisini kaybeder.
1965 yılında özel bir kanunla maaş bağlanır. Bir süre köy enstitülerinde saz hocalığı yapar.
Çocuklarından öğretmen olan, aynı zamanda babasının saz ve söz geleneğini sürdüren Bahri Şatıroğlu babasının yaşamını gün be gün not alır.
“Uzun İnce Bir Yoldayım”, “Dostlar Beni Hatırlasın”, “Güzelliğin On Para Etmez”in de aralarında olduğu yüzlerce yapıtıyla unutulmazlar arasına giren halk ozanı, “İki kapılı bir handa yürüyorum gündüz gece” dese de 21 Mart 1973’te yaşadığı topraklarda aramızdan ayrılır...

Dost dost diye nicesine sarıldım
Benim sadık yârim kara topraktır
Beyhude dolandım ey yâr boşa yoruldum
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Nice güzellere ey yâr bağlandım kaldım
Ne bir vefa gördüm ne fayda buldum
Her türlü isteğim ey yâr topraktan aldım
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Koyun verdi kuzu verdi süt verdi
Yemek verdi ekmek verdi et verdi
Kazma ile döğmeyince kıt verdi
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Âdem’den bu deme neslim getirdi
Bana türlü türlü meyva yetirdi
Her gün beni tepesinde götürdü
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Karnın yardım kazmayınan belinen
Yüzün yırttım tırnağınan elinen
Yine beni karşıladı gülinen
Benim sadık yârim kara topraktır
 
İşkence yaptıkça ey yâr bana gülerdi
Bunda yalan yoktur herkes de gördü
Bir çekirdek verdim dört bostan verdi
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Havaya bakarsam ey yar hava alırım
Toprağa bakarsam duâ alırım
Topraktan ayrılsam nerde kalırım
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Dileğin var ise iste Allah’tan
Almak için uzak gitme topraktan
Cömertlik toprağa verilmiş Hâkk’tan
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Hakîkat ararsan açık bir nokta
Allah kula yakın kul da Allah’a
Hâkk’ın gizli hazinesi toprakta
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Bütün kusurumu ey yâr toprak gizliyor
Merhem çalıp yaralarım düzlüyor
Kolun açmış yollarımı gözlüyor
Benim sadık yârim kara topraktır
 
Her kim ki olursa bu sırra mazhar
Dünyaya bırakır ölmez bir eser
Gün gelir Veysel’i ey yâr bağrına basar
Benim sadık yârim kara topraktır

Benim sadık yârim kara topraktır