O gün satın almak istemişlerdi ama... Roller değişti

Önce fason, sonra ise Öz İhracat ile kendi işletmesini kurar. 1979’da ise İngiltere’de eğitim gören oğul Osman Öz, resmen işe dahil olur. Bu katılımla büyüme süreci de hızlanır. İngiliz gıda devi Whitworths’tan satın alma teklifi gelir. Osman Öz, bu teklife ortaklıkla cevap verir. Kurulan Anatolia Tarım, kuru meyve sektöründe önemli bir aktör haline gelir. Osman Öz, Anatolia’yı yıllık 48 milyon dolarlık ihracata imza atan bir şirket haline getirir. Öz, mayıs ayında ise yıllar önce Öz İhracat’ı satın almak isteyen ve bugün 200 milyon dolarlık ciroya sahip Whitworths’u satın alır. Osman Öz, şimdi ise yurt dışı pazarlarında daha da büyümeyi hedefliyor.

OSMAN Öz... Babasından aldığı bayrağı daha da yukarı taşımak adına farkındalık yaratan işlere imza atan bir iş insanı. Bunun en güzel örneğini de kendilerinden neredeyse 4 kat büyük olan İngiliz Whitworths’u satın alarak gösteren Anatolia Tarım’ın Yönetim Kurulu Başkanı Osman Öz, hem Öz İhracat ile Anatolia’nın kuruluş öyküsünü, gelecek planlarını ve sektördeki gelişmeleri anlattı. 1953 doğumlu olan Osman Öz, işin fitilini ateşleyen baba Mustafa Kemal Öz’ün girişimcilik serüveninin dedenin bakkal dükkanında başladığını anlatarak, şöyle devam etti:

HIRDAVATTAN BAĞIRSAĞA
“Dedemin bir bakkal dükkanı vardı. Babam da askere kadar orada çalıştı. Dönüşte ise Kemeraltı Çarşısı’nda bir hırdavat dükkanı açtı. Bir süre sonra orayı toptan tuhafiye işine çevirdi. Daha sonra ise bu işin perakendesine yöneldi, ama daha sonra da orada sıkıntı çıkınca dükkanı kapattı. İki yıl ithalatla uğraştı. Kotalar dahilinde usturadan tutun da bisiklete kadar birçok şeyin ticaretini yaptı. Daha sonra ise Almanya’ya bağırsak, kaz, yılan balığı ihracatı yapan bir şirketten ortaklık teklifi aldı. Ortak şirket kuruldu. Bu süreçte Almanya’ya yaptığı bir seyahatte babamdan kuru üzüm de istenir. Bağırsak konusu çok zor olduğu için babamın kafasına kuru üzüm işi yatar.”

ÇEKİRDEKTEN YETİŞTİ
Ortaklığı sonlandıran baba Mustafa Kemal Öz’ün 1965’te Öz İhracat’ı kurduğunu söyleyen Osman Öz, ilk başta fason daha sonra ise kendi işletmesini kurduğunu aktararak, “Babam kuru üzüm işleyen ilk tesisi borçla İzmir Çamdibi’nde kurdu. Daha sonra Bayraklı’ya geçtik. Ben de ilk günden itibaren üzüm işinin içinde yer aldım. Daha sonra İngiltere’de otomatik kontrol mühendisliği okudum. Bu süreçte de zaman zaman İngiltere’deki müşterilerimizi ziyaret ediyordum. Babamın yönlendirmesiyle kuru meyve ve sebze konusunda önemli bir aktör olan Whitworths ile temasa geçtim” diyerek sadece yazışmalar üzerinden 200 tona yakın kuru üzüm satarak ilk diyaloğun kurulduğunu paylaştı.

SATMADI ORTAK OLDU
1979’da üniversite sonrası babasının yanında çalışmaya başladığını anlatan Osman Öz, “O yıllarda şirketin mali durumu fena sayılmazdı. Ben de o dönem ‘şehrin içinde işletme olmaz, şehir dışına çıkalım’ dedim. Kemalpaşa’ya taşındık. O yıllarda İzmir’e uzak olduğunu düşünenler bizimle dalga geçti. 1982’de yeni tesisimiz üretime geçti. İngiliz Whitworths ile de işler büyüdü. Bir süre sonra Öz İhracat’ı satın almak istediler. Biz satışa sıcak bakmadık, ama ortak bir şirket kurabileceğimizi paylaştık. Böylece 1989’da Anatolia Tarım ortaya çıktı. Zamanla da çoğunluk hissesine sahip olduk. Daha sonra ise Whitworths satıldı. Fonlar aracılığıyla birkaç kez el değiştirdi. Yakın zamanda da yine 140 yıllık bir geçmişi olan Whitworths’un satışta olduğunu öğrendik. Nisan ayında görüşmeler başladı, mayısta ise satın alma gerçekleşti” diyerek geldikleri son noktayı paylaştı.

 
14 GRAMDAN 14 KİLOYA

ANATOLİA Tarım’ın ana işinin kuru üzüm olduğunu anlatan Osman Öz, “Bunun yanında kuru kayısı işleme tesisimizde var. İran ve Pakistan’dan da hurma ithal edip, işleyip ihraç ediyoruz. İnciri hazır işlenmiş alıp paketleyip satıyoruz. Burada da farkımız paketli ürün ihracatı konusunda uzman olmamız. Ürüne katma değer katıyoruz. Türkiye’de ilk küçük ambalajlı ürünü biz yaptık; 14 gram... Günlük tüketime yönelik ürünler bunlar. 14 gramdan 14 kiloya kadar her türlü ambalajımız var. Türkiye’de en fazla kuru meyve paketi yapan firmayız” diyor.

 
O ŞİRKET DE İHRACAT BAŞLAYACAK

ANATOLİA Tarım’ın yıllık 47-48 milyon dolarlık ihracat yaptığını söyleyen Osman Öz, Whitworths Limited’i satın almayla birlikte bu rakamın 70-80 milyon dolarlara çıkacağını söyleyerek, “Bazı paket işlerini burada yapacağız. İngiltere’de işçilik pahalı, burada ise daha uygun. Bu satın alma hem ciromuzu hem de çalışan sayımızı arttıracak. Bizi rekabetçi hale getirecek. Satın alma işlemi sonrasında Whitworths özelinde ise İngiltere dışındaki pazarlarda da büyüme planlarımız var. Bu marka sadece İngiltere’de var” diyerek iki firmanın güçlerinin birleşmesiyle bir sinerjinin ortaya çıkacağını söyledi.

 
BÜROKRASİ ÇOK AĞIR İŞLİYOR

BİRLİKTEKİ görevi nedeniyle de sürekli Ankara ile temas halinde olan Osman Öz, “Ekonomi ve Tarım, Gıda ve Hayvancılık bakanlıklarıyla sürekli görüşüyoruz. Ama burada bürokrasi çok ağır. Bunu geçtiğimiz yıl kuru üzümdeki ilaç kalıntısı probleminde çok bariz yaşadık. Burada hızlı hareket etmek gerekiyor. Bir diğer sıkıntımız ise ‘Dahilde İşleme Rejimi’ (DİR). Burada Türkiye’de olmayan ürünleri getirip, işleyip ihraç ediyoruz. Katma değer ülkemizde kalıyor. Ama zaman zaman burada sıkıntılar yaşıyoruz. Türkiye’de yetişmeyen üzümü buraya getirip, işleyip İngiltere’ye satmak önemli bir başarı. Bu konuda destek bekliyoruz” diyerek sektörünün yaşadığı sıkıntıları da paylaştı.

 
ÜRETİYORUZ AMA
TÜKETMİYORUZ

İÇ piyasada olmadıklarını ve tamamen ihracata yönelik çalıştıklarını paylaşan Osman Öz, bunun nedenini ise şöyle özetledi: “Türkiye’de kuru meyve tüketimine yönelik bir alışkanlık yok maalesef. Yıllık 300 bin ton çekirdeksiz kuru üzümün üretildiği Türkiye’de tüketim 30 bin tonlarda. 1 kilo kuru üzüm bile üretmeyen İngiltere’de ise tüketim 100 bin tonlarda. İngiltere’de 20 yıldır okullarda kuru üzüm dağıtılıyor. Bizde ise bu uzun uğraşlarımız sonunda yeni başladı. Umarım artarak devam eder.”

KISA KISA
* Anatolia Tarım’ın bir aile işletmesi olduğunu söyleyen Osman Öz, “Oğlum ambalaja, yeğenim üretime bakıyor. Şimdi annelik izninde olan kızım ise bana yardımcı oluyordu” diyerek üçüncü kuşağın da şirkette aktif görev aldığını paylaştı.

* Bir yandan Anatolia ve Whitworths’u büyütmek için çaba sarf eden Osman Öz, diğer tarafta da kuru meyve sektörünün gelişimi için emek harcıyor. Bir dönem başkanlığını da yaptığı Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nde başkan yardımcısı olan Öz, Kuru Meyve Tanıtım Grubu Başkanı olarak da sektör için koşturuyor.