Lateks alerjisi artıyor

Lateks eldivenlerinin hijyenik nedenlerle kullanımındaki artış hastalığın görülme sıklığını artırdı. Ayrıca, lastiklerinin asfalta teması sonucu atmosfere yayılan lateks parçacıkları da şehir havasında bulunuyor. Lateks, "hevea brasiliensis" adlı kauçuk ağacının süte benzer özsuyudur. Lateks alerjisiyle ilgili Dr. İlkay Keskinel ile konuştuk.

Lateks nerelerde bulunur?

- Paket lastikleri, korseler, yüzücü boneleri ve gözlükleri, prezervatifler, bebek emzikleri, balonlar, oyuncaklar, toplar (tenis, basketbol), silgiler, yapıştırıcılar, halı altlıkları, telefon kordonları ve elektronik cihazların tuşları (bilgisayar klavyesi, hesap makinesi gibi) günlük hayatta karşılaştığımız lateksli eşyalardan bazıları. Bunun dışında tıbbi girişimlerde kullanılan eldivenler, diş hekimliğinde kullanılan kimi malzemeler, bazı enjeksiyon araç-gereci, oksijen maskeleri, idrar sondaları ve bandajlar da lateks içerir.

Lateks alerjisi kimlerde görülür?

- Spina bifida adı verilen bir omurga gelişim sorununda ve doğumsal idrar yolu problemlerinde sık cerrahi girişim geçirmeleri ve bu sebepten sıklıkla latekse maruz kalmaları nedeniyle alerji riski fazladır (yaklaşık yüzde 50). Başka nedenlerle sık cerrahi girişim geçirenlerde de alerji görülebilir. Lateks eldiven kullanan sağlık personelinde (doktorlar, hemşireler ve laborantlar gibi) risk yüzde 10 dolayında. Mesleği gereği latekse maruz kalanlarda da (örneğin kauçuk sanayi çalışanları ya da lateks eldiven kullanan kişiler) risk genel topluma göre daha yüksek. Toplumda lateks alerjisi sıklığı yüzde 1 kadar.

Kaçınmak mümkün mü?

- Sık sık lateks içeren ürünlerle temas eden kişilerin, özellikle alerjiye eğilimleri biliniyorsa lateks içermeyen ürünleri tercih etmeleri yararlı. Lateks proteinlerine ne kadar az maruz kalınırsa, ileride lateks alerjisi gelişme olasılığı o kadar düşer.

Belirtileri nedir?

- Kişiden kişiye ağırlığı değişmekle beraber, ciltte döküntü, kızarıklık, gözlerde kızarma, sulanma ve kaşıntı, hapşırık, öksürük, nefes darlığı, burun akıntısı ve şok görülebilir. Döküntü ve kızarıklık gibi belirtiler daha çok lateks içeren ürünlere temasla ortaya çıkar. Nefes darlığı gibi solunum yolu şikayetleriyse lateksin hava yoluyla alınmasıyla görülür. Örneğin lateks eldivenlerde kullanılan pudraya lateks proteinleri yapıştığından eldiven elden çıkarıldığında bunların havaya yayılmasıyla belirtiler ortaya çıkabilir. Ameliyathane ve yoğun-bakım ünitelerinde bu pudranın bol miktarda bulunduğu saptandı. Ağır reaksiyonlar daha çok bedenin nemli bölgelerine ya da cerrahi sırasında iç organlara lateks temasıyla gelişir. Bunun nedeni alerjenin nemli yüzeylerden vücuda daha hızlı girmesi. Bazı besinlerle lateks alerjisi olan kişilerde alerjik şikayetler görülebilir. Buna "çapraz duyarlılık" denir. Çapraz duyarlılığın nedeni, kauçuk yapısındaki kimi proteinlerin bazı besinlerdeki proteinlerle benzerlik göstermesi. Bu tür besinler arasında kivi, avokado, kestane, muz, mango ve şeftali sayılabilir.

Tedavisi nasıl olur?

- Tedavide ilk basamak, sorunun farkında olmak. Alerjisi bulunanlar lateks içeren ürünlerden uzak durmalı. Alerjisi olanlar, üzerinde latekse duyarlığını belirten künye/kolye ya da yazılı döküman ve cerrahi girişimlerde gerekebilecek lateks içermeyen eldiven bulundurmalı. "Anafilaksi" adı verilen ciddi alerjik reaksiyonda kullanmak üzere kullanıma hazır epinefrin iğneleri taşımak gerekebilir. Belirtiler ortaya çıktığında şikayetlerin ağırlığına göre tedavi uygulanır. Belirtilerin tedavisinde diğer alerjilere benzer şekilde antihistaminikler, kortizon, nefes açıcılar gerekebilir.