Bu sorulara net yanıt vermeden nükleer santralı yapamazsınız

Rus Rosatom firması tarafından yapılması planlanan nükleer santral için firma bir ÇED raporu (Çevresel Etki Değerlendirme) hazırlamış, sunmuş, usulen eksikler olduğu için reddedilmişti.
Raporun yeni hali hafta ortasında komisyon tarafından değerlendirildi.
Gelin görün ki raporda şu soruların cevabı yok. Sorsak “Allah bilir” derler herhalde. Evet, işimiz Allah’a kaldı.
Soruları buyurunuz...

*

1. Akkuyu’da yapılacak VVER1200 model reaktör daha önce hiç denenmedi. Neticede, TAEK’in “santralın kanıtlanmış teknolojik yenilikleri kapsaması” kriteri, yani “sınanmışlık” maddesi ihlal edilecek. Şu durumda, önceden örneği olmayan bu santralın hava, su ve toprağa radyasyon etkilerine dair verilerin gerçeği yansıttığı söylenebilir mi?

*

2. Raporda atıkların 10 yıl boyunca nerede ve nasıl muhafaza edileceği yok. Atıkların bekletileceği havuzların teknik özellikleri ne, riskleri ne? Atıkların deniz yoluyla nakliyesine ilişkin riskler ne? Kullanılmamış yakıtların Boğazlardan transferi sırasında kaza olursa ne olacak?

*

3. Akkuyu’da planlan reaktörün bir alt modeli Hindistan’da 10 yıldır devreye girmedi, İran’da daha deneme sırasında ana pompaları parçalandı. Rosatom’un malzeme ve ekipmanlarında skandallar yaşandı. Hal böyleyken Akkuyu’daki reaktörün tamamen güvenli olacağı söylenebilir mi?

*

4. De ki kaza oldu, reaktör patladı. Burada kaza olursa ilk Mersin ve çevre iller, bir hafta sonra tüm Türkiye, 15 güne Doğu Avrupa’dan Kafkaslar’a her yer, milyonlarca insan radyoaktif maddelerden etkilenecek. Yüksek risk taşıyan yerlerde afet yönetimi 10 kilometrelik yarıçapta olur. Terör saldırısına karşı ise tesisten 15 kilometre mesafeye kadar alanda yaşayanların tahliyesine ilişkin plan yapılır. Bu raporda alandaki santralın etrafında 5 kilometre yarıçaplı alan olması öneriliyor. Bizimle eğleniyor musunuz?

*

5. Nükleer santrallar sigortalanamıyor. Riski oradan anlayın. Japonya’da Fukuşima’dan etkilenen 100 binlerce insan hâlâ evinden uzakta, tazminatlarını alamıyor. Raporda net değil de, ondan soruyorum, Akkuyu’da kaza olursa sorumluluk kimin olacak?

*

6. Raporda santralın 4 yılda inşa edileceği yazılı. Peki firma Kaliningrad’daki aynı santralı neden erteledi? Santralın AB standartlarına uygun olmaması burada rol oynadı mı? Firma raporu hazırlarken Finlandiya ve Fransa’da olduğu gibi sıkı zaman çizelgesinin yetersiz tedarikçiler, bozulan planlar, yetersiz test aşamaları ve nükleer güvenlik ihtiyaçlarının ihlaliyle sonuçlanabileceğini bilmiyor mu?

*

7. Santralı yapacak şirketin nükleer santralları devreden çıkarma deneyimi yok. O halde sökümü kim yapacak?

*

8. Dünyadaki 600 Akdeniz fokunun 100 tanesi Türkiye kıyılarında yaşıyor. “Koruyacağız” diye uluslararası anlaşmaların altına imza atmışız. Raporda bilimsel hiçbir dayanak göstermeden fokların nükleer faaliyetten etkilenmeyeceği yazılı. Uzaktan o kadar mı aptal görünüyoruz size?