Milli içki hadisesi: İki ‘beyaz’ arasındaki ince çizgi

Önce içki ve içecek kelimelerinin sözlükteki karşılığına bakalım. Doğrusunu Hakkı Devrim bilir ama ben de şöyle bir ukalalık yapabilirim: İçki, daha çok, içinde alkol bulunan, keyif veren içecekler için kullanılır. İçecekse serinlemek, susuzluk gidermek için içilen alkolsüz sıvılardır. Yani rakı içki, ayransa içecektir.
Yıllardır milli içkimiz diye övündüğümüz rakı, ilk kez Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırları içinde damıtılmış, ilk damıtıldığı yerin de Lübnan civarı olduğu öne sürülür. Adının bu ülkelerdeki Arak’tan türediği söylenir. Rakı, uzun süre imparatorluk sınırları içinde kalmış Balkan ülkelerinde de rağbet gören bir içkidir. Yugoslavya’da ve Bulgaristan’da rakı, meyveden damıtılmış alkolden yapılır. Bosna’da sabah kahvesinin yanında mutlaka küçük bir bardak sert erik rakısı içmek âdettendir. Bu âdeti oraya Osmanlılar taşımıştır.
Rakıyı milli listeden silmemiz sanırım en çok Yunanlıların hoşuna gider. Rakıyı hemen sahiplenmeye kalkarlar. Tıpkı baklavayı sahiplendikleri gibi. Malum, Yunanlıların en sevdiği içki Uzo’dur. Yaş üzümden yapılır, anasonu azdır. Yaz akşamlarında bütün ülke bu Uzo’yla keyif bulur. Dünyada Türk rakısı pek bilinmez ama Yunan uzosu pek rağbet görür. Akdeniz çanağındaki diğer ülkeler de rakı benzeri anasonlu içkiyi severler. Bu içkilerin adı Anis ve Pastis’tir. İtalya’da Sambuco diye anılır. Akdenizliler rakının Türklerin milli içkisi olduğunu söylerler. Ama Başbakan’ın açıklamasından sonra yanıldıklarını anlayacak ve milli içkinin ayran olduğunu söyleyeceklerdir. Durum böyle olunca turistlerin yıllardan beri Türkiye hakkında söyledikleri, “Boğaz güzel, şiş kebap güzel, rakı güzel” övgüsü de sona erebilir. Yabancılar hiçbir zaman, “Ayran güzel” demeyecek. Çünkü yabancılar yeni milli içeceğimizin tadını hiç  sevmediler, benimsemediler.

BİBERLİSİ DE ‘MİLLİ’ SAYILIR MI?

Yeni milli içkimiz olarak ilan edilen ayranın kökeninin Göktürklere dayandığı söylenir. Göktürkler ekşiyen yoğurtlarının tadını açmak için su katmışlar, böylelikle ayran bulunmuştur. Ayran, Batı ülkelerinde pek rağbet görmez. Daha doğrusu meyvesiz yoğurt yemeyen Batılılar, normal yoğurdu sevmedikleri için ayranla dost olamamışlardır. Ayranı en çok biz Türkler severiz. Ermeniler, Azeriler, İranlılar, Lübnanlılar ve Bulgarlar da ayranı severek içerler.
Ayranın lezzetlisi, nisan-haziran aylarında sağılan yağlı koyun sütünden yapılır. Bu süt, belli derecede kaynatıldıktan sonra, bir önceki koyun yoğurdunun sütüyle uyutulur. Çömlekte mayalanan yoğurt nedense daha lezzetli olur. Hele üstünde yarım parmak kaymağı varsa, yemeye doyum olmaz.
İyi bir ayranın ölçüleri şöyle olmalıdır: Bir ölçü yoğurt, bir buçuk ölçü soğuk su ve bir tutam tuz. Başbakan’ın ayranı milli içki ilan etmesi, kuşkusuz, en çok Susurluk halkını memnun edecek. Susurluk’un üstünde köpükten bir dağ bulunan ayranı gerçekten de çok lezzetlidir.
Yayık ayranı da ülkemizde pek rağbet görür. Şahsen manda sütünden yapılan ayrana bayılırım. Bıçakla kesilecek kadar katı olan bu yoğurdu, önce biraz suyla, sonra da yağlı sütle açarım. Tuzunu da koyduktan sonra mikserle uzun uzun karıştırırım.
Bir de Malatya’nın Arapgir ilçesinin biberli ayranı vardır. Ayran yapıldıktan sonra içine acı yeşil biber atılıp bekletilir. Yaz günlerinde buz gibi acı ayranı içince bütün hararet gider. Bence bu acı ayranın da milli takıma seçilmesinde fayda vardır. Bu arada Urfalıların, milli içeceğimizi kaşıkla içtiklerini de belirtmek isterim.
Ayran en çok ‘milli’ pilavımız bulgurla tüketilmesine rağmen sanılanın aksine bu ikilinin kimyaları pek tutmaz. Çünkü ayran, midede bulguru şişirir ve insanı aptala çevirir. Çok ayran içenler, eskilerin deyimiyle ‘ayran budalası’ olurlar. Türk halkı böyle bir tehlikeyle karşı karşıya!

ŞALGAMIN, KIMIZIN SUÇU NE?

Diğer bir yerli içkimiz de şalgam suyu. Kebapçılarda sık sık tüketilen bu içecek, mide fesadına uğramanızı engeller. Kırmızı pancar, siyah havuç ve bulgurla yapılan bu içecek bir nevi turşudur. Rengi kıpkırmızı olmasına, erkeksiliğine rağmen nedense ‘milli’ sıfatına layık görülmemiştir. Adanalıların, şalgam suyunu el altından milli içki ilan etmeleriyse çok eskilere dayanır.
Millilik konusunda haksızlığa uğrayan bir diğer içkimizse kımız. Kımız aslında biz Türklerin ilk tanıştığı içki. Daha Orta Asya’da göçebeyken, kısrak sütünü mayalandırarak yaptıkları bu içkiyle yaşamı neşelendirmişler. Bekletilme süresine göre alkol derecesi artan bu sütlü içki bir dönem ayinlerin, düğünlerin, şölenlerin değişmez içkisiydi. Anadolu’ya gelen ve İslam’ı kabul eden Türkler, kımız içme geleneklerini uzun süre sürdürmüşler.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın ilanından sonra, rakı artık milli takımdan ihraç edilmiş, onun yerini, bir başka beyaz renkli içecek olan ayran aldı. Bu açıklama, şalgamı dışladığı için Adanalıları üzmüş, kımızı adam yerine koymadığı için de tüm Türk dünyasını yaralamıştır.
Yeni milli içeceğimizin tüm Türkiye’ye hayırlı olmasını dilerim.   �

Milli içkiler, içecekler haritası

 -İngiltere’nin milli içkisi viski ve cindir, alkolsüz milli içecekleriyse çaydır.�
 -Fransa’da milli içki sıfatını şarap, konyak ve şampanya paylaşır. Fransızların alkol içermeyen milli içeceği yoktur.
 -Almanya’nın milli içkisi bira ve schnapps; içeceğiyse elma suyudur.
 -İtalya’nın alkollü millileri vermut ve şaraptır, kuzey ülkelerinin Aquavit, Meksika’nın tekila, Rusların votka, Japonların sake, İspanyolların şarap ve şeri, --Portekizlilerin ise Porto şarabıdır. Bunların hepsi de yüksek alkol içerir.